Η Ρωσία επιβεβαίωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν παραμένουν τεταμένες, εκφράζοντας ωστόσο την ελπίδα πως οι δύο χώρες, παρά τη δυσκολία της περιόδου, θα καταφέρουν σύντομα να γεφυρώσουν το χάσμα.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε στις 21 Ιουλίου – σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS – ότι οι δύο χώρες διατηρούν κοινά συμφέροντα και συνεργάζονται στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και του αμοιβαίου οφέλους. Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι υπάρχουν στιγμές που οι σχέσεις περνούν δοκιμασίες και χαρακτήρισε την τρέχουσα συγκυρία ως μία από αυτές, εκφράζοντας την ελπίδα πως η κατάσταση θα εξομαλυνθεί.
Η διμερής κρίση κλιμακώθηκε στις αρχές Ιουλίου, όταν οι αρχές του Μπακού συνέλαβαν αρκετούς Ρώσους υπηκόους, μεταξύ των οποίων δύο δημοσιογράφους του ρωσικού κρατικού πρακτορείου Sputnik. Οι συλληφθέντες παραμένουν υπό κράτηση, με τις κατηγορίες να μην έχουν αποσαφηνιστεί.
Οι συλλήψεις ερμηνεύτηκαν ευρέως ως απάντηση σε προηγούμενη σύλληψη από τη ρωσική αστυνομία, στις 27 Ιουνίου, αρκετών Ρώσων πολιτών αζερικής καταγωγής, οι οποίοι φέρονταν να εμπλέκονται σε οργανωμένο έγκλημα, συμπεριλαμβανομένων ανθρωποκτονιών. Δύο από τους υπόπτους πέθαναν κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το Μπακού, το οποίο απέδωσε ευθύνη στις ρωσικές αρχές.
Ο Πεσκόφ, αναφερόμενος στο θέμα, αναγνώρισε ότι στη Ρωσία διαμένει μια μεγάλη και κατά βάση νομοταγής – κατά τα λεγόμενά του – αζερική διασπορά, η οποία χαίρει σεβασμού. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι άτομα που εμπλέκονται σε παράνομες ενέργειες θα διώκονται σύμφωνα με τον νόμο.
Σε σχέση με τους Ρώσους υπηκόους που συνελήφθησαν στο Αζερμπαϊτζάν, ο Πεσκόφ υπογράμμισε ότι η Μόσχα αναμένει από το Μπακού να αντιμετωπίζει με σεβασμό τους Ρώσους πολίτες που διαμένουν ή εργάζονται στη χώρα.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει προβεί και σε άλλες κινήσεις αντίδρασης, όπως η ακύρωση όλων των προγραμματισμένων ρωσικών πολιτιστικών εκδηλώσεων στο έδαφός του. Όταν ρωτήθηκε σχετικά, ο Πεσκόφ απάντησε πως οι συλλήψεις στο Γεκατερίνμπουργκ αφορούν αποκλειστικά την εφαρμογή του νόμου και δεν θα έπρεπε να αποτελούν αφορμή για τέτοιες ενέργειες.
Διπλωματική κρίση
Παρά την ένταση, το Αζερμπαϊτζάν διατηρούσε έως πρόσφατα γενικά φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία είχε αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο στη μακροχρόνια εδαφική διαμάχη μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας. Και οι δύο χώρες συμμετέχουν στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ), μια περιφερειακή ένωση υπό ρωσική επιρροή που απαρτίζεται από πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Ενδεικτική της επιδείνωσης των σχέσεων υπήρξε η απόφαση του Αζερμπαϊτζάν να μην αποστείλει αντιπρόσωπο στη συνεδρίαση του Οικονομικού Συμβουλίου της ΚΑΚ που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 18 Ιουλίου.
Την επόμενη ημέρα, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ επανέλαβε την κατηγορία ότι η Ρωσία φέρει ευθύνη για την κατάρριψη επιβατηγού αεροσκάφους της Azerbaijan Airlines στα τέλη του προηγούμενου έτους. Υποστήριξε ότι η κυβέρνησή του γνωρίζει με ακρίβεια τι συνέβη και είναι σε θέση να το αποδείξει, ενώ εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι και οι ρωσικές αρχές γνωρίζουν τα πραγματικά περιστατικά.
Το αεροσκάφος, τύπου Embraer 190, συνετρίβη τον Δεκέμβριο του 2024 κατά τη διάρκεια πτήσης από το Μπακού προς το Γκρόζνι της νοτιοανατολικής Ρωσίας. Σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν, η πτώση του προκλήθηκε από ρωσικά αντιαεροπορικά πυρά που εκτοξεύθηκαν κατά λάθος, με αποτέλεσμα να συντριβεί στο έδαφος του Καζακστάν και να σκοτωθούν και οι 38 επιβαίνοντες.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν είχε ζητήσει συγγνώμη για το «τραγικό περιστατικό», χωρίς όμως να αναγνωρίσει επίσημα την ευθύνη της Μόσχας. Ο Αλίεφ απαίτησε από τη Ρωσία να αναλάβει την ευθύνη για το δυστύχημα, να τιμωρήσει τους υπαίτιους, να αποζημιώσει τις οικογένειες των θυμάτων και να καλύψει το κόστος του κατεστραμμένου αεροσκάφους. Όπως ανέφερε, αυτές είναι «τυπικές προσδοκίες στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των σχέσεων καλής γειτονίας».
Σύμφωνα με αζερικά μέσα ενημέρωσης, ο Αλίεφ φέρεται να εξετάζει την υποβολή αγωγής κατά της Ρωσίας ενώπιον διεθνών δικαστικών οργάνων. Ερωτηθείς σχετικά, ο Πεσκόφ δήλωσε ότι μια τέτοια κίνηση αποτελεί «δικαίωμα του Αζερμπαϊτζάν», προσθέτοντας ότι η Μόσχα θα αναμείνει επίσημες αποφάσεις.
