Με την υποστήριξη δυτικών επενδύσεων και τεχνογνωσίας, η Βραζιλία εντάχθηκε και αυτή πρόσφατα στην προσπάθεια των ΗΠΑ να σπάσει η κυριαρχία της Κίνας στον παγκόσμιο τομέα των σπάνιων γαιών, ανοίγοντας το πρώτο από τα πολλά προβλεπόμενα ορυχεία, το Serra Verde, που θα αξιοποιήσουν τα αποθέματα των σπάνιων γαιών της.
Σε συνδυασμό με τις διευρυμένες επενδύσεις και τη συνεργασία στην έρευνα και ανάπτυξη σπάνιων γαιών από χώρες όπως η Αυστραλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, το Βιετνάμ και άλλες, παρατηρητές της Κίνας λένε ότι το κινεζικό κομμουνιστικό καθεστώς χάνει τη δύναμή του στη γεωπολιτική και στον ανταγωνισμό του με τη Δύση.
Τον Μάρτιο, η αυστραλιανή κυβέρνηση ανακοίνωσε επένδυση ύψους 840 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας (περίπου 523 εκατομμύρια ευρώ) στο πρώτο συνδυασμένο ορυχείο και διυλιστήριο σπάνιων γαιών που διαχειρίζεται η Arafura Rare Earths στη βόρεια Αυστραλία.
Το Βιετνάμ έχει προγραμματίσει να επανεκκινήσει το μεγαλύτερο ορυχείο σπάνιων γαιών μέχρι το τέλος του 2024 σε συνεργασία με δυτικές εταιρείες, όπως η Blackstone Minerals Ltd. της Αυστραλίας, για να αντισταθμίσει την κυριαρχία της Κίνας στον τομέα.
Τον Μάρτιο του 2023, η Sojitz, μια ιαπωνική εταιρεία, μαζί με τον Ιαπωνικό Οργανισμό για τα Μέταλλα και την Ενεργειακή Ασφάλεια ανακοίνωσαν επένδυση 200 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας στην αυστραλιανή Lynas Rare Earths για να μειώσουν την εξάρτησή της από την Κίνα.
Οι σπάνιες γαίες είναι 17 στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες, τσιπ υπολογιστών και ηλεκτρικά οχήματα. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός των υλικών αυτών στον κόσμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έρχονται δεύτερες και η Βιρμανία, γνωστή και ως Μιανμάρ, είναι τρίτη.
Στη Βραζιλία βρίσκεται το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα σπάνιων γαιών. Η χώρα επιδιώκει να αξιοποιήσει το χαμηλό εργατικό κόστος, την καθαρή ενέργεια, τους καθιερωμένους κανονισμούς και την εγγύτητα με τους αγοραστές στις Ηνωμένες Πολιτείες για να δημιουργήσει μια σημαίνουσα βιομηχανία σπάνιων γαιών. Σχεδιάζει επίσης να κατασκευάσει το πρώτο μαγνητικό εργοστάσιο της Λατινικής Αμερικής για την παραγωγή μετάλλων σπάνιων γαιών μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
Χρειάστηκαν 15 χρόνια για να ξεκινήσει η Serra Verde την παραγωγή, με επενδύσεις και κίνητρα από τις δυτικές χώρες. Αναμένεται να παράγει 5.000 τόνους φέτος και μπορεί να διπλασιάσει την παραγωγή μέχρι το 2030, σύμφωνα με την εταιρεία.
«Η Serra Verde και η Βραζιλία διαθέτουν αξιόλογα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να στηρίξουν την ανάπτυξη μιας παγκοσμίως σημαντικής βιομηχανίας σπάνιων γαιών μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Serra Verde Θρας Μωραΐτης. Τα πλεονεκτήματα αυτά περιλαμβάνουν ελκυστική γεωλογία, πρόσβαση σε υδροηλεκτρική ενέργεια, καθιερωμένους κανονισμούς και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.
«Πρόκειται ακόμη για έναν εκκολαπτόμενο τομέα, ο οποίος θα χρειαστεί συνεχή στήριξη για να εδραιωθεί σε μια άκρως ανταγωνιστική αγορά. Οι βασικές τεχνολογίες επεξεργασίας ελέγχονται από μικρό αριθμό παικτών», είπε. Αναλυτές του κλάδου προέβλεψαν ότι η Βραζιλία θα μπορούσε να έχει δύο ή τρία ακόμη ορυχεία σπάνιων γαιών μέχρι το 2030.
Το 2023, η Κίνα παρήγαγε 240.000 τόνους σπάνιων γαιών, πενταπλάσια ποσότητα από την παραγωγή των ΗΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία του U.S. Geological Survey.
Η Κίνα επεξεργάζεται επίσης περίπου το 90% των σπάνιων γαιών παγκοσμίως σε μόνιμους μαγνήτες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε μια σειρά τεχνολογικών προϊόντων, από ανεμογεννήτριες έως ηλεκτρικά αυτοκίνητα και πυραύλους.
Καθώς οι εντάσεις με τη Δύση αυξάνονται, το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ) χρησιμοποιεί τις σπάνιες γαίες ως όπλο γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Τον Ιούλιο του 2023, το ΚΚΚ περιόρισε τις εξαγωγές γαλλίου και γερμανίου που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ημιαγωγών σε αντίποινα για τις κυρώσεις της Δύσης στο καθεστώς για τα τσιπ .
