Του Gregory Jantz
Η περίοδος των γιορτών αποτελεί μια ετήσια υπενθύμιση για να κάνουμε μια παύση και να είμαστε ευγνώμονες για όλα όσα έχουμε. Αυτή η υπενθύμιση είναι απαραίτητη και χρήσιμη, επειδή είναι στην ανθρώπινη φύση να εστιάζουμε σε όλα αυτά που δεν έχουμε.
Η κουλτούρα στην οποία ζούμε μας βομβαρδίζει με μηνύματα ότι πρέπει να έχουμε περισσότερα και να κάνουμε περισσότερα. Καθοδηγούμενοι έντονα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις διαφημίσεις, είμαστε μαθημένοι να πιστεύουμε ότι αυτά που έχουμε δεν είναι αρκετά. Αυτή είναι μια συνταγή που οδηγεί στη δυσαρέσκεια την κατάθλιψη και την απελπισία.
Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό να ενσωματώνουμε την ευγνωμοσύνη στη ζωή μας κατά τη διάρκεια των γιορτών -και κάθε μέρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας εδώ και 35 χρόνια, έχω συμβουλέψει εκατοντάδες ανθρώπους που παλεύουν με άγχος, κατάθλιψη, εθισμούς, προβλήματα σχέσεων και άλλες σοβαρές προκλήσεις. Σχεδόν πάντα, η πρακτική της ευγνωμοσύνης τονίζεται στη θεραπεία ως ένα βήμα προς την ευεξία και την υγεία.
Έχω καταλήξει να πιστεύω ότι η ευγνωμοσύνη είναι το αντίδοτο για κάθε τοξικό πράγμα που μπαίνει στη ζωή μας. Με απλά λόγια, η ευγνωμοσύνη καλλιεργεί την αισιοδοξία, η οποία ενισχύει την ελπίδα. Είτε η ζωή σας περιλαμβάνει σοβαρές δυσκολίες είτε είναι σχετικά σταθερή, η πρακτική της ευγνωμοσύνης είναι βέβαιο ότι θα οχυρώσει και θα εμπλουτίσει τη ζωή σας.
Μερικοί λόγοι για τους οποίους αξίζει να έχετε ευγνωμοσύνη
Η ευγνωμοσύνη προάγει την ευεξία με πολλούς τρόπους. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει ένα σύνολο ερευνών που αποδεικνύουν πώς η ευγνωμοσύνη ενισχύει την ευημερία: βελτιωμένη αυτοεκτίμηση, καλύτερο ύπνο, ενισχυμένο ανοσοποιητικό, μειωμένη κατάθλιψη, μειωμένο άγχος, ισχυρότερες σχέσεις και πολλά άλλα.
Δύο κορυφαίοι ερευνητές της ευγνωμοσύνης, ο Robert Emmons και ο Michael McCullough, έχουν μελετήσει εκτενώς τα οφέλη του να είναι κανείς ευγνώμων για τις καθημερινές ευλογίες.
“Όταν οι άνθρωποι είναι ευγνώμονες, βιώνουν μια ήρεμη ενέργεια – αισθάνονται πιο προσεκτικοί, ζωντανοί, κινητοποιημένοι, ενθουσιώδεις”, δήλωσε ο Emmons.
Η έρευνα των Emmons και McCullough περιλαμβάνει το να ζητούν από τους συμμετέχοντες στη μελέτη να κρατούν ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης στο οποίο καταγράφουν τουλάχιστον τρία πράγματα την ημέρα για τα οποία είναι ευγνώμονες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι που επιμένουν σε αυτή τη δραστηριότητα σημειώνουν 25 τοις εκατό υψηλότερη βαθμολογία σε έρευνες που μετρούν την ευτυχία, κοιμούνται μισή ώρα περισσότερο τις περισσότερες νύχτες και ασκούνται 33 τοις εκατό περισσότερο κάθε εβδομάδα από εκείνους που δεν κάνουν την ευγνωμοσύνη καθημερινή πρακτική.
Επιπλέον, ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ πραγματοποίησαν ανάλυση πολυάριθμων μελετών και κατέληξαν στο συμπέρασμα: “Στις έρευνες θετικής ψυχολογίας, η ευγνωμοσύνη συνδέεται ισχυρά και σταθερά με μεγαλύτερη ευτυχία. Η ευγνωμοσύνη βοηθά τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο θετικά συναισθήματα, να απολαμβάνουν τις καλές εμπειρίες, να βελτιώνουν την υγεία τους, να αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες και να οικοδομούν ισχυρές σχέσεις”.
Η ευγνωμοσύνη είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε στη ζωή μας. Η ευγνωμοσύνη δεν είναι απλώς ένα αίσθημα που νιώθουμε όταν τα πράγματα πάνε καλά. Είναι μια συνειδητή στάση που επιλέγουμε ακόμα και όταν δεν πάνε καλά. Είναι η απόφαση να αναγνωρίζουμε συνειδητά τα πολλά πράγματα στη ζωή μας που είναι καλά, ευχάριστα και ευεργετικά. Διότι, όσο δύσκολες κι αν είναι οι συνθήκες, πάντα υπάρχει κάτι που μπορούμε να παρατηρήσουμε και να εκτιμήσουμε.
