Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 2 Οκτωβρίου ότι οι εταιρείες Meta και TikTok παραβίασαν τους κανόνες διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προβλέπει ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA), που ρυθμίζει το περιεχόμενο στο διαδίκτυο εντός της ΕΕ.
Τα ευρήματα αυτά είναι προκαταρκτικά και αποτελούν μέρος της συνεχιζόμενης έρευνας της Επιτροπής για τις δύο πλατφόρμες, η οποία εξετάζει και άλλες πιθανές παραβάσεις.
Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα, το TikTok και οι πλατφόρμες της Meta, δηλαδή το Facebook και το Instagram, δεν παρείχαν στους ερευνητές επαρκή πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα. Η Επιτροπή σημείωσε ότι αυτή η έλλειψη διαφάνειας οδηγεί συχνά σε μερικά ή αναξιόπιστα στοιχεία, γεγονός που δυσχεραίνει την ακαδημαϊκή έρευνα —όπως, για παράδειγμα, τη διερεύνηση του κατά πόσον οι χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, εκτίθενται σε παράνομο ή επιβλαβές περιεχόμενο.
Η Επιτροπή ανέφερε επίσης ότι το Facebook και το Instagram παραβίασαν την υποχρέωσή τους να παρέχουν απλούς τρόπους αναφοράς παράνομου περιεχομένου, όπως υλικού σχετικού με τρομοκρατία ή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.
Στα προκαταρκτικά ευρήματα επισημαίνεται ότι η Meta είχε θέσει περιττά βήματα στους μηχανισμούς αναφοράς περιεχομένου και χρησιμοποιούσε «σκοτεινά μοτίβα» ή «παραπλανητικά σχέδια διασύνδεσης». Η Επιτροπή εξήγησε ότι τέτοιες πρακτικές μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση ή να αποθαρρύνουν τους χρήστες, καθιστώντας έτσι αναποτελεσματικούς τους μηχανισμούς αναφοράς και αφαίρεσης παράνομου περιεχομένου.
Επιπλέον, η Επιτροπή κατηγόρησε τις πλατφόρμες ότι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους να επιτρέπουν στους χρήστες να αμφισβητούν αποτελεσματικά αποφάσεις απαγόρευσης λογαριασμών ή διαγραφής περιεχομένου.
Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την τεχνολογική κυριαρχία, την ασφάλεια και τη δημοκρατία, Χέννα Βίρκουνεν (Henna Virkkunen), δήλωσε ότι οι τεχνολογικές πλατφόρμες οφείλουν να ενδυναμώνουν τους χρήστες, να σέβονται τα δικαιώματά τους και να επιτρέπουν τον έλεγχο των συστημάτων τους. Τόνισε επίσης ότι η ΕΕ διασφαλίζει την υπευθυνότητα των πλατφορμών έναντι των χρηστών και της κοινωνίας, όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Πιθανές κυρώσεις
Η Επιτροπή ανέφερε ότι η αμερικανική εταιρεία Meta και το TikTok της κινεζικής εταιρείας ByteDance έχουν το δικαίωμα να εξετάσουν τα ευρήματα, να υποβάλουν απάντηση και να λάβουν διορθωτικά μέτρα.
Η ΕΕ διευκρίνισε ότι τα προκαταρκτικά συμπεράσματα «δεν προδικάζουν το αποτέλεσμα της έρευνας». Ωστόσο, αν επιβεβαιωθούν οι παραβάσεις, η ΕΕ μπορεί να επιβάλει πρόστιμο έως και 6 τοις εκατό του συνολικού παγκόσμιου τζίρου των δύο εταιρειών.
Ο εκπρόσωπος της Meta, Μπεν Ουόλτερς (Ben Walters), δήλωσε ότι η εταιρεία διαφωνεί με τα ευρήματα και θα συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για τη συμμόρφωση. Επεσήμανε ότι από τότε που τέθηκε σε ισχύ ο DSA, η Meta έχει πραγματοποιήσει αλλαγές στους μηχανισμούς αναφοράς περιεχομένου, στις διαδικασίες προσφυγής και στα εργαλεία πρόσβασης δεδομένων, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι οι λύσεις αυτές ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Εκπρόσωπος του TikTok ανέφερε ότι η εταιρεία θα εξετάσει τα προκαταρκτικά ευρήματα, επισημαίνοντας όμως ότι οι απαιτήσεις για χαλάρωση των μέτρων προστασίας δεδομένων φέρνουν τον DSA σε άμεση σύγκρουση με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR).
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι αν είναι αδύνατο να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση και με τους δύο κανονισμούς, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να παράσχουν σαφή καθοδήγηση για το πώς θα πρέπει να εναρμονιστούν οι υποχρεώσεις αυτές.
Ανησυχίες για την ελευθερία του λόγου
Ο DSA αποτελεί το ψηφιακό νομικό πλαίσιο της ΕΕ που επιβάλλει αυστηρές απαιτήσεις στις τεχνολογικές εταιρείες. Στόχος του, όπως εξήγησε η Επιτροπή, είναι «η αποτροπή παράνομων και επιβλαβών δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο και η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης».
Η νομοθεσία έχει δεχθεί επικρίσεις από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι οι κανονισμοί της ΕΕ περιορίζουν την ελευθερία του λόγου.
Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών (FCC), Μπρένταν Καρ (Brendan Carr), είχε δηλώσει στις 3 Μαρτίου ότι η προσέγγιση του DSA είναι «ασύμβατη τόσο με την παράδοση ελευθερίας του λόγου στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και με τη δέσμευση των τεχνολογικών εταιρειών στην ποικιλία απόψεων».
Τον Φεβρουάριο, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς επέκρινε επίσης τον DSA σε σύνοδο κορυφής για την τεχνητή νοημοσύνη στο Παρίσι, λέγοντας ότι είναι άλλο πράγμα να αποτρέπεται ένας επιτήδειος από το να παρενοχλεί ένα παιδί στο διαδίκτυο και εντελώς διαφορετικό να εμποδίζεται ένας ενήλικας να έχει πρόσβαση σε μια άποψη που η κυβέρνηση θεωρεί παραπληροφόρηση.
Ο εκπρόσωπος της ΕΕ για τα ψηφιακά θέματα, Τόμας Ρενιέ (Thomas Regnier), απέρριψε τις κατηγορίες ότι ο DSA αποτελεί εργαλείο διαδικτυακής λογοκρισίας. Σε ανάρτησή του στις 24 Οκτωβρίου στο LinkedIn, έγραψε ότι «όταν κατηγορούμαστε για λογοκρισία, αποδεικνύουμε ότι ο DSA κάνει το αντίθετο — προστατεύει την ελευθερία του λόγου και επιτρέπει στους πολίτες της ΕΕ να αντιδρούν απέναντι στις μονομερείς αποφάσεις λογοκρισίας των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών».
Με τη συμβολή των Owen Evans και Etienne Fauchaire και με πληροφορίες από Associated Press και Reuters
