Η κινεζική οικονομία βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Ισχυρές μακροοικονομικές δυνάμεις αποδομούν την αναπτυξιακή της πορεία με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι.
Πλέον, η οικονομική κατάρρευση της Κίνας δεν μπορεί να αποκρυφτεί μέσω επίσημων στατιστικών ή δηλώσεων του ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ), Σι Τζινπίνγκ, ούτε μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια απλή απόφαση από την κορυφή της κινεζικής εξουσίας.
Αμφισβητούμενο ΑΕΠ
Οι ρυθμοί ανάπτυξης του ΑΕΠ που διαφημίζονται από το ΚΚΚ και χαιρετίζονται από διεθνείς οικονομολόγους ως επιβεβαίωση του μοντέλου του κρατικού καπιταλισμού, θεωρείται πως παραποιούνται εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον. Ακόμη και τα τελευταία χρόνια, ενώ Ευρώπη και ΗΠΑ δυσκολεύονται να πετύχουν ανάπτυξη 2%, το Πεκίνο ανακοινώνει σταθερά ρυθμούς της τάξης του 5%, όπως συνέβη και στο πρώτο τρίμηνο του 2025.
Πώς είναι αυτό δυνατόν;
Ο τομέας των ακινήτων — που αποτελούσε έως και το 30% της οικονομίας της Κίνας — συνεχίζει να καταρρέει, με τις τιμές των κατοικιών να μειώνονται επί 22 συνεχόμενους μήνες. Η Ευρώπη, δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας, παρουσιάζει στασιμότητα, ενώ οι εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ — τον μεγαλύτερο εξαγωγικό της προορισμό — έχουν μειωθεί από το 21,6% των συνολικών αμερικανικών εισαγωγών το 2018, στο 13,4% το 2024. Οι δασμοί αναμένεται να επιταχύνουν αυτή την πτωτική τάση.
Σε μια εξαγωγική οικονομία, όταν οι δύο βασικοί εμπορικοί εταίροι είναι αδρανείς ή αρνητικοί, από πού προκύπτει η ανάπτυξη; Αυτό αναρωτιούνται και ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σικάγο, οι οποίοι εκτιμούν πως το πραγματικό ΑΕΠ της Κίνας μπορεί να είναι έως και 60% χαμηλότερο από τα επίσημα στοιχεία.
Στατιστικές, διαφθορά και μακροοικονομικές πιέσεις
Η αξιοπιστία των επίσημων οικονομικών στοιχείων που δημοσιεύει το Πεκίνο — από την ανεργία και τους μισθούς έως και τα πληθυσμιακά δεδομένα — καταρρέει. Η εικόνα της «ευημερούσας Κίνας» που το ΚΚΚ προωθούσε για δεκαετίες έχει πλέον διαλυθεί. Σε ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στην πολιτική νομιμοφροσύνη και τα προνόμια αντί για τις αγορές, η παραποίηση των αριθμών είναι σχεδόν αναμενόμενη και κρίσιμη για τη διατήρηση της πολιτικής νομιμοποίησης.
Πέρα όμως από τη διαφθορά και τα πλαστά στατιστικά στοιχεία, τέσσερις κύριες μακροοικονομικές δυνάμεις σπρώχνουν την κινεζική οικονομία προς την ύφεση: αποπληθωρισμός, υποτίμηση, μειωμένη ζήτηση και μείωση του πληθυσμού. Οι παράγοντες αυτοί δεν λειτουργούν απομονωμένα, αλλά αλληλεπιδρούν και ενισχύουν ο ένας τον άλλον.
Η πτωτική σπείρα του αποπληθωρισμού
Η κρίση στον τομέα των ακινήτων αποτελεί βασική αιτία της πτώσης των τιμών, αλλά όχι τη μοναδική. Οι απλήρωτοι εργάτες που διαμαρτύρονται οδηγούν σε μειωμένο εισόδημα και κατανάλωση. Σε συνδυασμό με την υπερπαραγωγή, η ζήτηση υπολείπεται της προσφοράς, οδηγώντας σε ακόμα μεγαλύτερη πτώση. Καθώς αυτές οι συνθήκες επιμένουν, η εγχώρια κατανάλωση συρρικνώνεται περαιτέρω, ενώ ο φόβος και ο σκεπτικισμός των καταναλωτών εντείνονται. Ακόμη και οι κρατικές επιδοτήσεις για την τόνωση της ζήτησης αποδεικνύονται ανεπαρκείς.
