Στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του ηθοποιού Γιάννη Μπέζου, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Greece Talks 2025», τέθηκαν θεμελιώδη ζητήματα σχετικά με τον σύγχρονο Έλληνα, τις πολιτικές προκλήσεις, την εκπαίδευση, την τεχνολογία και την κοινωνική συνοχή. Τα σημεία που ακολουθούν αποτυπώνουν τις κεντρικές ιδέες και τις προτάσεις που διατυπώθηκαν από τους συμμετέχοντες.
Το κυκλοφοριακό της Αθήνας και οι επιπτώσεις του στην κοινωνική συνοχή
Ο Γιάννης Μπέζος τόνισε ότι ένα από τα μεγάλα πολιτικά προβλήματα της χώρας είναι το κυκλοφοριακό της Αθήνας, που ίσως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του καιρού μας. Αυτό είναι ένα παλιό, σύνθετο πρόβλημα που έχει να κάνει με τον σχεδιασμό της πόλης, τα μέσα συγκοινωνίας, τους δρόμους, τον αριθμό των αυτοκινήτων και τον τρόπο που οδηγούμε. Δεν μπορεί να λυθεί εύκολα ή γρήγορα, καθώς περιλαμβάνει παραδοσιακές νοοτροπίες και δομές που έχουν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια δεκαετιών.
Ο Μπέζος επεσήμανε ότι αν ένας άνθρωπος ξυπνάει το πρωί με την αγωνία ότι πρέπει να πάει κάπου και χάνει ώρες στο κυκλοφοριακό, εμφανίζεται ένας λόγος άγχους και κατά συνέπεια πιθανότητα δημιουργίας βίας. Αν και η βία δεν δικαιολογείται από αυτό, είναι σημαντικό να κατανοούμε ότι τέτοια κοινωνικά προβλήματα δυνητικά συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος σύγκρουσης και δυσαρέσκειας.
Ο πρωθυπουργός δεν αμφισβήτησε τη σημασία του προβλήματος αυτού και ανέφερε ότι απαιτεί ολοκληρωμένη προσέγγιση που να περιλαμβάνει τόσο πολιτικές παρεμβάσεις όσο και αλλαγή της κοινωνικής συμπεριφοράς. Αυτού του είδους η αλλαγή θα χρειαστεί προσπάθεια και υπομονή για να υλοποιηθεί.
Εξάλειψη βίαιων εθίμων και εγκλημάτων τιμής
Ο πρωθυπουργός ήταν κατηγορηματικός ότι πρακτικές όπως οι πυροβολισμοί σε γάμους και άλλα περιστατικά βίας στο όνομα της βεντέτας ή της τιμής πρέπει να εξαλειφθούν με μηδενική ανοχή. Επεσήμανε ότι η δολοφονία είναι δολοφονία, και δεν υπάρχει τέτοια κατηγορία όπως «έγκλημα τιμής» που να μπορεί να δικαιολογήσει τέτοιες πράξεις. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα της κυριαρχίας του κράτους και του κανόνα του νόμου.
Ο κίνδυνος δεν είναι μόνο η πρακτική καθ’ αυτή, αλλά ο τρόπος που θεωρούμε τέτοιες ενέργειες ως κάτι που συνδέεται με παλικαριά και τιμή. Ο Μπέζος τόνισε ότι αυτή είναι μια ψευδαίσθηση που προέρχεται από ιστορική άγνοια και μια κακή κατανόηση του τι σημαίνει αγραμματοσύνη και δειλία. Ο πραγματικός ηρωισμός έρχεται από την ετοιμότητα να αντιμετωπίσεις τη ζωή με το σώμα και τον λόγο σου, όχι με ένα όπλο.
Ο πρωθυπουργός προσέθεσε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν τείνουν να δείξουν ότι το κράτος είναι ικανό να αλλάξει την κοινωνική συμπεριφορά. Το ζήτημα της χρήσης κράνους από τους οδηγούς δικύκλων, για παράδειγμα, έδειξε ότι μπορούν να γίνουν αλλαγές μέσω επιμονής και παρακολούθησης. Μέσα σε κάποιο χρονικό διάστημα, συνήθειες που φαίνονταν μη ανατρέψιμες έχουν αλλάξει ριζικά, δείχνοντας τη δύναμη μιας συλλογικής θέλησης για αλλαγή.
Διατήρηση των καλών, απόρριψη των αρνητικών της παράδοσης
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα είναι να κρατήσει από την παράδοση όσα στοιχεία πραγματικά αξίζουν και να αφήσει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τις πρακτικές που δεν μπορούν πλέον να είναι ανεκτές. Αυτό το μήνυμα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για να εξελιχθεί η κοινωνία χωρίς να χάσει την ταυτότητα και τις πολιτισμικές της ρίζες.
