Η οικιακή σκόνη δεν αποτελεί απειλή μόνο και μόνο επειδή είναι βρώμικη. Μέσα σε αυτήν κρύβονται αλλεργιογόνα όπως το τρίχωμα των ζώων και χημικές ουσίες τυλιγμένες σε μαλλιά, χώμα και νεκρά κύτταρα του δέρματος.
Η σκόνη μπορεί επίσης να φιλοξενεί παθογόνα και ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια — αποτέλεσμα της καταστροφικής φύσης των οικιακών καθαριστικών, των φαρμάκων και της περιβαλλοντικής ρύπανσης που φτάνει σε επιφάνειες και δάπεδα.
Σε πολλές περιπτώσεις, η σκόνη συσσωρεύεται για μήνες ή και χρόνια για να δημιουργήσει ένα μείγμα μικροβίων.
«Τελικά, αυτά τα μικρόβια θα έρθουν σε επαφή μαζί μας και κατά συνέπεια θα επηρεάσουν την υγεία μας. Γίνεται ένα μείγμα χημείας και μικροβιολογίας», δήλωσε ο Πάτρικ Κ. Χ. Λη, καθηγητής στο City University of Hong Kong και πρώην αναπληρωτής κοσμήτορας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Μπέρκλεϋ, με εξειδίκευση στην περιβαλλοντική μικροβιολογία και τη βιοχημική μηχανική.
Η φύση της σκόνης
Η έκθεση στη σκόνη είναι μια γνωστή αιτία αναπνευστικών συμπτωμάτων σε άτομα με αλλεργίες και αναπνευστική δυσχέρεια, συμπεριλαμβανομένης της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Οι άνθρωποι αντιδρούν στα ακάρεα σκόνης, στο τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων και στη μούχλα που βρίσκονται στη σκόνη. Αυτά τα αλλεργιογόνα ερεθίζουν τους αεραγωγούς και προκαλούν φλεγμονή και στένωση των αεραγωγών, με αποτέλεσμα συμπτώματα όπως συριγμός, δύσπνοια και βήχας.
Η σκόνη μπορεί επίσης να περιέχει μικρόβια που είναι επιβλαβή για την υγεία.
Όπως και το ανθρώπινο μικροβίωμα, η σκόνη μπορεί είτε να φιλοξενεί κυρίως ευνοϊκά μικρόβια είτε να είναι σε μεγάλο βαθμό εμποτισμένη με μικρόβια που προκαλούν ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με ιδιότητες ανθεκτικές στα αντιβιοτικά και με ιδιότητες ιογενούς μετάδοσης.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports εξέτασε 56 σπίτια στην Ιρλανδία και βρήκε 176 γονίδια ανθεκτικά στα αντιμικροβιακά [προϊόντα] που σχετίζονται με τη σκόνη. Οι συγγραφείς περιέγραψαν τη σκόνη ως έναν παράγοντα που δεν έχει αναγνωριστεί ευρέως, δηλώνοντας ότι τα ευρήματά τους χρήζουν παρακολούθησης, ειδικά επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν το 90% του χρόνου τους σε εσωτερικούς χώρους.
Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Microbiome, ο Λη και μια ομάδα ερευνητών μελέτησαν τη σκόνη που συλλέχθηκε από τα σπίτια. Δήλωσε στην Epoch Times ότι ενώ αναμενόταν να βρεθούν χημικές ουσίες και μικρόβια στη σκόνη, οι ερευνητές δεν ήταν σίγουροι αν τα ανθεκτικά στα αντιμικροβιακά γονίδια που βρέθηκαν σε δείγματα θα ήταν αρκετά σημαντικά για να προκαλέσουν ανησυχία.
Οι χημικές ουσίες — συμπεριλαμβανομένων των φθαλικών ενώσεων που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα, των μη αντιβιοτικών φαρμακευτικών προϊόντων και των αντιβιοτικών — είχαν αντιμικροβιακές ιδιότητες, προκαλώντας αντοχή στο μικροβίωμα της σκόνης και οδηγώντας σε ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων.
