Η Άγκυρα φαίνεται να έχει αγκαλιάσει μια πρόσφατη πρόταση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για τη μετατροπή της Τουρκίας σε περιφερειακό κόμβο για τη διανομή του ρωσικού φυσικού αερίου.
“Συμφωνήσαμε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να δημιουργήσουμε έναν κόμβο φυσικού αερίου στη χώρα μας, μέσω του οποίου το φυσικό αέριο … μπορεί να παραδοθεί στην Ευρώπη”, ανακοίνωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 19 Οκτωβρίου.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί σε θέματα ενέργειας αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό το σχέδιο, δεδομένων των πολύπλοκων πολιτικών και οικονομικών συνθηκών της περιοχής.
“Αμφιβάλλω αν η πρόταση θα αποφέρει πρακτικά αποτελέσματα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα”, δήλωσε στους Epoch Times ο Μεχμέτ Ογκούτσου, επικεφαλής του London Energy Club, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Και πρόσθεσε: “Ο Πούτιν παίζει με το όνειρο της Τουρκίας να γίνει κόμβος μεταφοράς ενέργειας -κάτι στο οποίο προσβλέπει εδώ και καιρό”.
Όνειρα αγωγών
Την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν συναντήθηκε με τον Ερντογάν στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Αστάνα, όπου φέρεται να έθεσε την ιδέα να μετατραπεί η Τουρκία σε κόμβο για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου.
Κατά τη συνάντηση, ο Πούτιν φέρεται να προσέφερε ρωσική βοήθεια για την κατασκευή ενός κέντρου διανομής στην Τουρκία για την επανεξαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου σε τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία και η Ρωσία συμφώνησαν να ξεκινήσουν τις εργασίες για ένα κέντρο διανομής φυσικού αερίου στην Ανατολική Θράκη, στη βορειοδυτική περιοχή της Τουρκίας.
Η Τουρκία είναι ήδη μεγάλος καταναλωτής του ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της. Το ρωσικό φυσικό αέριο μεταφέρεται στην Τουρκία μέσω του αγωγού TurkStream, ο οποίος εκτείνεται σε μήκος 930 χιλιομέτρων κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Ογκούτσου, από την πλευρά του, αμφισβητεί τη βιωσιμότητα του σχεδίου.
“Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πρωτοφανείς ενεργειακές ελλείψεις, οι οποίες πιθανότατα θα συνεχιστούν για τα επόμενα δύο χρόνια”, δήλωσε. “Αλλά μια νέα ευρωπαϊκή ενεργειακή αρχιτεκτονική -μια που δεν θα βασίζεται στο ρωσικό φυσικό αέριο- τίθεται σε εφαρμογή”.
Αυτό, πρόσθεσε, σε συνδυασμό με την απροθυμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράσει ρωσικό αέριο, “θα μειώσει την πιθανότητα η Τουρκία να γίνει ποτέ διαμετακομιστικός κόμβος για το ρωσικό αέριο προς την Ευρώπη”.
Αλλάζοντας τον ενεργειακό χάρτη
Άλλοι παρατηρητές, ωστόσο, εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι για τις προοπτικές της πρωτοβουλίας.
Σύμφωνα με τον Σεργκέι Κοντράτιεφ, αξιωματούχο του Ινστιτούτου Ενέργειας και Χρηματοοικονομικών της Ρωσίας, η προτεινόμενη ρύθμιση υπόσχεται να “αλλάξει τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης”.
Μιλώντας στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ο Κοντράτιεφ δήλωσε ότι αν το σχέδιο υλοποιηθεί, η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει “το μεγαλύτερο κέντρο φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αν όχι το μοναδικό”.
Οι υποστηρικτές του σχεδίου προβλέπουν την ανάδυση δύο διαφορετικών ευρωπαϊκών ενεργειακών αγορών. Ενώ η βόρεια Ευρώπη θα αγοράζει ακριβότερο υγροποιημένο αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νορβηγία, η νότια και η κεντρική Ευρώπη θα έχουν πρόσβαση σε πολύ φθηνότερο αέριο μέσω της Τουρκίας.
Ανεξάρτητα από την τελική βιωσιμότητα του σχεδίου, φαίνεται ότι έχει προκαλέσει την οργή της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας. Η Ουάσινγκτον παραμένει καχύποπτη απέναντι σε αυτό που βλέπει ως εμβάθυνση των δεσμών μεταξύ της Μόσχας και της Άγκυρας, ιδίως στον ενεργειακό τομέα.
Αυτή την εβδομάδα, ο υποδιοικητής του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και τα οικονομικά εγκλήματα, επισκέφθηκε την Τουρκία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, είχε συζητήσεις κεκλεισμένων των θυρών με αρκετούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας.
Η επίσκεψη έγινε ευρέως αντιληπτή ως προειδοποίηση προς την Άγκυρα, η οποία, παρά τη μακρόχρονη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, αρνήθηκε να υποστηρίξει τις υπό δυτική ηγεσία κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών, η επίσκεψη του Ρόζενμπεργκ στην Τουρκία “επιβεβαίωσε τη σημασία της στενής εταιρικής σχέσης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας για την αντιμετώπιση των κινδύνων που προκαλούνται από την παράκαμψη των κυρώσεων και άλλες παράνομες οικονομικές δραστηριότητες”.