Ο Μητσοτάκης έδωσε το παράδειγμα του καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους, όπου μια κοινωνική συμπεριφορά που θεωρούνταν φυσιολογική, σήμερα έχει αλλάξει ριζικά. Το 80-90% των ανθρώπων εφαρμόζει το νόμο απαγόρευσης του καπνίσματος, δείχνοντας ότι η κοινωνία μπορεί να αλλάξει όταν το κράτος και οι θεσμοί αναλαμβάνουν δράση με σαφήνεια και επιμονή. Παρόμοια παραδείγματα μπορούν να εφαρμοστούν σε άλλες συνήθειες που δεν συμβαδίζουν με την εποχή.
Το ζήτημα της βίας και των όπλων αποτελεί επίσης χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι έθιμα όπως οι μπαλωθιές σε γάμους ή η χρήση όπλων για λόγους τιμής πρέπει να εξαλειφθούν αποφασιστικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι απορρίπτουμε την κρητική παράδοση και το αίσθημα τιμής που συνδέονται με τους κλέφτες και αρματολούς του παρελθόντος, αλλά ότι πρέπει να επιλέγουμε ποια στοιχεία της παράδοσης αποτελούν θετικά στοιχεία στη σημερινή κοινωνία.
Ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πολιτισμικό θεμέλιο
Ο ηθοποιός Γιάννης Μπέζος τόνισε τη σημασία της διατήρησης και του σεβασμού της ελληνικής γλώσσας, η οποία ομιλείται επί 3.000 χρόνια και αποτελεί ένα σπάνιο χαρακτηριστικό του ελληνικού πολιτισμού. Επεσήμανε ότι η γλώσσα μας κακοποιείται και αλλοιώνεται σταδιακά από την αντικατάσταση ελληνικών από ξένες λέξεις χωρίς σοβαρή αιτία, και αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε άγνοια της ιστορίας και της κληρονομιάς μας.
Ο Μπέζος τόνισε ότι η αρχαία ελληνική γραμματεία εμπεριέχει σπάνια χαρακτηριστικά και μια ποιητικότητα που ίσως δεν έχουν άλλοι λαοί. Ωστόσο, αγνοούμε αυτά τα χαρακτηριστικά και τα προσπερνάμε με ευκολία, ακολουθώντας έναν ρυθμό ζωής που μας απομακρύνει από τις πηγές μας. Ο πρωθυπουργός συμπλήρωσε ότι η αξία της ελληνικής γλώσσας αναγνωρίστηκε από την UNESCO, που επικύρωσε την ημερομηνία της Παγκόσμιας Ημέρας της Ελληνικής Γλώσσας στις 9 Φεβρουαρίου.
Η ανησυχία και των δύο είναι ότι η νέα γενιά επικοινωνεί με σύμβολα και κώδικες που αντικαθιστούν τη γλώσσα και τον πλούτο της, ακόμη και στο σχολείο. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που απαιτεί αναθεώρηση των εκπαιδευτικών μεθόδων και των τρόπων με τους οποίους ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ασκούν τη γλώσσα τους.
Κίνδυνοι του Tik Tok και των αλγορίθμων των κοινωνικών μέσων
Ο πρωθυπουργός ανέφερε τις σημαντικές προκλήσεις που ενέχουν τα κοινωνικά μέσα και ειδικά το Tik Tok για τη δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή. Αν και κάνει χρήση του Tik Tok για να επικοινωνήσει με τη νέα γενιά, ο Μητσοτάκης αναγνώρισε ότι υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα που αφορά τον έλεγχο των αλγορίθμων από κράτη που ενδεχομένως δεν είναι φιλικά προς τα ελληνικά συμφέροντα.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν με αλγορίθμους που στόχος τους είναι να αυξήσουν τον χρόνο παραμονής των χρηστών στην εφαρμογή για κέρδος. Ο κίνδυνος είναι ότι μπορεί τη μία το Tik Tok να προωθήσει ένα χιουμοριστικό βίντεο, αλλά την επομένη να αναπαράγει με ταχύτητα φωτός κάτι που ένα κράτος ελέγχει κρυφά, προκειμένου να έχει πολιτική επιρροή, υπονομεύοντας την ποιότητα της δημοκρατίας.