«Αυτά τα ανθεκτικά, λοιμώδη βακτήρια μπορεί να είναι ευκαιριακά παθογόνα, θέτοντας σε κίνδυνο μόλυνσης τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα», έγραψαν οι συγγραφείς.
Η σκόνη μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε άτομα με εξασθενημένο, αδύναμο ή αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με διαβήτη, μωρών, ηλικιωμένων, εκείνων που λαμβάνουν αντιβιοτικά ή άλλα φάρμακα και εκείνων με καρκίνο, λοιμώξεις ή αυτοάνοσα νοσήματα.
Οι συγγραφείς σημείωσαν ότι «η οικιακή σκόνη είναι τόσο μια δεξαμενή όσο και ένα όχημα για τη διασπορά αυτών των ανθεκτικών, λοιμωδών βακτηρίων».
Η σκόνη φιλοξενεί τέσσερις επιβλαβείς κατηγορίες χημικών ουσιών — φθαλικές ενώσεις, φαινόλες σε απολυμαντικά προϊόντα, επιβραδυντικά φλόγας και φθοριούχες χημικές ουσίες όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αντικολλητικών μαγειρικών σκευών — που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως χαμηλότερο IQ στα παιδιά, παρεμβολές στις ορμόνες και την ανάπτυξη, και καρκίνο.
«Ο αριθμός και τα επίπεδα τοξικών και μη ελεγμένων χημικών ουσιών που είναι πιθανό να υπάρχουν σε κάθε ένα από τα σαλόνια μας ήταν σοκαριστικά για μένα», δήλωσε σε δελτίο Τύπου η συν-συγγραφέας Βήνα Σίνγκλα, επιστήμονας στο Συμβούλιο Άμυνας Φυσικών Πόρων.
«Οι επιβλαβείς χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε καθημερινά προϊόντα και δομικά υλικά οδηγούν σε εκτεταμένη μόλυνση των σπιτιών μας — αυτές οι επικίνδυνες χημικές ουσίες θα πρέπει να αντικατασταθούν με ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις», πρόσθεσε η Σίνγκλα.
Προσέξτε για χημικά
Οποιεσδήποτε χημικές ουσίες χρησιμοποιούμε στο σπίτι μας πιθανότατα θα καταλήξουν στο περιβάλλον μας, είπε ο Λη.
Στη μελέτη του, οι ερευνητές ζητούν από τα άτομα να καθαρίζουν τα σπίτια τους όπως έκαναν κανονικά πριν χρησιμοποιηθούν φίλτρα για την παγίδευση δειγμάτων σκόνης. Στόχος ήταν να καταδειχθεί ότι η συσσώρευση σκόνης συμβαίνει ανεξάρτητα από την καθαριότητα και να διαπιστωθεί εάν τα δείγματα αντικατόπτριζαν τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα σπίτια, πρόσθεσε ο Λη.
Η μελέτη αντιπροσώπευε 32 νοικοκυριά με μέσο όρο δύο κατοίκους το καθένα, οι οποίοι ζούσαν στα σπίτια τους κατά μέσο όρο 23 χρόνια και περνούσαν εκεί 20 ή περισσότερες ώρες την ημέρα. Οι κάτοικοι ήταν 72 ετών και άνω και σχεδόν όλοι έπαιρναν φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία ανιχνεύθηκαν στα δείγματα σκόνης.
«Αυτά δεν ήταν βρώμικα σπίτια. Αυτά ήταν σπίτια που θεωρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση, με καλή υγιεινή», είπε ο Λη.
Οι χημικές ουσίες μπορεί να μολύνουν ένα περιβάλλον μέσω της απέκκρισης του ανθρώπινου δέρματος κατά την εφίδρωση, της ακατάλληλης απόρριψης φαρμάκων, της εξωτερικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε ανοιχτά παράθυρα, των προϊόντων καθαρισμού, των καλλυντικών, των τροφίμων και των προϊόντων προσωπικής φροντίδας. Ο Λη είπε ότι τα έπιπλα σπιτιού μπορούν επίσης να απελευθερώνουν χημικές ουσίες όπως επιβραδυντικά φλόγας.
