Το να είναι κανείς μόνος σημαίνει να «στερείται φιλικής συντροφικότητας ή συμπάθειας», σύμφωνα με έναν ορισμό του λεξικού.
Πρόσφατη μετα-ανάλυση που εξέτασε δεδομένα από περισσότερα από 600.000 άτομα υποδηλώνει ότι η μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας. Αυτοί που ανέφεραν πως αισθάνονται μοναξιά ήταν κατά 31% πιο πιθανό να αναπτύξουν άνοια σε σχέση με αυτούς που δεν ένιωθαν, σύμφωνα με τα ευρήματα.
«Έχει διαφορά το να είναι κανείς μόνος ή απομονωμένος», γράφουν οι ερευνητές στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Mental Health. «Οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν μοναξιά ακόμη και όταν είναι με άλλους εάν η ποσότητα ή η ποιότητα των κοινωνικών τους σχέσεων δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που έχουν ανάγκη ή επιθυμούν.»
Σημαντικά ευρήματα
Οι ερευνητές ανέλυσαν 21 προηγούμενες μελέτες, οι 13 από τις οποίες έδειχναν «σημαντική σχέση» μεταξύ της μοναξιάς και του κινδύνου άνοιας. Η ανάλυση αποκάλυψε συγκεκριμένους δεσμούς με διάφορες μορφές άνοιας, περιλαμβανομένης και της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Η κατάθλιψη και η κοινωνική απομόνωση αναγνωρίστηκαν ως οι υποκείμενες αιτίες της μοναξιάς. Η μοναξιά σχετίζεται στενά με καταθλιπτικά συμπτώματα, τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο της γνωστικής παρακμής, γράφουν οι ερευνητές.
«Το αίσθημα της μοναξιάς σχετίζεται επίσης με μειωμένη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες και ανεπαρκείς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις», γράφουν. «Είναι πιθανό πως η μειωμένη κοινωνική συμμετοχή μειώνει τη γνωστική διέγερση, κάνοντας τα άτομα που νιώθουν μοναξιά να είναι πιο ευάλωτα στην γνωστική παρακμή.»
Άλλες παρατηρητικές μελέτες έχουν βρει την ίδια σχέση μεταξύ της άνοιας και της μοναξιάς, κάτι που ώθησε τους ερευνητές να αναθεωρήσουν τη βιβλιογραφία. Για παράδειγμα, μελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό International Psychogeriatrics βασισμένη σε 15 χρόνια παρακολούθησης ασθενών με άνοια διαπίστωσε ότι η μοναξιά σχετιζόταν με σχεδόν 60% αυξημένο κίνδυνο άνοιας από κάθε αίτιο.
Οι μηχανισμοί συσχετισμού
Τα αποτελέσματα δεν προκαλούν έκπληξη, είπε σε δήλωση Τύπου η Μαρτίνα Λουτσέττι, επικεφαλής ερευνήτρια της μελέτης και επίκουρος καθηγήτρια Επιστημών Συμπεριφοράς στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Ιατρικής της Πολιτείας της Φλόριντα. Η σχέση μεταξύ της μοναξιάς και της άνοιας ξεκινά πολύ πριν τη διάγνωση, επισημαίνει.
«Η άνοια είναι [sic] ένα φάσμα, με νευροπαθολογικές αλλαγές οι οποίες ξεκινούν δεκαετίες πριν την κλινική αρχή», δηλώνει η Λουτσέττι. «Η μοναξιά – η έλλειψη ικανοποίησης από τις κοινωνικές σχέσεις – μπορεί να επηρεάσει τόσο τη γνωστική όσο και την καθημερινή σας λειτουργία.»
Η μοναξιά συνδέεται στενά με τη γνωστική παρακμή για αρκετούς λόγους, είπε στους Epoch Times ο Μαρκ Μέιφιλντ, επίκουρος καθηγητής συμβουλευτικής στο Χριστιανικό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, ο οποίος δεν σχετίζεται με την έρευνα. Αυτοί είναι οι:
- Αντίδραση στο στρες: «Η χρόνια μοναξιά προκαλεί παρατεταμένο στρες, το οποίο αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης, μια ορμόνη που επηρεάζει την γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου με την πάροδο του χρόνου», είπε ο Μέιφιλντ, συγγραφέας του βιβλίου «Το μονοπάτι έξω από τη μοναξιά» (The Path Out of Loneliness). «Αυτό το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή και ζημιά σε περιοχές όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη μνήμη και την εκτελεστική λειτουργία», εξήγησε.
- Κοινωνική διέγερση: Άλλη μία σύνδεση μεταξύ μοναξιάς και παρακμής στην υγεία του εγκεφάλου είναι ότι η γνωστική υγεία ευημερεί με τη διέγερση που προέρχεται από την κοινωνική αλληλεπίδραση, είπε ο Μέιφιλντ. «Η μοναξιά συχνά οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση, στερώντας αυτές τις αλληλεπιδράσεις από τα άτομα, οι οποίες είναι κρίσιμες για την διατήρηση της πνευματικής ευκινησίας», είπε.
- Κατάθλιψη: Άλλη μια σημαντική σχέση μεταξύ της μοναξιάς και της γνωστικής παρακμής είναι η κατάθλιψη. Η σχέση φαίνεται να είναι αμφίδρομη – η μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη ή η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει μοναξιά, δημιουργώντας έναν κύκλο που συμβάλει στη γνωστική παρακμή. «Η κατάθλιψη, συχνά υποπαράγωγο της μοναξιάς, έχει αναγνωριστεί ως παράγοντας κινδύνου για την άνοια», είπε ο Μέιφιλντ. «Η μοναξιά μπορεί να χειροτερέψει τα καταθλιπτικά συμπτώματα, τα οποία συνεισφέρουν στη συνολική γνωστική παρακμή, όπως παρατηρείται στους ασθενείς με άνοια.»
Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία
Η κλίμακα και το εύρος αυτής της έρευνας – η οποία περιλαμβάνει δεδομένα από περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους – υπογραμμίζει ότι η μοναξιά δεν αποτελεί απλά λόγο ανησυχίας για τον συναισθηματικό κόσμο ενός ανθρώπου, αλλά ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας, σύμφωνα με τον Μέιφιλντ.
«Η μελέτη παρέχει επιστημονική υποστήριξη στην άποψη ότι η μοναξιά δεν είναι απλά μια συναισθηματική κατάσταση με σημαντικές σωματικές και νοητικές συνέπειες, περιλαμβάνοντας και την άνοια», είπε. «Αυτή η επίγνωση μπορεί να παρακινήσει τα άτομα και τους παρόχους φροντίδας να δώσουν βαρύτητα στον παράγοντα ‘μοναξιά’, λαμβάνοντας τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα.»
Του Huey Freeman
