Ευσπλαχνία – μια δύναμη ισχυρή αλλά απαλή, όπως περιγράφει και ο Σαίξπηρ στο έργο «Ο έμπορος της Βενετίας»:
Η ιδιότητα του ελέους δεν είναι βεβιασμένη.
Πέφτει σαν απαλή βροχή από τον ουρανό
Στον τόπο κάτω. Είναι διπλά ευλογημένη.
Ευλογεί και αυτόν που δίνει και αυτόν που παίρνει.*
Ο Ουίλλιαμ Έττυ (William Etty, 1787-1849), Βρετανός ζωγράφος, την απεικόνισε ως νέα γυναίκα, σε έναν πίνακα με τον εύγλωττο τίτλο «Η μάχη: Γυναίκα που ικετεύει για τον ηττημένο».
Στο έργο του Έττυ, η Ευσπλαχνία, πεσμένη στα γόνατα, αγκαλιάζει έναν πολεμιστή, προσπαθώντας να τον αποτρέψει από το να πάρει τη ζωή του αντιπάλου του, τον οποίο έχει νικήσει. Ο ηττημένος βρίσκεται στο έδαφος, με το σπαθί σπασμένο, κυριολεκτικά στο έλεος του νικητή.
Το σπασμένο σπαθί που βρίσκεται στο προσκήνιο, στα πόδια των δύο μονομάχων, έχει και συμβολική αξία, ως αναφορά στο Ξίφος της Ελεημοσύνης, που συμβολίζει την ελεημοσύνη ενός μονάρχη. Είναι ένα από τα τελετουργικά ξίφη που χρησιμοποιούνται στις βρετανικές στέψεις από το 1626.
Κάποτε οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο μονάρχης ήταν ο επίγειος εκπρόσωπος του Θεού που βασίλευε ελέω Θεού. Ο Έττυ υπονοεί τη χάρη του ελέους, που ενεργεί άνευ όρων πέρα από το σωστό και το λάθος – και μερικές φορές πέρα από τη λογική – για το κοινό καλό.
Στην καθημερινότητα, η ευσπλαχνία μπορεί να έχει τη μορφή της υποχωρητικότητας ή της πραότητας – ωστόσο, στην ουσία της, είναι μία ύψιστη μορφή δύναμης και θάρρους. Το να δείχνουμε συμπόνια στους εχθρούς ή στους λιγότερο τυχερούς μπορεί να σημαίνει να βάζουμε στην άκρη τον εαυτό μας και την υπερηφάνειά μας. Εδώ το πεδίο μάχης δεν είναι κυριολεκτικό, αλλά εσωτερικό. Η ευσπλαχνία και η αυταπάρνηση που φανερώνονται στις μικρές, καθημερινές πράξεις επίσης καταδεικνύουν την ηθική ανωτερότητα του ελέους και την υπέρτατη ισχύ της καλοσύνης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
«The quality of mercy is not strained;
It droppeth as the gentle rain from heaven
Upon the place beneath. It is twice blest;
It blesseth him that gives and him that takes»
William Shakespeare, «The Merchant of Venice»