Πολλά πράγματα στη ζωή δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε σχεδόν καθόλου ή ελάχιστα: ο πληθωρισμός, η μείωση της θέσης εργασίας, μια ξαφνική διάγνωση, οι πολιτικές και κοινωνικές διαμάχες. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που είναι πέρα από τον ατομικό μας έλεγχο – αλλά όχι και η ευγνωμοσύνη. Είναι θέμα επιλογής, με συνέπεια και ειλικρίνεια.
Η ευγνωμοσύνη “στρατολογεί” και άλλα θετικά συναισθήματα. Όταν επιλέγουμε την ευγνωμοσύνη, συχνά διαπιστώνουμε ότι η ελπίδα, το θάρρος και άλλα χρήσιμα συναισθήματα έρχονται να μας ενισχύσουν. Όταν αφιερώνουμε χρόνο για να είμαστε ευγνώμονες, ξεπηδούν επίσης η χαρά και η ικανοποίηση. Τα αρνητικά συναισθήματα -όπως ο θυμός, η ζήλια, η απληστία και ο φόβος- χάνουν τη δύναμή τους όταν αντιπαρατίθενται με την ευγνωμοσύνη.
Τα όμοια συναισθήματα τείνουν να συγκεντρώνονται μαζί. Επιλέξτε την ευγνωμοσύνη και σύντομα θα παρατηρήσετε ότι ανεβάζει την παλίρροια πολλών άλλων συναισθημάτων.
Η ευγνωμοσύνη μετατοπίζει την εστίασή μας από την αρνητική στη θετική. Όλοι μας έχουμε πολύ περισσότερα για τα οποία μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες απ’ ό,τι συνειδητοποιούμε. Τα προβλήματα κάνουν πάντα τον περισσότερο θόρυβο στη ζωή μας, γι’ αυτό και τους δίνουμε την προσοχή μας. Η σκόπιμη καλλιέργεια της ευγνωμοσύνης αποκαλύπτει γρήγορα ότι τα προβλήματα δεν είναι το μόνο που έχουμε.
Όταν πονάμε, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας έλκονται από την πηγή του πόνου όπως τα κομμάτια σιδήρου από έναν μαγνήτη. Μένουμε στις δικές μας αδυναμίες, στις κακές αποφάσεις και στις απογοητεύσεις μας. Ωστόσο, επιλέγοντας να είμαστε ευγνώμονες, τραβάμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας μακριά από τη στενοχώρια μας και τα τοποθετούμε στις ευλογίες μας.
Η ευγνωμοσύνη αποκαλύπτει τη φωτεινή πλευρά στους σκοτεινούς καιρούς. Η αληθινή ευγνωμοσύνη πηγαίνει πολύ βαθύτερα από τα κλισέ που λένε: “Δες το ποτήρι μισογεμάτο, όχι μισοάδειο”. Ακόμη και οι πιο ζοφερές συνθήκες και οι πιο δύσκολες καταστάσεις κρύβουν θεμιτούς λόγους για να είμαστε ευγνώμονες. Το να εκτιμάτε ακόμη και τις μικρότερες ευλογίες σας βοηθά να αντέχετε τον πόνο της μοναξιάς, των διαλυμένων σχέσεων και των ανεκπλήρωτων ονείρων.
Μπορούμε να επιλέξουμε να πούμε: “Θα αγανακτήσω” ή “Θα χαρώ”. Η απόφασή μας κάνει όλη τη διαφορά μεταξύ του να βιώνουμε την ελευθερία να προχωρήσουμε μπροστά ή να είμαστε δέσμιοι της πικρίας. Όταν αδράξουμε την ευκαιρία να εκφράσουμε ευγνωμοσύνη, παίρνουμε στα χέρια μας ένα όπλο που θα μας βοηθήσει να επικρατήσουμε της δυσαρέσκειας και της απογοήτευσης.
Η ευγνωμοσύνη επεκτείνεται εκθετικά. Έχω παρατηρήσει αμέτρητες φορές ότι οι καταθλιπτικοί άνθρωποι τείνουν να αναζητούν πράγματα τα οποία τους κάνουν να έχουν κατάθλιψη. Παντού, βλέπουν όλο και περισσότερους λόγους για να έχουν κατάθλιψη. Η ίδια αρχή ισχύει και για όσους παλεύουν με το άγχος και άλλες συναισθηματικές προκλήσεις.
Ευτυχώς, ισχύει και το αντίθετο. Όσο περισσότερο ασκούμε σκόπιμα την ευγνωμοσύνη, τόσο περισσότερο θα βρίσκουμε λόγους να είμαστε ευγνώμονες. Οι επιλογές που κάνουμε και τα πράγματα που αναζητούμε δημιουργούν δυναμική προς το θετικό ή το αρνητικό. Αναζητήστε και θα βρείτε.
