Με τη σφραγίδα της πρώτης στο είδος της νομοθεσίας παγκοσμίως, οι εταιρείες διαδικτυακών υπηρεσιών στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πλέον νομική υποχρέωση να εμποδίζουν την πρόσβαση ανηλίκων σε «επιβλαβές περιεχόμενο», βάσει νέου πλαισίου για την ασφάλεια στο διαδίκτυο.
Ο αποκαλούμενος Νόμος για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (Online Safety Act – OSA), που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2023, χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση ως τομή στην προστασία των χρηστών. Ωστόσο, οι διατάξεις που αφορούν τα μέτρα ασφάλειας για παιδιά θα τεθούν σε ισχύ τον ερχόμενο Ιούλιο.
Η αρμόδια ρυθμιστική αρχή, Ofcom, ανακοίνωσε στις 24 Απριλίου πως πρόκειται να εισαγάγει περισσότερα από 40 πρακτικά μέτρα που επιβάλλουν στις τεχνολογικές εταιρείες να προστατεύουν τους ανηλίκους από ιδιαίτερα επιβλαβές περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων όπως η αυτοκτονία, η αυτοτραυματική συμπεριφορά, οι διατροφικές διαταραχές και η πορνογραφία.
Οι πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών με επισκέπτες ανήλικους από το Ηνωμένο Βασίλειο καλούνται έως τις 24 Ιουλίου να έχουν ολοκληρώσει και καταγράψει την εκτίμηση του κινδύνου που σχετίζεται με τις υπηρεσίες τους για τα παιδιά.
Στη πράξη, αυτό σημαίνει πως πλατφόρμες όπως τα κοινωνικά δίκτυα θα πρέπει να φιλτράρουν αποτελεσματικά το περιεχόμενο στα feed των ανηλίκων και να προστατεύουν τους χρήστες από ανεπιθύμητη επικοινωνία με αγνώστους.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τα νέα καθήκοντα, η Ofcom μπορεί να επιβάλει πρόστιμα ή, σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις, να προσφύγει στη Δικαιοσύνη για να διακοπεί η πρόσβαση σε ιστοσελίδα ή εφαρμογή στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Όπως δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος της Ofcom, Μέλανι Ντόους «πρόκειται για επανεκκίνηση της διαδικτυακής παρουσίας των παιδιών».
Οι υπηρεσίες που κρίνονται ως οι «πιο επικίνδυνες»– με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου – οφείλουν να εφαρμόσουν προηγμένα, αποτελεσματικά μέτρα επαλήθευσης ηλικίας, διατηρώντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα των ενηλίκων στην πρόσβαση σε νόμιμο περιεχόμενο.
Η Ofcom έχει παρουσιάσει ποικίλες μεθόδους, θεωρώντας τες ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Ορισμένες από αυτές είναι: η διασταύρωση στοιχείων μέσω open banking, η αντιστοίχιση με ταυτότητα, η αναγνώριση ηλικίας μέσω προσώπου, ο έλεγχος ηλικίας από παρόχους κινητής τηλεφωνίας, από πιστωτικές κάρτες, από ψηφιακά πορτοφόλια καθώς και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Η ρυθμιστική αρχή ξεκαθάρισε: «Βρισκόμαστε στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά οι κανόνες αφορούν κάθε πλατφόρμα που έχει επισκέπτες στη χώρα, ανεξαρτήτως έδρας».
Η μη εφαρμογή των αναγκαίων διαδικασιών μέχρι την 25η Ιουλίου συνεπάγεται παραπομπή στην ομάδα επιβολής της Ofcom, που μπορεί να επιβάλει πρόστιμα ως και το 10% των παγκόσμιων εσόδων μιας εταιρείας ή μέχρι 18 εκατομμύρια λίρες (περίπου 24 εκατομμύρια δολάρια), όποιο ποσό είναι μεγαλύτερο.
Παράλληλα, η Ofcom δύναται να προσφύγει σε δικαστήριο αιτούμενη εντολή που υποχρεώνει τρίτους (όπως τράπεζες ή παρόχους διαδικτύου) να διακόψουν υπηρεσίες (π.χ. διαφήμιση, πληρωμές) ή ακόμη και να μπλοκάρουν την πρόσβαση στη συγκεκριμένη πλατφόρμα.
Φόρουμ και κοινότητες: Υπό το βάρος των νέων κανόνων
Σύμφωνα με τον νόμο, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και κάθε υπηρεσία με αλληλεπίδραση μεταξύ χρηστών οφείλουν πλέον να εποπτεύουν ενεργά το περιεχόμενο των σελίδων τους.
