Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα απλό ρινικό σπρέι που περιέχει ωκυτοκίνη, κοινώς γνωστή ως «ορμόνη της αγάπης», μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της απάθειας που συχνά πλήττει ασθενείς που πάσχουν από έναν συγκεκριμένο τύπο άνοιας πρώιμης έναρξης.
Η μετωποκροταφική άνοια (Frontotemporal dementia-FTD) είναι μια κοινή μορφή άνοιας πρώιμης έναρξης που εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας μεταξύ 40 και 65 ετών. Επηρεάζει τους μετωπιαίους και κροταφικούς λοβούς του εγκεφάλου, οδηγώντας σε προβλήματα με τη γλώσσα, τη συμπεριφορά και τη λήψη αποφάσεων.
Η απάθεια, ένα συχνό σύμπτωμα της νόσου, κάνει τους ασθενείς να χάνουν τα ενδιαφέροντα τους και να απομακρύνονται από τους αγαπημένους τους.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες θεραπείες για τα κυρίαρχα συμπτώματα της FTD, περιλαμβανομένης της απάθειας.
«Η απάθεια είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα της μετωποκροταφικής άνοιας, και συχνά το πρώτο που αναπτύσσεται», είπε σε δήλωση Τύπου η συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ Ελίζαμπεθ Φίνγκερ, επιστήμονας στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Lawson του St Joseph’s Health Care London στο Οντάριο του Καναδά.
Αποτελέσματα της μελέτης
Η τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή φάσης 2 – η μεγαλύτερη του είδους της για την FTD, σύμφωνα με τους ερευνητές – διαπίστωσε ότι η θεραπεία με ωκυτοκίνη οδήγησε σε ήπια βελτίωση των συμπτωμάτων απάθειας, ενισχύοντας ενδεχομένως την εμπλοκή των ασθενών στις καθημερινές δραστηριότητες και τις σχέσεις.
Η μελέτη διεξήχθη σε 11 τοποθεσίες, στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 2018 έως το 2023 με τη συμμετοχή 74 ασθενών. Η ομάδα θεραπείας λάμβανε δύο ημερήσιες δόσεις σπρέι ωκυτοκίνης κάθε τρίτη ημέρα, για έξι εβδομάδες.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα επίπεδα απάθειας χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο που αξιολογούσε 12 νευροψυχιατρικά συμπτώματα. Τα αποτελέσματα έδειξαν βελτίωση των συμπτωμάτων απάθειας μεταξύ εκείνων που λάμβαναν ωκυτοκίνη σε σύγκριση με εκείνους που λάμβαναν εικονικό φάρμακο, αν και η βελτίωση περιγράφηκε ως ήπια.
Οι φροντιστές παρατήρησαν ότι οι ασθενείς έκαναν ενέργειες που προηγουμένως μπορεί να είχαν παραμελήσει, όπως το να καλούν μέλη της οικογένειας ή να φτιάχνουν καφέ. «Ακόμη και μικρά πράγματα όπως αυτά κάνουν τεράστια διαφορά», δήλωσε η συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ Κρίστυ Κόλμαν, επικεφαλής ερευνητικών εργασιών στο Schulich Medicine & Dentistry, σε δελτίο Τύπου. «Αν είστε παντρεμένοι με κάποιον που αδιαφορεί για εσάς και την ευημερία σας, το να έχετε αυτές τις μικρές αναλαμπές είναι σημαντικό.»
Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο The Lancet Neurology.
Η «ορμόνη της αγάπης»
Η ωκυτοκίνη είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών, τη συναισθηματική ρύθμιση και την κινητοποίηση, δήλωσε στην εφημερίδα Epoch Times ο Δρ Μάικλ Τζενοβέζε, επικεφαλής ιατρός του τμήματος συμπεριφορικής υγείας της Access TeleCare, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Η ορμόνη παράγεται στον υποθάλαμο και απελευθερώνεται σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής και του προμετωπιαίου φλοιού, όπου είναι απαραίτητη για την επεξεργασία των συναισθημάτων και τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών.
«Στη μετωποκροταφική άνοια, ένα από τα πιο συνηθισμένα και δύσκολα συμπτώματα είναι η απάθεια, η οποία κάνει τους ασθενείς να αποσυνδέονται από τις δραστηριότητες και τους αγαπημένους τους, ακόμη και να αδιαφορούν για την φροντίδα του εαυτού τους», σημείωσε.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η ωκυτοκίνη μπορεί ενδεχομένως να μειώσει την απάθεια, ιδίως σε άτομα με παθήσεις όπως η FTD, μειώνοντας την απελευθέρωση κορτιζόλης και το άγχος ως απάντηση στο κοινωνικό στρες, αυξάνοντας την ικανότητα ερμηνείας των ψυχικών καταστάσεων, ενισχύοντας την αναγνώριση των συναισθημάτων και αυξάνοντας το επίπεδο εμπιστοσύνης στις καθιερωμένες σχέσεις.
Ωστόσο, ο Δρ Τζενοβέζε προειδοποίησε ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθεί πόσο αποτελεσματικά και μακροχρόνια μπορεί να είναι αυτά τα πρώτα ευρήματα.
