Στρατιωτικές πηγές των Ηνωμένων Πολιτειών και διεθνείς αναλυτές ασφαλείας επισημαίνουν ότι οι αμερικανικές δυνάμεις αυξάνουν σημαντικά τις επιθέσεις τους κατά της Αλ Σαμπάμπ, του παρακλαδιού της Αλ Κάιντα στη Σομαλία, που θεωρείται η πλέον ισχυρή τρομοκρατική οργάνωση στην Αφρική.
Στο πλαίσιο αυτό, παράλληλα με αεροπορικές επιδρομές που στοχεύουν ηγετικά στελέχη, η ειδικά εκπαιδευμένη σομαλική μονάδα, γνωστή ως «Ταξιαρχία Αστραπή» (Lightning Brigade), καταστρέφει βάσεις τζιχαντιστών σε όλη την εύθραυστη περιοχή της Αφρικανικής Ρόγας.
Βασικό όπλο στις αμερικανικές επιχειρήσεις αποτελεί η εντολή που έδωσε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προς τους στρατιωτικούς διοικητές στην Αφρική, επιτρέποντάς τους να διεξάγουν αεροπορικές επιθέσεις και επιχειρήσεις για την εξόντωση τρομοκρατών χωρίς να απαιτείται η έγκριση του Λευκού Οίκου.
Η στόχευση της Αλ Σαμπάμπ εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, καθώς ειδικοί εκτιμούν ότι η επόμενη σοβαρή τρομοκρατική επίθεση κατά δυτικών στόχων πιθανότατα θα σχεδιαστεί από την Αφρική. Σε έκθεση που κατατέθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 25 Ιουλίου, ειδική ομάδα ανέφερε ότι η απειλή από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), την Αλ Κάιντα και τα παρακλάδιά τους παραμένει «ιδιαίτερα έντονη σε περιοχές της Αφρικής».
Αναλυτές συγκρούσεων επισημαίνουν πως η Αφρική αποτελεί σήμερα το επίκεντρο των δύο κύριων θεάτρων τρομοκρατίας στον κόσμο: την περιοχή του Σαχέλ, που εκτείνεται από τη Δυτική έως την Ανατολική Αφρική, και το Κέρας της Αφρικής, όπου η Σομαλία φιλοξενεί ισχυρές τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το ISIS και την Αλ Κάιντα.
Η πρώην πράκτορας πληροφοριών του νοτιοαφρικανικού στρατού, Τζάσμιν Όππερμαν, ανέφερε ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στη Μέση Ανατολή έχουν αναγκάσει την Αλ Κάιντα και το ISIS να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στην Αφρική. Πρόσθεσε πως οι τρομοκρατικές οργανώσεις αναπτύσσουν δυνάμεις σε περιοχές με περιορισμένους αντιτρομοκρατικούς πόρους και όπου η γεωγραφία ευνοεί την απόκρυψη, όπως οι έρημοι, τα οροπέδια και τα τροπικά δάση.
Στην ίδια έκθεση του ΟΗΕ αναφέρεται ότι η Αλ Σαμπάμπ συνεργάζεται με την υποστηριζόμενη από το Ιράν τρομοκρατική οργάνωση των Χούθι, οι οποίοι εκπαιδεύουν μαχητές της Αλ Σαμπάμπ στην Υεμένη.
Η Αλ Σαμπάμπ, η οποία έχει ως βάση της τη Σομαλία, δρα σε ολόκληρη την Αφρική και διαθέτει υποστηρικτές και χρηματοδότες σε όλη την ήπειρο, με δεσμούς σε εξτρεμιστικές ομάδες στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με μαρτυρίες ηγετών του αμερικανικού AFRICOM προς το Κογκρέσο, η Αλ Σαμπάμπ απορρίπτει τη δημοκρατία και επιδιώκει την ένωση των περιοχών όπου κατοικούν Σομαλοί σε Τζιμπουτί, Κένυα, Αιθιοπία και Σομαλία σε ένα ισλαμικό κράτος.
Υπό τον νόμο της σαρία που επιβάλλει η οργάνωση, οι γυναίκες και τα κορίτσια στερούνται εκπαίδευσης, ενώ «άπιστοι» και αντίπαλοι εκτελούνται, ακόμη και με αποκεφαλισμό. Ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η Αλ Σαμπάμπ έχει σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους από την ίδρυσή της το 2006. Η οργάνωση χαρακτηρίζει την επίσημη κυβέρνηση της Σομαλίας ως «παράνομη» και υποχείριο ξένων δυνάμεων.