Οι ιστοσελίδες που επιτρέπουν δραστηριότητα χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των φόρουμ, κλήθηκαν να διενεργήσουν αξιολόγηση των κινδύνων για έκνομη δραστηριότητα.
Ωστόσο, για δεκάδες μικρές βρετανικές ιστοσελίδες– από ποδηλατικά φόρουμ και κοινότητες χόμπι, μέχρι ομάδες υποστήριξης διαζευγμένων πατέρων – η πολλαπλότητα των κανόνων οδηγεί πολλούς διαχειριστές στη λύση του οριστικού «λουκέτου», με φόρουμ που λειτουργούσαν για δεκαετίες να ανακοινώνουν το κλείσιμό τους.
Οι ιδιοκτήτες αυτών των ιστοσελίδων – συχνά ιδιώτες – υποχρεούνται πλέον να διατηρούν γραπτά αρχεία με αξιολογήσεις κινδύνου, να καταγράφουν τα επίπεδα κινδύνου και να εξετάζουν «τη φύση και τη σοβαρότητα της ενδεχόμενης βλάβης για κάθε χρήστη».
Ενώ αδικήματα όπως η τρομοκρατία ή η σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων είναι σαφή και εύκολα αναγνωρίσιμα, περιπτώσεις όπως η καταναγκαστική συμπεριφορά ή τα εγκλήματα μίσους αποδεικνύονται πολύ πιο δύσκολες στη διαχείριση, ειδικά σε φόρουμ με χιλιάδες μέλη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το δημοφιλές ποδηλατικό φόρουμ «London Fixed Gear and Single Speed», το οποίο έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2024. «Τελειώσαμε… βρισκόμαστε ξεκάθαρα εντός πεδίου εφαρμογής και δεν υπάρχει τρόπος να το αποφύγουμε», έγραφε ανακοίνωση στην ιστοσελίδα.
Όπως τονίζεται, ο νόμος «καθιστά τον διαχειριστή υπεύθυνο για κάθε τι που γράφεται από οποιονδήποτε στη σελίδα του».
Παρά τις διακηρύξεις για προστασία ενηλίκων, παιδιών και ευάλωτων ατόμων, η υπερβολικά γενική διατύπωση της νομοθεσίας, σε συνδυασμό με το ότι η κοινότητα εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν αφήνει κανένα περιθώριο.
Παράλληλα, ιστότοποι από τις Ηνωμένες Πολιτείες αποκλείουν πλέον πρόσβαση σε χρήστες του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω των νέων απαιτήσεων. Το γνωστό φόρουμ «Kiwifarms» ενημέρωσε πως έλαβε και αυτό σχετική επιστολή από την Ofcom.
Σήμερα, οι Βρετανοί που επιχειρούν να το επισκεφθούν αντικρίζουν το μήνυμα: «Προσπαθείτε να αποκτήσετε πρόσβαση από το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν είναι καλή ιδέα». Στη σχετική ενημέρωση επισημαίνεται ότι το Ηνωμένο Βασίλειο διεκδικεί αρμοδιότητα σε κάθε ιστότοπο με «σημαντικό αριθμό Βρετανών χρηστών» – ένας ορισμός τόσο ασαφής, που θα μπορούσε να καλύπτει σχεδόν όλο το διαδίκτυο.
Οργανώσεις για τα ψηφιακά δικαιώματα αντιδρούν, καλώντας την κυβέρνηση να εξαιρέσει τις μικρές διαδικτυακές κοινότητες από το αυστηρό πλαίσιο.
Όπως αναφέρει ο Τζέιμς Μπέικερ, υπεύθυνος του προγράμματος «δύναμη πλατφόρμας» στην οργάνωση Open Rights Group, «η Ofcom έχει εκδώσει πάνω από 1.600 σελίδες οδηγιών, διαχωρισμένες σε 17 PDF, σχετικά με τις απαιτήσεις συμμόρφωσης με τον νέο νόμο».
«Μόνο οι πολύ μεγάλες εταιρείες μπορούν να αντεπεξέλθουν πρακτικά σε τόσο εκτενείς κανονισμούς, εδραιώνοντας στην ουσία τη δεσπόζουσα θέση τους», υπογραμμίζει.
«Ορισμένες μικρές ιστοσελίδες ήδη κλείνουν υπό το βάρος του φόβου αδυναμίας συμμόρφωσης, ωθώντας τους χρήστες στις μεγάλες πλατφόρμες που συχνά έχουν προκαλέσει τα συγκεκριμένα προβλήματα. Πολλές άλλες κοινότητες δεν έχουν ακόμη πλήρη επίγνωση του τι σημαίνει ο νόμος για τις ίδιες».