Αυτή η έννοια έχει σχέση με τη φυσιολογία μας. Ο ερευνητής Alex Kolb εξέτασε διάφορες επιστημονικές μελέτες σχετικά με τη σχέση μεταξύ της ευγνωμοσύνης και της ψυχικής υγείας και κατέληξε στα εξής: “Τα αισθήματα ευγνωμοσύνης ενεργοποίησαν άμεσα περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη [μια χημική ουσία που προκαλεί “ευεξία”]. … Η ευγνωμοσύνη μπορεί να έχει τόσο ισχυρό αντίκτυπο στη ζωή σας επειδή εμπλέκει τον εγκέφαλό σας σε έναν ενάρετο κύκλο. … Και η ντοπαμίνη το ενισχύει αυτό επίσης. Έτσι, μόλις αρχίσετε να βλέπετε πράγματα για τα οποία μπορείτε να είστε ευγνώμονες, ο εγκέφαλός σας αρχίζει να αναζητά περισσότερα πράγματα για τα οποία να είστε ευγνώμονες. Έτσι δημιουργείται ο ενάρετος κύκλος”.
Αναπτύξτε την ευγνωμοσύνη σας
Ορισμένες φορές, τα προσωπικά σας προβλήματα μας δυσκολεύουν στο να νιώθουμε ευγνώμονες. Επιπλέον, δεν είναι πάντα εύκολο να ασκείτε καθημερινά την ευγνωμοσύνη μέσα σε μια κουλτούρα άγχους, πολυάσχολης εργασίας και δυσαρέσκειας. Αν θέλετε να ενισχύσετε το επίπεδο ευγνωμοσύνης στη ζωή σας, ξεκινήστε με αυτές τις ιδέες:
Παρατηρήστε μικρές στιγμές που σας φέρνουν χαρά. Δοκιμάστε να πείτε ευχαριστώ για την αγαπημένη σας ταινία, τα τραγανά φύλλα σε μια φθινοπωρινή μέρα, τη γεύση του αγαπημένου σας τσαγιού, το τηλεφώνημα του καλύτερου φίλου σας, τον ήχο ενός παιδιού που χαχανίζει ή την ευκαιρία να κοιμηθείτε το Σάββατο το πρωί.
Κρατήστε ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης. Αφιερώστε λίγα λεπτά κάθε μέρα καταγράφοντας τρεις ευλογίες στη ζωή σας και περιγράψτε πώς εμπλουτίζεστε από αυτές. Το να κατονομάζετε τα πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμονες κάθε μέρα θα σας κάνει να βλέπετε όλο και περισσότερα.
Δείτε με μια νέα ματιά τους φίλους σας και την οικογένεια σας. Οι πιο κοντινοί μας άνθρωποι μερικές φορές θεωρούνται δεδομένοι. Μετρήστε τις ευλογίες σας για εκείνους που σας αγαπούν και σας υποστηρίζουν.
Γιορτάστε τη δημιουργικότητα. Κάθε μέρα, η ζωή μας εμπλουτίζεται από την καλλιτεχνική έκφραση – μουσική, λογοτεχνία, κινηματογράφο και θέατρο. Να είστε ευγνώμονες που ζείτε σε έναν τόσο πλούσιο και δημιουργικό πολιτισμό.
Κάντε τις καθημερινές σας τελετουργίες ξεχωριστές. Καθίστε και απολαύστε τον πρωινό σας καφέ αντί να τον κατεβάζετε βιαστικά καθώς βγαίνετε από την πόρτα. Αν η βόλτα με το σκύλο σας είναι συνήθως βαρετή για εσάς, αλλάξτε νοοτροπία και παρατηρήστε πόσο διασκεδάζει το σκυλάκι σας.
Κοιτάξτε τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Τα παιδιά δεν ανησυχούν για το μέλλον, ούτε μένουν στο παρελθόν. Εκτιμούν την παρούσα στιγμή, με όλες τις ευκαιρίες και τις απολαύσεις της.
Κάντε ένα κομπλιμέντο σε κάποιον. Σκεπτόμενοι ποιον και τι θα επαινέσετε, θα εκτιμήσετε αυτό το άτομο και την ιδιότητα που θαυμάζετε.
Προσευχηθείτε ή διαλογιστείτε. Αυτές οι πρακτικές αποκλείουν τον θορυβώδη κόσμο και εστιάζουν τις σκέψεις σας σε μια δύναμη πολύ μεγαλύτερη από τον εαυτό σας. Κάντε την ευγνωμοσύνη μεγάλο μέρος της προσευχής ή του διαλογισμού σας.
Κάθε μέρα είναι μια ευκαιρία να κατευθύνετε τη ζωή σας προς μια νέα κατεύθυνση και να βρείτε ευλογίες. Πιστέψτε ότι είναι αλήθεια. Σηκωθείτε από το κρεβάτι αύριο το πρωί και πηγαίνετε να το αναζητήσετε.