Ενώ η COVID-19 έκανε τους ανθρώπους πιο ευαισθητοποιημένους στην ανάγκη να απολυμαίνονται τακτικά τα σπίτια τους, οδήγησε επίσης σε υπερβολική χρήση σκληρών χημικών ουσιών που μπορεί να συμβάλλουν σε περισσότερες μολύνσεις από ό,τι προλαμβάνουν. Αυτό μπορεί να έχει συμβάλει στα ευρήματα, σημείωσε ο Λη, και μπορεί να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας τάσης.
«Προφανώς, δεν μπορούμε να κάνουμε τα σπίτια μας αποστειρωμένα, αλλά η μελέτη μας υπογραμμίζει επίσης το μήνυμα ότι πρέπει να διατηρούμε τα σπίτια μας καθαρά για να αποφύγουμε τη συσσώρευση σωματιδίων σκόνης, επειδή αυτό θα δημιουργήσει μια δεξαμενή για αντιμικροβιακή αντοχή, και δεν θέλουμε να το κάνουμε αυτό», είπε.
Χημικά καθαρισμού
Η αντικατάσταση όσο το δυνατόν περισσότερων χημικών ουσιών στο σπίτι με φυσικά προϊόντα μπορεί να μειώσει το χημικό φορτίο στο μικροβίωμα της σκόνης, είπε ο Λη. Είναι μια από τις πιο εύκολες απειλές για την υγεία που μπορεί να διορθωθεί, δήλωσε η Άλυ Κόεν, ρευματολόγος και ειδικός σε περιβαλλοντικές τοξίνες, στο podcast Model Health Show στις 6 Μαΐου. Περιέγραψε ότι πήρε το συρτάρι της με τα αρωματικά χώρου, τα κεριά και το θυμίαμα — πράγματα που της έφερναν χαρά — και τα πέταξε μαζί με τα προϊόντα καθαρισμού της όταν έμαθε ότι περιείχαν φθαλικές ενώσεις.
Οι φθαλικές ενώσεις χρησιμοποιούνται στα πλαστικά και βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στη σκόνη. Παρεμβαίνουν στις ορμόνες και σχετίζονται με πολλούς σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, ιδιαίτερα για τα παιδιά. Τα σχετικά προβλήματα περιλαμβάνουν αποβολή, ανώμαλη ανάπτυξη εμβρύου και παιδιού και βλάβες στην αναπαραγωγική ικανότητα.
«Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να είστε ενήμεροι και να επιλέγετε καλύτερα, και νομίζω ότι αυτός είναι ο ευκολότερος — μην φέρνετε [φθαλικές ενώσεις] στο σπίτι όπου βρίσκονται και καταλήγουν στο σώμα σας», είπε η Κόεν. «Είναι πολύ λογικό να κόψετε αυτό το όριο έκθεσης».
Όλες αυτές οι τοξίνες καταλήγουν στη σκόνη, πρόσθεσε, την οποία περιέγραψε ως έναν καλά μελετημένο συσσωρευτή οικιακών χημικών ουσιών που είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο. Το χειρότερο, είπε, είναι ότι τα ευάλωτα μωρά και τα κατοικίδια βρίσκονται στο πάτωμα, όπου βρίσκεται μεγάλο μέρος της σκόνης.
Ο εντοπισμός και η εύρεση υποκατάστατων των χημικών προϊόντων που χρησιμοποιείτε είναι μια διαδικασία στην οποία μπορείτε να βελτιωθείτε. Η Κόεν τη συνέκρινε με ένα κουίζ — τον εντοπισμό και την εξάλειψη των απειλών μία κάθε φορά.
«Πρέπει να καθαρίσουμε τα σπίτια μας από αυτές τις τοξίνες και να μην τις εισπνέουμε», δήλωσε η Νόνια Λάρσεν, ιδρύτρια της Clearwater Cultures, στην εφημερίδα Epoch Times.
Η Λάρσεν προτιμά τον καθαρισμό με διοξείδιο του χλωρίου, το οποίο παρασκευάζει η ίδια και χρησιμοποιεί για να πλένει τα τρόφιμα από την αγορά και τον κήπο της. Το διοξείδιο του χλωρίου — που χρησιμοποιείται συχνά στην ιατρική βιομηχανία για την αποστείρωση εξοπλισμού — μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό χεριών, καθαριστικό πληγών και οικιακό καθαριστικό για καθρέφτες, παράθυρα και όλες τις επιφάνειες, είπε.