Πιθανοί κίνδυνοι και παρενέργειες
Ενώ η ωκυτοκίνη παράγεται φυσικά στο σώμα, η χρήση της στην ιατρική θεραπεία δεν είναι εντελώς ακίνδυνη, επεσήμανε ο Δρ Τζενοβέζε. Παρενέργειες όπως ναυτία, πονοκέφαλοι ή ήπιες αλλεργικές αντιδράσεις είναι πιθανές. Η ωκυτοκίνη μπορεί επίσης να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα σε ορισμένους ανθρώπους.
Ο τρόπος με τον οποίο οι ασθενείς με FTD θα ανταποκριθούν στη θεραπεία με ωκυτοκίνη αποτελεί ανησυχία.
«Δεδομένου ότι η μετωποκροταφική άνοια επηρεάζει τον εγκέφαλο με πολύπλοκους τρόπους, δεν γίνεται να αντιδρούν όλοι οι ασθενείς με τον ίδιο τρόπο», σημείωσε, προσθέτοντας ότι καθώς οι έρευνες για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της χρήσης της ωκυτοκίνης σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες είναι περιορισμένες, το προφίλ ασφαλείας της βρίσκεται ακόμη υπό μελέτη.
«Λόγω αυτών των αβεβαιοτήτων, οι ασθενείς θα πρέπει να χρησιμοποιούν την ωκυτοκίνη μόνο υπό αυστηρή ιατρική παρακολούθηση για τον έλεγχο τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών», δήλωσε ο Δρ Τζενοβέζε.
Άλλες πηγές υποστήριξης
Ορισμένοι φροντιστές που συμμετείχαν στην έρευνα αυτή ανέφεραν στους ερευνητές ότι παρατήρησαν αλλαγές στη συμπεριφορά των ασθενών μετά τη δοκιμή, όπως το να τηλεφωνούν σε μέλη της οικογένειας ή να φτιάχνουν καφέ για τον/την σύζυγό τους, πράγματα που δεν τα σκέφτονταν πριν.
Στη θεραπεία της FTD, φροντιστής είναι ο/η σύζυγος, το μέλος της οικογένειας ή ο στενός φίλος που συμμετέχει ενεργά στη φροντίδα και την υποστήριξη ενός ατόμου που έχει διαγνωστεί με FTD, και ο οποίος αναλαμβάνει την ευθύνη της διαχείρισης των καθημερινών δραστηριοτήτων, της παροχής συναισθηματικής υποστήριξης, της επικοινωνία με τους γιατρούς για λογαριασμό του ασθενούς, κ.ά.
Οι ασθενείς με άνοια συχνά δυσκολεύονται να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες, να ακολουθήσουν μια ρουτίνα ή να ζητήσουν βοήθεια όταν χρειάζεται.
«Εδώ είναι που τα μέλη της οικογένειας, οι φροντιστές και τα δίκτυα υποστήριξης καθίστανται απαραίτητοι για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής του ασθενούς», δήλωσε ο Δρ Τζενοβέζε.
«Ας υποθέσουμε ότι η ωκυτοκίνη αποδεικνύεται αποτελεσματική θεραπεία», είπε. «Σε αυτή την περίπτωση, ο ιφροντιστές μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των πλεονεκτημάτων της – βοηθώντας τον ασθενή να εντάξει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στη ρουτίνα του και διασφαλίζοντας ότι παραμένει δεσμευμένος.»
Δεδομένου ότι η μετωποκροταφική άνοια είναι μια προοδευτική πάθηση, η θεραπεία δεν μπορεί να περιορίζεται σε φαρμακευτική αγωγή, δήλωσε ο Δρ Τζενοβέζε.
Ένας συνδυασμός δομημένης ιατρικής φροντίδας, στρατηγικών συμπεριφοράς και ισχυρής συμμετοχής των φροντιστών είναι το κλειδί για να μπορέσουν οι ασθενείς να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να διατηρήσουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής, επεσήμανε.
«Η φροντίδα για την FTD δεν αφορά μόνο τον ασθενή, αλλά και το σύστημα υποστήριξης που δομείται γύρω του», κατέληξε. «Οι φροντιστές παρέχουν τη συνέχεια, την ενθάρρυνση και τη δομή που καθιστούν τη διαχείριση αυτής της δύσκολης νόσου πιο αποτελεσματική».
Τόσο η Δρ Κόλμαν όσο και η Δρ Φίνγκερ αναγνώρισαν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα στη θεραπεία της FTD.
«Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά [ευρήματα] όσον αφορά την τεκμηριωμένη διαχείριση των συμπτωμάτων, για οποιοδήποτε σύμπτωμα της FTD, συμπεριλαμβανομένης της απάθειας», δήλωσε η Δρ Κόλμαν σε διαφορετικό δελτίο Τύπου.
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι η μελέτη αυτή αποτελεί το επιστέγασμα 15 ετών εργασίας με στόχο την εύρεση αποτελεσματικών παρεμβάσεων για τους ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια και τους φροντιστές τους. Η Δρ Φίνγκερ υπογράμμισε τη σημασία της μελέτης: «Πρόκειται για ένα συναρπαστικό βήμα προς τα εμπρός για την ανάπτυξη συγκεκριμένων θεραπειών για τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα της FTD».