Η Όππερμαν σημείωσε ότι η Αλ Σαμπάμπ έχει ως κεντρικό στόχο τη δολοφονία δυτικών «απίστων», ιδίως Αμερικανών. Από το 2017 έχει διαπράξει πάνω από 1.000 δολοφονίες, μεταξύ των οποίων Αμερικανών πολιτών και αξιωματούχων της σομαλικής κυβέρνησης, κυρίως με βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Σύμφωνα με την Όππερμαν, η ηγεσία της οργάνωσης επιδιώκει να πραγματοποιήσει μία «τρομοκρατική πράξη διεθνούς βαρύτητας», παρόμοια με την επίθεση της Αλ Κάιντα στις ΗΠΑ, στις 11 Σεπτεμβρίου 2001.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας επιβεβαιώνουν ότι ορισμένα από τα ιδρυτικά μέλη της Αλ Σαμπάμπ εκπαιδεύτηκαν με την Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν. Συνδέσεις έχουν εξακριβωθεί μεταξύ της Αλ Σαμπάμπ και κορυφαίων στελεχών της Αλ Κάιντα στην Ανατολική Αφρική, που οργάνωσαν τις βομβιστικές επιθέσεις στις αμερικανικές πρεσβείες στην Κένυα και την Τανζανία το 1998, με 224 νεκρούς, μεταξύ των οποίων 12 Αμερικανοί. Το 2013, η Αλ Σαμπάμπ εξαπέλυσε επίθεση στο εμπορικό κέντρο Westgate στο Ναϊρόμπι, με περίπου 70 νεκρούς, ανάμεσά τους και αρκετούς δυτικούς. Το 2015, επιτέθηκε σε πανεπιστήμιο στη βορειοανατολική Κένυα, σκοτώνοντας σχεδόν 150 χριστιανούς φοιτητές. Η πιο θανατηφόρα επίθεση της οργάνωσης έγινε με βομβιστική επίθεση φορτηγού στη Μογκαντίσου το 2017, με πάνω από 500 νεκρούς.
Η Σελάμ Ταντέσε Ντεμίσι, αναλύτρια θεμάτων τρομοκρατίας στο Αφρικανικό Κέρας για το Ινστιτούτο Ασφάλειας Νοτίου Αφρικής, δήλωσε ότι η Αλ Σαμπάμπ είναι επί του παρόντος «σε αναγέννηση». Μέσα στο 2025 έχει ανακαταλάβει σημαντικές περιοχές στη κεντρική Σομαλία, αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Σομαλό πρόεδρο Χασάν Σέιχ Μοχαμούντ και απειλεί όλο και περισσότερο την πρωτεύουσα Μογκαντίσου.
Η Όππερμαν περιέγραψε την Αλ Σαμπάμπ ως «μία από τις πιο ισχυρές, πειθαρχημένες και εξελιγμένες» τρομοκρατικές ομάδες παγκοσμίως. Επεσήμανε δε ότι πλέον δεν πρόκειται για μια ομάδα που χρησιμοποιεί αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και RPG, αλλά για μαχητές που εκπαιδεύονται τακτικά στη Μέση Ανατολή και έχουν συστήσει στενές συμμαχίες με τους Χούθι στην Υεμένη. Επίσης, εξασφαλίζουν προηγμένα όπλα, όπως πυραυλικά συστήματα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ενώ λαμβάνουν χρηματοδότηση από υπόγειες ομάδες και εταιρείες-βιτρίνα σε χώρες όπως η Νότια Αφρική.
Η οργάνωση έχει οργανωθεί σαν να είναι «κυβέρνηση εν αναμονή», διαθέτοντας όχι μόνο στρατιωτικούς διοικητές αλλά και «υπουργούς δημοσίων έργων» και «υπουργούς άμυνας».
Η Ντεμίσι σημείωσε ότι η αποχώρηση υποστήριξης από την Αφρικανική Ένωση και τον ΟΗΕ προς τη σομαλική κυβέρνηση έχει δημιουργήσει πολιτική αστάθεια και «κενό ασφαλείας». Η Αλ Σαμπάμπ εκμεταλλεύεται αυτές τις συνθήκες, εφαρμόζοντας «μαλακότερες» τακτικές που κερδίζουν τη στήριξη των πολιτών, δημιουργώντας τοπικές διοικήσεις που παρέχουν βασικές υπηρεσίες, επιτρέποντας την ελεύθερη διέλευση ανθρώπων και εμπορευμάτων χωρίς καταβολή χρημάτων, επιτρέποντας διαδηλώσεις και προβάλλοντας εικόνα υπευθυνότητας και διακυβέρνησης. Συνολικά, η οργάνωση προβάλλεται όλο και περισσότερο ως μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση στην κυβέρνηση Μοχαμούντ.