Υποβρύχιο σαμποτάζ
Ο Πούτιν παρουσίασε τη φιλόδοξη πρότασή του μετά από μια σειρά επιθέσεων σε ρωσικούς αγωγούς φυσικού αερίου κάτω από τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα.
Τον περασμένο μήνα, ο αγωγός Nord Stream, ο οποίος συνδέει κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Ρωσία με τη Βόρεια Ευρώπη, παραβιάστηκε σκόπιμα σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές. Τα περιστατικά προκάλεσαν έναν καταιγισμό αλληλοκατηγοριών, μαζί με έρευνες από διάφορες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Σε ένα περιστατικό που αναφέρθηκε λιγότερο ευρέως, οι ρωσικές αρχές συνέλαβαν στα μέσα Οκτωβρίου αρκετά άτομα που φέρονται να προσπάθησαν να σαμποτάρουν τον αγωγό TurkStream.
“Το σαμποτάζ αγωγών έχει γίνει κύριο χαρακτηριστικό της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας”, δήλωσε ο Ογκούτσου. “Λίγο μετά τις επιθέσεις στον Nord Stream, η Ρωσία αναφέρει μια απόπειρα κατά του TurkStream. Δεν νομίζω ότι πρόκειται για σύμπτωση”.
Ενώ το Κρεμλίνο κατηγόρησε Ουκρανούς πράκτορες για την τελευταία επίθεση, η οποία φέρεται να σημειώθηκε σε ρωσικό έδαφος, οι δράστες της επίθεσης στον Nord Stream παραμένουν άγνωστοι -τουλάχιστον στο κοινό.
Στις 14 Οκτωβρίου, οι σουηδικές αρχές σταμάτησαν αιφνιδιαστικά τις κοινές έρευνες για το περιστατικό του Nord Stream, επικαλούμενες ανησυχίες για την “εθνική ασφάλεια”.
Σύμφωνα με τον Ογκούτσου, υπάρχει μια “ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση” ότι οι επιθέσεις στον αγωγό πραγματοποιήθηκαν από μέρη που “επιδιώκουν να παραλύσουν την ικανότητα της Ρωσίας να εξάγει φυσικό αέριο”.
Στις 21 Οκτωβρίου, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η αλήθεια σχετικά με το περιστατικό του Nord Stream θα “εξέπληττε” τους Ευρωπαίους, εάν ποτέ δημοσιοποιούνταν. Δεν διευκρίνισε περαιτέρω.
“Προσωπική χημεία”
Όταν η Ρωσία ξεκίνησε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, η Άγκυρα, όπως και οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ, καταδίκασε γρήγορα την κίνηση αυτή. Η Τουρκία έχει επίσης παράσχει στην Ουκρανία μια σταθερή προμήθεια μαχητικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar.
Παρ’ όλα αυτά, η Άγκυρα απέφυγε σταθερά να υποστηρίξει τις κυρώσεις υπό τη Δυτική ηγεσία κατά της Ρωσίας, με την οποία μοιράζεται εκτεταμένες εμπορικές σχέσεις και εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα.
“Η Τουρκία δεν θέλει να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντά της”, δήλωσε ο Ογκούτσου, πρώην σύμβουλος του τούρκου πρωθυπουργού. “Θέλει ισορροπημένες σχέσεις με τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και άλλες δυνάμεις”.
Οι σχετικά καλές σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία της επέτρεψαν να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Τον Ιούλιο, η Άγκυρα βοήθησε στη διαμεσολάβηση για τη σύναψη μιας συμφωνίας μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας που επέτρεψε στην τελευταία να συνεχίσει τις μεταφορές σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
“Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα στον δυτικό κόσμο που μπορεί να μιλήσει και με τις δύο πλευρές”, δήλωσε ο Ογκούτσου.
Τον Αύγουστο, ο Ερντογάν είχε μια φιλική συνάντηση με τον Πούτιν στο Σότσι, όπου οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να βελτιώσουν τις διμερείς σχέσεις, ιδίως στους τομείς του εμπορίου και της ενέργειας.
Έκτοτε, συναντήθηκαν άλλες δύο φορές, προκαλώντας ανησυχίες στις δυτικές πρωτεύουσες ότι η Τουρκία διολισθαίνει όλο και πιο βαθιά στην τροχιά της Μόσχας. Τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν έφτασε στο σημείο να επιπλήξει τη Δύση για τις “πολιτικές της που βασίζονται σε προκλήσεις” έναντι της Ρωσίας.
“Υπάρχει μια προσωπική χημεία μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν”, δήλωσε ο Ογκούτσου. “Παρά τις διαφορές τους -στη Συρία, τον Καύκασο και τη Μαύρη Θάλασσα- μπορούν ακόμα να καθίσουν και να μιλήσουν ο ένας στον άλλο”.
Ο Ογκούτσου το αντιπαρέβαλε αυτό με τη συχνά “τεταμένη σχέση” της Τουρκίας με τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον.
“Η Τουρκία δεν έχει αγκαλιαστεί από τη Δύση”, είπε. “Υπάρχει ένα γενικό αίσθημα στην Τουρκία ότι οι [δυτικοί] σύμμαχοί της απέτυχαν να της παράσχουν επαρκή υποστήριξη”.
Στις 21 Οκτωβρίου, το Κρεμλίνο επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή του για το κοινό ενεργειακό έργο, αλλά δήλωσε ότι “ορισμένες λεπτομέρειες” έπρεπε ακόμη να διευθετηθούν.
