Η NASA ανοίγει την αυλαία μιας φωτογραφικής γκαλερί που δεν μοιάζει με καμία άλλη, και σύντομα θα παρουσιάσει τις πρώτες έγχρωμες εικόνες από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, μια επαναστατική συσκευή που έχει σχεδιαστεί για να κοιτάξει μέσα στην αυγή του σύμπαντος.
Η πολυαναμενόμενη αποκάλυψη στις 12 Ιουλίου των εικόνων και των φασματοσκοπικών δεδομένων από το πρόσφατα λειτουργικό αστεροσκοπείο ακολουθεί μια εξάμηνη διαδικασία που περιελάμβανε την εξ αποστάσεως εκτύλιξη διαφόρων εξαρτημάτων, την ευθυγράμμιση των κατόπτρων του και τη ρύθμιση των οργάνων.
Με τον Webb πλέον ρυθμισμένο και πλήρως εστιασμένο, οι αστρονόμοι θα ξεκινήσουν μια ανταγωνιστικά επιλεγμένη λίστα επιστημονικών προγραμμάτων που θα εξερευνήσουν την εξέλιξη των γαλαξιών, τους κύκλους ζωής των άστρων, τις ατμόσφαιρες των μακρινών εξωπλανητών και τα φεγγάρια του εξωτερικού ηλιακού μας συστήματος.
Η πρώτη παρτίδα φωτογραφιών, η επεξεργασία των οποίων χρειάστηκε εβδομάδες από τα ακατέργαστα δεδομένα του τηλεσκοπίου, αναμένεται να προσφέρει μια συναρπαστική ματιά στο τι θα καταγράψει ο Webb στις επιστημονικές αποστολές που βρίσκονται μπροστά μας.
Η NASA δημοσίευσε την Παρασκευή έναν κατάλογο με τα πέντε ουράνια θέματα που επιλέχθηκαν για το ντεμπούτο της βιτρίνας του Webb, που κατασκευάστηκε για τη διαστημική υπηρεσία από τον αεροδιαστημικό γίγαντα Northrop Grumman Corp.
Μεταξύ αυτών είναι δύο νεφελώματα – τεράστια νέφη αερίου και σκόνης που εκτοξεύονται στο διάστημα από αστρικές εκρήξεις και αποτελούν φυτώρια για νέα αστέρια – και δύο σύνολα σμηνών γαλαξιών.
Η NASA θα δημοσιεύσει επίσης την πρώτη φασματογραφική ανάλυση του Webb για έναν εξωπλανήτη, αποκαλύπτοντας τις μοριακές υπογραφές από τα μοτίβα του φιλτραρισμένου φωτός που διέρχεται από την ατμόσφαιρά του. Ο εξωπλανήτης σε αυτή την περίπτωση, που έχει περίπου τη μισή μάζα του Δία, βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη από 1.100 έτη φωτός. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος – 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα.
«Με συγκίνησε ως επιστήμονα … ως άνθρωπο»
Και οι πέντε εισαγωγικοί στόχοι του Webb ήταν ήδη γνωστοί στους επιστήμονες. Ένας από αυτούς, η ομάδα γαλαξιών σε απόσταση 290 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, γνωστή ως κουιντέτο του Stephan, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1877.
Αλλά οι αξιωματούχοι της NASA υπόσχονται ότι οι εικόνες του Webb αποτυπώνουν τα θέματά του υπό ένα εντελώς νέο φως, κυριολεκτικά.
«Αυτό που είδα με συγκίνησε ως επιστήμονα, ως μηχανικό και ως άνθρωπο», δήλωσε στους δημοσιογράφους η αναπληρώτρια διοικητής της NASA Παμ Μελρόι, η οποία εξέτασε τις εικόνες, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης των δημοσιογράφων στις 29 Ιουνίου.
Ο Κλάους Ποντοππιντάν, επιστήμονας του προγράμματος Webb στο Space Telescope Science Institute στη Βαλτιμόρη, όπου οι μηχανικοί ελέγχου της αποστολής χειρίζονται το τηλεσκόπιο, υποσχέθηκε ότι οι πρώτες εικόνες θα «προσφέρουν ένα πολυαναμενόμενο «ουάου»για τους αστρονόμους και το κοινό».
Το υπέρυθρο τηλεσκόπιο, αξίας 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το μεγαλύτερο και πιο πολύπλοκο αστρονομικό παρατηρητήριο που έχει σταλεί ποτέ στο διάστημα, εκτοξεύθηκε την ημέρα των Χριστουγέννων από τη Γαλλική Γουιάνα, στη βορειοανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής.
Έναν μήνα αργότερα, το όργανο βάρους 14.000 λιβρών (6.350 κιλών) έφτασε στο σημείο στάθμευσης στην ηλιακή τροχιά, κάνοντας κύκλους γύρω από τον ήλιο σε συνδυασμό με τη Γη σχεδόν 1 εκατομμύριο μίλια μακριά από την πατρίδα του.
Το Webb, το οποίο βλέπει τα θέματά του κυρίως στο υπέρυθρο φάσμα, είναι περίπου 100 φορές πιο ευαίσθητο από τον 30ετή προκάτοχό του, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη από απόσταση 547 χιλιομέτρων (340 μιλίων) και λειτουργεί κυρίως σε οπτικά και υπεριώδη μήκη κύματος.
Η μεγαλύτερη φωτοσυλλεκτική επιφάνεια του κύριου κατόπτρου του Webb -μια συστοιχία 18 εξαγωνικών τμημάτων από μέταλλο βηρυλλίου με επίστρωση χρυσού- του επιτρέπει να παρατηρεί αντικείμενα σε μεγαλύτερες αποστάσεις, άρα και πιο πίσω στο χρόνο, από το Hubble ή οποιοδήποτε άλλο τηλεσκόπιο.
Η υπέρυθρη ευαισθησία του επιτρέπει την ανίχνευση πηγών φωτός που διαφορετικά θα ήταν κρυμμένες στο ορατό φάσμα από τη σκόνη και τα αέρια.
Στο σύνολό τους, αυτά τα χαρακτηριστικά αναμένεται να μεταμορφώσουν την αστρονομία, παρέχοντας την πρώτη ματιά σε νηπιακούς γαλαξίες.
Τα όργανα του Webb το καθιστούν επίσης ιδανικό για την αναζήτηση ενδείξεων πιθανών ατμοσφαιρών που θα μπορούσαν να συντηρήσουν ζωή γύρω από πλήθος πρόσφατα καταγεγραμμένων φυτών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά αστέρια και για την παρατήρηση κόσμων πολύ πιο κοντά στην πατρίδα μας, όπως ο Άρης και ο παγωμένος δορυφόρος Τιτάνας του Κρόνου.
Εκτός από μια σειρά μελετών που έχουν ήδη προγραμματιστεί για το Webb, τα πιο επαναστατικά ευρήματα του τηλεσκοπίου μπορεί να αποδειχθούν εκείνα που δεν έχουν ακόμη προβλεφθεί.
Τέτοια ήταν η εκπληκτική ανακάλυψη του Hubble, μέσω παρατηρήσεων μακρινών υπερκαινοφανών, ότι η διαστολή του σύμπαντος επιταχύνεται αντί να επιβραδύνεται, ανοίγοντας ένα νέο πεδίο της αστροφυσικής αφιερωμένο σε ένα μυστηριώδες φαινόμενο που οι επιστήμονες ονομάζουν σκοτεινή ενέργεια.
Το τηλεσκόπιο Webb είναι μια διεθνής συνεργασία υπό την ηγεσία της NASA σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή και την καναδική διαστημική υπηρεσία.