Υποτίμηση, μειωμένη ζήτηση και άρνηση της πραγματικότητας
Κανονικά, σε περιόδους αποπληθωρισμού, η αξία του χρήματος αυξάνεται. Στην Κίνα, ωστόσο, το γουάν χάνει αξία, εν μέρει λόγω των παρεμβάσεων της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας. Οι παλαιότερες πολιτικές τόνωσης της οικονομίας, αν και απέδιδαν κατά καιρούς, πλέον δεν επαρκούν.
Η υπερπαραγωγή, τόσο στη βιομηχανία όσο και στον τομέα των ακινήτων, αντί να ενισχύει την οικονομία, πιέζει τις τιμές προς τα κάτω, μειώνει τα κέρδη και συμπιέζει τους μισθούς.
Οι πολιτικές νομισματικής τόνωσης επιβαρύνουν τους καταναλωτές, καθώς μειώνουν την αγοραστική δύναμη, ενώ οι τιμές συνεχίζουν να πέφτουν. Συνοπτικά, οι τιμές πέφτουν, τα εταιρικά κέρδη εξαφανίζονται και το εθνικό νόμισμα υποτιμάται.
Το ερώτημα πλέον είναι πόσο θα αντέξουν οι Κινέζοι καταναλωτές και για πόσο ακόμη οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στο ΚΚΚ θα αρνούνται την πραγματικότητα.
Ο αποπληθυσμός ως κρίσιμος παράγοντας
Η παραποίηση στατιστικών είναι διαδεδομένη και στους πληθυσμιακούς αριθμούς. Τοπικές κυβερνήσεις διογκώνουν τα στοιχεία για να εξασφαλίσουν περισσότερα κονδύλια από το Πεκίνο. Ορισμένες εκτιμήσεις υπολογίζουν τον πραγματικό πληθυσμό της Κίνας κάτω από τα 1,3 δισεκατομμύρια, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επαλήθευσης.
Όποιος κι αν είναι ο ακριβής αριθμός, η ταχεία και μη αναστρέψιμη πληθυσμιακή μείωση έχει βαθιά οικονομική επίπτωση. Παρά τις πρόσφατες πολιτικές του ΚΚΚ υπέρ των γεννήσεων, ο κοινωνικός ιστός έχει αλλάξει. Ο πληθυσμός γηράσκει, οι νεαρές γυναίκες δεν επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια και οι γάμοι μειώνονται. Μαζί με τα μειωμένα εισοδήματα, τη συρρίκνωση των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και την απουσία μεταναστευτικών ροών, το πρόβλημα του αποπληθυσμού σκιαγραφεί ένα δυσοίωνο μέλλον.
Πώς μπορεί να αυξηθεί η κατανάλωση όταν μειώνονται οι ίδιοι οι καταναλωτές;
Χωρίς διέξοδο
Η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας αναμένεται να συνεχιστεί, επιβαρυμένη από τη γήρανση του πληθυσμού και τη μείωση του εργατικού δυναμικού. Η χώρα βρίσκεται παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο πτώσης μισθών, υψηλής ανεργίας, νομισματικής υποτίμησης και δημογραφικής γήρανσης — όλα αυτά καθιστούν την κινεζική αγορά ολοένα και πιο αδύναμη και μη βιώσιμη.
Πώς μπορεί το ΚΚΚ να αυξήσει τη ζήτηση και τα εισοδήματα; Η απάντηση είναι: δεν μπορεί.
Οι ξένες επενδύσεις και επιχειρήσεις εγκαταλείπουν τη χώρα με πρωτοφανή ρυθμό, και αυτή η τάση δεν αναμένεται να αναστραφεί. Το ΚΚΚ ελέγχει πλέον μεγαλύτερο τμήμα της οικονομίας από ποτέ, αλλά δεν διαθέτει λύσεις.
Η οικονομική κατάρρευση της Κίνας είναι πραγματική, εκτεταμένη, μη αναστρέψιμη και επικίνδυνη.
Του James Gorrie
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.