Η Όππερμαν επεσήμανε ότι η κυβέρνηση Τραμπ έχει αναγνωρίσει τη σοβαρότητα της απειλής από την Αλ Σαμπάμπ. Σε αντίθεση με τη μείωση των στρατιωτικών πόρων των ΗΠΑ σε άλλες ζώνες συγκρούσεων, το αμερικανικό AFRICOM ενισχύει τις επιχειρήσεις του στη Σομαλία. Η AFRICOM έχει σχηματίσει αποτελεσματική συνεργασία με τις σομαλικές ειδικές δυνάμεις Danab («Αστραπή»). Στη συνήθη τακτική τους, οι μαχητές Danab εμπλέκονται σε μάχες στο έδαφος με την Αλ Σαμπάμπ και παρέχουν πληροφορίες στους Αμερικανούς που εκτελούν αεροπορικές επιδρομές με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πλήττοντας τους τρομοκράτες και τους ηγέτες τους.
Η ιστοσελίδα της AFRICOM δείχνει σημαντική αύξηση των αεροπορικών επιδρομών κατά της Αλ Σαμπάμπ και του ISIS από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ τον Ιανουάριο. Σε συνέντευξη Τύπου, στις 28 Ιουλίου, ο αναπληρωτής διοικητής της AFRICOM, υποστράτηγος Τζον Μπρένναν, ανέφερε ότι η αντιτρομοκρατική δράση στη Σομαλία αποτελεί «το σημαντικότερο κομμάτι» των αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Αφρική.
Ο Μπρένναν τόνισε ότι η κύρια προσπάθεια της AFRICOM είναι η καταπολέμηση των παρακλαδιών του ISIS και της Αλ Κάιντα στην Ανατολική Αφρική, που θεωρούνται η μεγαλύτερη απειλή κατά της αμερικανικής επικράτειας. Αναφερόμενος σε αξιολόγηση της AFRICOM του 2022, χαρακτήρισε την Αλ Σαμπάμπ ως «το μεγαλύτερο, πλουσιότερο και πιο θανατηφόρο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στον κόσμο σήμερα». Σύμφωνα με τον Μπρένναν, μία από τις πιο ουσιαστικές αποφάσεις της κυβέρνησης Τραμπ ήταν η παραχώρηση αρμοδιοτήτων στους στρατιωτικούς διοικητές για πιο στοχευμένες επιχειρήσεις, ώστε να υποστηρίζουν πιο ενεργά τους εταίρους στο πεδίο.
Τον Μάρτιο, η Όππερμαν ανέφερε ότι η κυβέρνηση Τραμπ χαλάρωσε τους περιορισμούς για τις αεροπορικές επιδρομές. Την ίδια περίοδο, το DefenseNews είχε αναφέρει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε στους διοικητές μεγαλύτερη αυτονομία στη λήψη αποφάσεων για επιθετικές ενέργειες. Ο υπουργός Άμυνας Πητ Χέγκσεθ επιβεβαίωσε την εντολή σε ανάρτηση στην πλατφόρμα X. Η Όππερμαν υποστήριξε ότι ο αριθμός των επιδρομών με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πραγματοποιήθηκαν μετά τον Μάρτιο δείχνει ότι η AFRICOM επιδιώκει την εξόντωση των ηγετών της Αλ Σαμπάμπ έναν προς έναν. Η πιο πρόσφατη επιδρομή της AFRICOM, στις 25 Ιουλίου, εξόντωσε αρκετά μέλη της Αλ Σαμπάμπ.
Η Ντεμίσι δήλωσε ότι η AFRICOM συνήθως δεν δημοσιοποιεί τον αριθμό των θυμάτων από τις επιχειρήσεις της, ωστόσο διαθέσιμα στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι αμερικανικές και σομαλικές δυνάμεις έχουν σκοτώσει περίπου 120 τρομοκράτες της Αλ Σαμπάμπ φέτος.
Το 2024, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε εγκρίνει μόλις δέκα αεροπορικές επιδρομές κατά της Αλ Σαμπάμπ και του ISIS στη Σομαλία.
Το 2025, υπό την προεδρία Τραμπ, έχουν καταγραφεί περίπου τριάντα επιδρομές με πρωτοβουλία των Αμερικανών στη χώρα, σύμφωνα με την Όππερμαν, η οποία κατέληξε λέγοντας ότι παρά τους ισχυρισμούς πως η κυβέρνηση Τραμπ έχει αποσύρει την προσοχή της από την τρομοκρατία, τα γεγονότα στην Ανατολική Αφρική και στο Αφρικανικό Κέρας δείχνουν το αντίθετο. «Αυτό δείχνει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση σε αυτήν την περιοχή του κόσμου», τόνισε.
Η εφημερίδα The Epoch Times έχει κάνει αίτημα για σχολιασμό στην AFRICOM.
Του Darren Taylor
