Το κοινοβούλιο της Λετονίας ψήφισε στις 30 Οκτωβρίου την αποχώρηση της χώρας από διεθνή συνθήκη που στοχεύει στη μείωση της βίας κατά των γυναικών, με τους επικριτές να υποστηρίζουν ότι η σύμβαση δεν φέρνει αποτελέσματα και προωθεί «ιδεολογία φύλου».
Σύμφωνα με τη Σάιμα, το μονοθάλαμο κοινοβούλιο της χώρας, οι βουλευτές ενέκριναν σε τελική ανάγνωση την απόσυρση της Λετονίας από τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, ευρύτερα γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Η πρόταση, που κατατέθηκε από την αντιπολίτευση, πέρασε με 55 ψήφους υπέρ, 33 κατά και τρεις αποχές, σύμφωνα με τα επίσημα πρακτικά της Σάιμα.
Ένα από τα τρία κόμματα της κυβερνητικής συμμαχίας, η Ένωση Πρασίνων και Αγροτών, διαφοροποιήθηκε από τη στάση της πρωθυπουργού Εβίκα Σιλίνα και συντάχθηκε με την αντιπολίτευση υπέρ της απόσυρσης. Η Σιλίνα έχει εκφραστεί υπέρ της σύμβασης, δηλώνοντας πρόσφατα ότι η κυβέρνησή της δεν στηρίζει την αποχώρηση και πως η κύρωση της σύμβασης αποτελεί τη σωστή επιλογή για τη Λετονία.
Η τροπολογία αναμένεται να εξεταστεί και να υπογραφεί από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Έντγκαρς Ρίνκιεβιτς, ο οποίος έγραψε στην πλατφόρμα X στις 31 Οκτωβρίου ότι θα αξιολογήσει το μέτρο λαμβάνοντας υπόψη «κρατικά και νομικά, και όχι ιδεολογικά ή πολιτικά κριτήρια».
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης υποχρεώνει τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης να θεσπίσουν νομικές εγγυήσεις για την εξασφάλιση του δικαιώματος των γυναικών να ζουν χωρίς βία. Μέχρι στιγμής, 39 χώρες έχουν κυρώσει τη σύμβαση, με την Τουρκία να αποχωρεί πρώτη το 2021.
Βήμα προς τα πίσω
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης τέθηκε σε ισχύ στη Λετονία την 1η Μαΐου 2024. Οι υποστηρικτές της σύμβασης υποστηρίζουν ότι προστατεύει τις γυναίκες, ενώ οι επικριτές της αντιτείνουν πως εισάγει έναν ορισμό του «φύλου» που υπερβαίνει τη βιολογική ταυτότητα, και ότι η υφιστάμενη νομοθεσία επαρκεί για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
«Αυτό δεν θα επηρεάσει καθόλου την ενδοοικογενειακή βία. Οι προστασίες κατά της ενδοοικογενειακής βίας υπήρχαν στη λετονική νομοθεσία πριν τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», δήλωσε ο βουλευτής Γκούναρς Γκούτρυς, από την Ένωση Πρασίνων και Αγροτών.
«Αυτή θα είναι μια καταστροφική εξέλιξη για τη θέση της Λετονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και διεθνώς», τόνισε ο Άντρις Σουβίτσεβς, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Προοδευτικών, κόμματος της Φιλελεύθερης Κυβερνητικής Συμμαχίας.
Στις 25 Σεπτεμβρίου, μέλη της αντιπολίτευσης στη Σάιμα κατέθεσαν σχέδιο νόμου για την απόσυρση της Λετονίας από τη Σύμβαση.
Στη διάρκεια της συζήτησης, η βουλευτής Αγνες Κράστα από το κόμμα «Νέα Ενότητα» χαρακτήρισε την αποχώρηση «βήμα προς τα πίσω», δηλώνοντας: «Η σύμβαση δεν είναι απλώς ένα χαρτί. Είναι η υπόσχεσή μας να προστατεύουμε τα θύματα, να μην σιωπούμε όταν κάποιος σηκώνει χέρι εναντίον μας, να μην αποστρέφουμε το βλέμμα όταν κάποιος υποφέρει».
Ιδεολογικός «δούρειος ίππος»
Η Μάγια Αρμανίβα, από το κόμμα «Πρώτη η Λετονία», χαρακτήρισε τη σύμβαση «ιδεολογικό Δούρειο Ίππο». Τόνισε πως, αν και η βία πρέπει να αντιμετωπιστεί, αυτό πρέπει να συμβαίνει μέσω της εθνικής νομοθεσίας και όχι μέσω «ξένων ιδεολογιών». «Αυτός ο Δούρειος Ίππος εμπεριέχει την έννοια του κοινωνικού φύλου, κάτι που δεν συνάδει με τον λετονικό πολιτισμό ή τις παραδόσεις μας», υπογράμμισε η Αρμανίβα. «Τα παιδιά μας χρειάζονται ασφάλεια και σαφήνεια — όχι σύγχυση, τεχνητούς ρόλους φύλου ή, ακόμη χειρότερα, την παντελή απουσία ταυτότητας φύλου».
Τα επιχειρήματα των βουλευτών του «Πρώτη η Λετονία» αντανακλούν τη ρητορική πολιτικών σε άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, που τα τελευταία χρόνια έχουν εκφράσει αντιρρήσεις στη σύμβαση υποστηρίζοντας ότι επαναπροσδιορίζει το φύλο ως κοινωνικό κατασκεύασμα και όχι ως βιολογικό χαρακτηριστικό, επιχείρημα που βασίζουν στη χρήση του όρου «φύλο» στο τελικό κείμενο.
Πριν την αλλαγή κυβέρνησης στην Πολωνία, η Βαρσοβία είχε κινηθεί επίσης προς την αποχώρηση από τη σύμβαση.
Το 2020, το πολωνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης είχε προτείνει την καταγγελία της σύμβασης εξαιτίας «επιβλαβών ιδεολογικών λύσεων», όπως η έννοια του αποκαλούμενου «κοινωνικού φύλου» σε αντίθεση με το βιολογικό φύλο. Πέρυσι, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, που ανέλαβε το 2023, ακύρωσε τα σχέδια αποχώρησης.
Σύμφωνα με τους ορισμούς της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης, «φύλο» σημαίνει τους κοινωνικά κατασκευασμένους ρόλους, συμπεριφορές, δραστηριότητες και χαρακτηριστικά που κάθε κοινωνία θεωρεί κατάλληλα για τις γυναίκες και τους άνδρες.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει αρνηθεί ότι η συνθήκη προωθεί «ιδεολογία φύλου» και σε έγγραφό του το 2023 ανέφερε: «Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης δεν θεσπίζει νέα πρότυπα σχετικά με την ταυτότητα φύλου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό».
Το Συμβούλιο σημειώνει, επίσης, ότι οι γλωσσικές δυσκολίες στη μετάφραση του όρου «φύλο» και η διάκρισή του από το «γένος» σε γλώσσες όπου δεν υπάρχει ακριβές αντίστοιχο έχουν μερικές φορές τροφοδοτήσει διαμάχες για τη σύμβαση και τις συνέπειές της.
Με πληροφορίες από το Reuters