Σε απάντηση, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία άρχισαν να δρομολογούν ή να αναθεωρούν τις εθνικές στρατηγικές εφοδιασμού με κρίσιμα ορυκτά τα τελευταία δύο χρόνια και να αναπτύσσουν εκτεταμένα σχέδια για επενδύσεις σε περισσότερες αλυσίδες εφοδιασμού για να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα.
Στις 18 Ιουνίου, η Επιτροπή Επιλογής της Βουλής των Αντιπροσώπων για τον Στρατηγικό Ανταγωνισμό μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΚΚΚ ανακοίνωσε τον σχηματισμό της Ομάδας Εργασίας Πολιτικής της Επιτροπής Επιλογής, η οποία θα επικεντρωθεί στην «αντιμετώπιση του ελέγχου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας στις αλυσίδες εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών».
Εν τω μεταξύ, περισσότερες χώρες έχουν ενταχθεί στην προσπάθεια αμφισβήτησης της κυριαρχίας της Κίνας στον τομέα αυτό, επιταχύνοντας την εξερεύνηση των πόρων σπάνιων γαιών και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Ένα πιο ποικιλόμορφο διεθνές πρότυπο εφοδιασμού σπάνιων γαιών έχει αρχίσει να διαμορφώνεται με τις κοινές προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Αυστραλίας, του Λάος, της Βιρμανίας, της Αφρικής και άλλων περιοχών και χωρών.
Τα τελευταία δύο χρόνια, οι τιμές των σπάνιων γαιών έχουν πέσει κατακόρυφα κατά 70%.
Η βιομηχανία σπάνιων γαιών της Κίνας υποφέρει. Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 30 Απριλίου, οι μεγάλες καταχωρημένες κινεζικές εταιρείες σπάνιων γαιών που είχαν κέρδη πέρυσι παρουσίασαν ελλείμματα το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους λόγω της πτώσης των τιμών των σπάνιων γαιών και των προσπαθειών της Δύσης να μειώσει την εξάρτηση από την Κίνα.
Η China Rare Earth έχασε περίπου 289 εκατομμύρια γιουάν (περίπου 37,18 εκατομμύρια ευρώ), η Guangsheng Nonferrous Metals έχασε 304 εκατομμύρια γιουάν και η Shenghe Resources έχασε 216 εκατομμύρια γιουάν. Η μόνη εξαίρεση – η Northern Rare Earth – σημείωσε ένα μικρό κέρδος 52,05 εκατομμυρίων γιουάν.
Η στρατηγική σημασία των σπάνιων γαιών
Ο Σουν Τζουγιούν, ερευνητής και διευθυντής του Τμήματος Αμυντικής Στρατηγικής και Πόρων στο Ινστιτούτο Έρευνας Εθνικής Άμυνας και Ασφάλειας της Ταϊβάν, δήλωσε στους Epoch Times στις 18 Ιουνίου ότι «η κατασκευή ενός μαχητικού αεροσκάφους F-35 απαιτεί 122 κιλά σπάνιων γαιών για την παραγωγή υλικών που χρησιμοποιούνται στα ραντάρ, τους υπολογιστές, τους κινητήρες και τις ατράκτους».
Είπε ότι το Πεκίνο προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την κυριαρχία του στις σπάνιες γαίες ως στρατηγικό μοχλό πίεσης και ότι «όταν οι σχέσεις με τη Δύση εντείνονται, το Πεκίνο απαγορεύει σκόπιμα τις εξαγωγές τους».
«Αυτό σίγουρα επηρεάζει τη βιομηχανική παραγωγή και την οικονομία στη Δύση, γεγονός που έχει πολιτικές προεκτάσεις», εξήγησε. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές χώρες έχουν προσπαθήσει να απομακρυνθούν από αυτή την ‘κόκκινη’ αλυσίδα εφοδιασμού.»
Ο κος Σουν ανέφερε ότι επειδή έθνη όπως η Βραζιλία είναι αναπτυσσόμενες χώρες, «αν οι εταιρείες εξόρυξης στις ανεπτυγμένες χώρες μπορούν να επενδύσουν σε αυτές, μπορεί η ποικιλόμορφη ανάπτυξη των σπάνιων γαιών να δώσει ταχύτερα αποτελέσματα».
«Τότε, οι δημοκρατικές και ελεύθερες χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να αποφύγουν τις απειλές της Κίνας με βάση την πηγή των σπάνιων γαιών», είπε. «Ο στρατηγικός ανταγωνισμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας μπορεί να είναι πιο εκτεταμένος και βιώσιμος χωρίς να επηρεάζεται από τη δύναμη πίεσης που έχει η Κίνα. Παρέχει στις Ηνωμένες Πολιτείες μια θεμελιώδη βάση για αυτού του είδους τον τεχνολογικό ανταγωνισμό με το Πεκίνο και για την υλοποίηση στρατηγικών όπως τα σχέδιά τους στον Ινδο-Ειρηνικό.»
Του Alex Wu, με τη συμβολή της Luo Ya και πληροφορίες από το Reuters
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