Κρίσιμο είναι ότι τα αρνητικά συναισθήματα διαδίδονται ευκολότερα από τα θετικά, επομένως στο οικοσύστημα των κοινωνικών μέσων αναπαράγονται περισσότερο αρνητικά μηνύματα, εντάσεις, θυμός και τοξικότητα. Αυτό επηρεάζει άμεσα τον πολιτικό διάλογο και τη κοινωνική συνοχή, αφού ενθαρρύνει τη σύγκρουση αντί για τη δημιουργική συζήτηση.
Το πρόβλημα της αποσύνδεσης και οι πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις
Ο Κυρ. Μητσοτάκης παρατήρησε ότι τα νέα παιδιά δημιουργούν ψηφιακές παρέες διότι δεν βρίσκουν ενδιαφέρον στο κοντινό τους περιβάλλον, που στερείται γοητείας. Το ότι δεν αφήνουμε τα νέα παιδιά να ονειρεύονται και τα ωθούμε προς εναλλακτικές που δεν είναι θετικές είναι ένα κρίσιμο πρόβλημα, κατ’ αυτόν.
Ο Γ. Μπέζος αναφέρθηκε στην τάση που έχει καθιερωθεί να φωτογραφίζουμε την εμπειρία μας για να τη μετατρέψουμε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φέρνοντας ως παράδειγμα την επίσκεψη σε ένα μουσείο, όπου αντί να απολαμβάνουμε τα έργα τέχνης τα χρησιμοποιούμε με τον προαναφερθέντα τρόπο. Χαρακτήρισε τη συνήθεια «διαστροφή της τεχνολογίας», αφού όπως είπε η τεχνολογία θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για την ενημέρωση, την ψυχαγωγία, την υγεία και για επαγγελματικά θέματα, αλλά όχι για να αποκλείει τις άμεσες εμπειρίες.
Το γεγονός ότι άνθρωποι που κάθονται στο ίδιο τραπέζι δεν μιλάνε μεταξύ τους, αλλά κοιτάζουν το κινητό τους, χαρακτηρίστηκε ως σημάδι μιας σοβαρής κοινωνικής αρρώστιας. Οι σύγχρονοι τρόποι γνωριμίας έχουν αλλάξει επίσης, με τους ψηφιακούς να υποκαθιστούν τους άμεσους και προσωπικούς, περιορίζοντας τη σφαίρα της ανθρώπινης σύνδεσης.
Ο Γιάννης Μπέζος επεσήμανε ότι η τεχνολογία και το διαδίκτυο δεν είναι απλώς ένα διαφορετικό εργαλείο επικοινωνίας, αλλά έχουν αλλάξει τη σημασία της λέξης «επικοινωνία» ριζικά. Ενώ πολλοί πιστεύουν ότι επικοινωνούν μέσω του διαδικτύου, στην πραγματικότητα απλώς συνεννοούνται. Η άμεση επικοινωνία περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις μας, συναίσθημα και βαθύτερη ανταλλαγή σκέψης, και δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω τηλεφώνου.
Ο πρωθυπουργός συμφώνησε πλήρως και ανέφερε ότι παρατήρησε ότι στο σχολείο στη Κομοτηνή, μολονότι τα παιδιά θέλουν να φωτογραφηθούν μαζί του, η προσωπική επαφή παραμένει αναντικατάστατη, ακόμη και στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια εποχή όπου τα παιδιά αρχίζουν να αναζητούν «ψηφιακούς φίλους» για να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά τους.
Ο κίνδυνος είναι ότι κάποιες «περσόνες» δημιουργημένες μέσω τεχνητής νοημοσύνης προσφέρουν υποκατάστατα σχέσης που εγκλωβίζουν τα παιδιά, ειδικά κορίτσια, σε πρότυπα απόλυτης ομορφιάς που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, που απαιτούν κυβερνητικές παρεμβάσεις, δήλωσε.
Το πρόβλημα της πολιτικής γλώσσας και της απρόσωπης επικοινωνίας
Ο Γιάννης Μπέζος τόνισε ότι ο λόγος των πολιτικών δεν είναι καθόλου γοητευτικός και ότι θα πρέπει να γίνει γοητευτικός και αποκαλυπτικός, ώστε να τον ακολουθούν και οι νεότεροι. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό διότι οι νέοι δεν θέλουν συμβουλές, αλλά παραδείγματα. Όταν το παράδειγμα που βλέπουν δεν είναι καλό και ο λόγος των πολιτικών δεν τους εμπνέει, τότε η απάθεια και η απόσχιση από τα κοινά είναι αναπόφευκτη.