Όταν χρησιμοποιείται σωστά, το διοξείδιο του χλωρίου είναι αποτελεσματικό έναντι βακτηρίων, ιών, και μυκήτων χωρίς τις τοξικές επιδράσεις της χλωρίνης και άλλων καθαριστικών με βάση χημικά. Μια συστηματική ανασκόπηση στο Journal of Medicine and Life διαπίστωσε ότι ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις 20 έως 30 mg/L, το διοξείδιο του χλωρίου μπορεί να εξαλείψει τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς από τα τρόφιμα, το πόσιμο νερό πάνω και μέσα στους ανθρώπους και τα ζώα.
Καταπολέμηση των μικροβίων με μικρόβια
Η Λάρσεν χρησιμοποιεί επίσης προβιοτικές καλλιέργειες στα προϊόντα καθαρισμού της, που συνήθως παρασκευάζονται από σπιτικό ξύδι, είτε από φρούτα είτε από ένα kombucha SCOBY — συντομογραφία για συμβιωτική καλλιέργεια βακτηρίων και ζύμης. Τα SCOBY είναι ωφέλιμα μικρόβια που καταναλώνουν ζάχαρη και μπορούν να σκοτώσουν επιβλαβή μικρόβια.
«Οι ζωντανές καλλιέργειες θα κυνηγήσουν παθογόνα και δηλητήρια και θα βοηθήσουν στην καταστροφή τους», είπε η Λάρσεν. «Αυτά τα ξύδια μπορούν να ενισχυθούν με την έγχυση φαρμακευτικών βοτάνων όπως δεντρολίβανο, ρίγανη και θυμάρι. Θα είναι πιο ισχυρά αν οι άνθρωποι καλλιεργούν τα δικά τους βότανα».
Ιταλοί ερευνητές μέτρησαν τα αποτελέσματα της χρήσης προβιοτικών στελεχών Bacillus σε διαδικασίες υγιεινής σε ένα νοσοκομείο για την αντιμετώπιση της ανάπτυξης παθογόνων σε επιφάνειες. Αυτό λειτούργησε για τη μείωση των μικροβίων που φιλοξενούν γονίδια ανθεκτικά στα φάρμακα. Επιπλέον, δεν αναφέρθηκαν νέες λοιμώξεις ανθεκτικές στα φάρμακα στη μελέτη.
Τα σπιτικά προϊόντα καθαρισμού κοστίζουν μόνο λίγα λεπτά για να παρασκευαστούν, είπε η Λάρσεν. Άλλες συμβουλές που προσέφερε για τη μείωση της έκθεσης στη ρύπανση του εσωτερικού αέρα είναι:
- Να καθαρίζετε πάντα τα φίλτρα της σκούπας, επειδή μπορούν να ανακυκλώνουν τη σκόνη.
- Να καθαρίζετε τακτικά τους καθαριστές αέρα.
- Να ανοίγετε τα παράθυρα εάν ζείτε σε επαρχιακή περιοχή για να κυκλοφορεί ο εξωτερικός αέρας στο εσωτερικό.
- Να περνάτε περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους στη φύση για να αντιμετωπίζετε τις επιπτώσεις της εισπνοής σκόνης και της εσωτερικής ρύπανσης.
Υπό το φως της αναδυόμενης έρευνας, ο Λη είπε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να επανεξετάσουν τα χημικά είδη καθαρισμού και τις τεχνικές που προτιμούν την απολύμανση έναντι του πλυσίματος. «Ακόμα και οι καθημερινές μας πρακτικές που εφαρμόζουμε εδώ και δεκαετίες αλλάζουν τα μικρόβια που μας περιβάλλουν», είπε. «Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε και να σκεφτούμε αν —καθώς προκύπτουν επιστημονικά στοιχεία— αυτές οι πρακτικές θα πρέπει να συνεχιστούν στο μέλλον».