Ο πρωθυπουργός απάντησε ότι αυτό είναι ένα δομικό πρόβλημα της σημερινής εποχής που αφορά την κατάσταση του περιβάλλοντος της δημόσιας σφαίρας. Ο δημόσιος διάλογος έχει μετατραπεί σε χώρο αντιπαράθεσης, ύβρεων, τοξικότητας και πόλωσης. Αυτό είναι ευθύνη όλων όσων έχουν δημόσιο βήμα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, καλλιτεχνών και πολιτικών, που θα πρέπει να ανακαλύψουν νέους τρόπους ώστε να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά.
Ένα από τα προβλήματα που επισημάνθηκαν είναι ότι στο τοξικό περιβάλλον των ανώνυμων σχολίων και των ‘τρολ’, δεν υπάρχει συχνά προθυμία για ένταξη νέων ταλέντων στα κοινά. Ποιος νέος άνθρωπος θα επέλεγε να υποστεί το βάσανο της δημόσιας διαπόμπευσης και της κριτικής;
Εκπαίδευση, παιδεία και ο ρόλος των πανελλαδικών εξετάσεων
Ο Κυρ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι η εκπαίδευση πρέπει να εστιάσει περισσότερο στην καλλιέργεια της φιλομάθειας παρά στην απλή μετάδοση γνώσεων. Σε μια εποχή όπου η αποστήθιση δεν έχει την ίδια σημασία που είχε παλιότερα, χρειάζονται διαφορετικές δεξιότητες όπως δημιουργικότητα, κριτική σκέψη και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Τονίστηκε ότι τα σχολεία πρέπει να προσφέρουν εμπειρίες και βιώματα τα οποία να μπορούν οι μαθητές να αξιοποιήσουν αργότερα στη ζωή τους.
Σχετικά με τις πανελλαδικές εξετάσεις, ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι δεν πρέπει να σπεύσουμε να τις καταργήσουμε χωρίς να προηγηθεί ευρύς δημόσιος διάλογος και κοινωνική συναίνεση. Οι πανελλαδικές εξετάσεις, παρά τα προβλήματά τους, λειτουργούν αξιοκρατικά με απόλυτη διαφάνεια, προσφέροντας στους φοιτητές με υψηλές φιλοδοξίες την ευκαιρία να περάσουν στη σχολή που επιθυμούν. Ωστόσο, σημείωσε ότι η μετατροπή του Λυκείου σε ‘εργοστάσιο’ προετοιμασίας για τις εξετάσεις πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Ο Γιάννης Μπέζος επεσήμανε ότι ο ρόλος της παιδείας είναι πολύ ευρύτερος και δεν περιορίζεται στα σχολεία. Είναι κοινωνική ευθύνη που αφορά τον τρόπο που εκφραζόμαστε στην τηλεόραση, σε συνεντεύξεις και στα κοινά πράγματα. Η παιδεία ξεκινάει από το πρώτο κύτταρο, την οικογένεια, και επεκτείνεται σε ομόκεντρους κύκλους.
Αναγνώριση του σημαντικού ρόλου της προσαρμοστικότητας
Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η πιο σημαντική αρετή που πρέπει να διαθέτει σήμερα ένας νέος άνθρωπος και γενικότερα μια χώρα είναι η προσαρμοστικότητα. Σε μια εποχή όπου τεράστιες ‘τεκτονικές πλάκες’ κινούνται έξω από τον έλεγχό μας, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι γεωπολιτικές αλλαγές, πρέπει να αναπτύξουμε την ικανότητα να κατανοούμε το μέγεθος της δύναμής μας και τη δυνατότητα που έχουμε να επηρεάσουμε αυτές τις αλλαγές.
Αυτό σημαίνει ότι τόσο τα άτομα όσο και οι πολιτικοί πρέπει να μαθαίνουν συνεχώς, να προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα και να μην παραμένουν προσκολλημένοι σε παρωχημένους τρόπους σκέψης, είπε. Αναφέρθηκε ακόμη στην ψηφιακή επανάσταση και στο πώς το σύστημα διαφάνειας που δημιουργήθηκε μπορεί να περιορίσει τα ρουσφέτια και τις προσωπικές εκδουλεύσεις.
Στη βάση αυτής της φιλοσοφίας, ο Κυρ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι είναι απαραίτητο να μπορούμε να αποδεχόμαστε τις αλλαγές, να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να μην αναζητάμε απλώς ευκολίες. Αυτό θα απαιτήσει συλλογική προσπάθεια και τη βούληση να αφήσουμε πίσω μας όσες συνήθειες και πρακτικές παρεμποδίζουν την ανάπτυξη.
