Οι συνδέσεις του εγκεφάλου μας προάγουν την ειλικρίνεια και τα ψέματα τα πληρώνουμε ακριβά. Αυτή είναι η διαπίστωση ενός γιατρού, που αναζητώντας λύση για τις ημικρανίες του βρέθηκε αντιμέτωπος με τα καθημερινά του ψέματα.
Ο Δρ Τζόναθαν Κόρσον είναι γνωστός όχι μόνο για την ιατρική του δεινότητα αλλά και για τις κάπως αντισυμβατικές συμβουλές του. Πρόσφατα, άρχισε να λέει στους ασθενείς του ότι η καλλιέργεια αρετών, όπως η ευγνωμοσύνη, θα μπορούσε να τους βοηθήσει σημαντικά με τα προβλήματα υγείας τους. Αυτό το μείγμα φιλοσοφικής καθοδήγησης και ιατρικής πρακτικής έχει προκαλέσει τον θαυμασμό, αλλά και αρκετό σκεπτικισμό.
Μια μέρα, καθώς έφευγε από το γραφείο του, ο Δρ Κόρσον ένιωθε εξαντλημένος μετά από μια εβδομάδα ασταμάτητης εργασίας και ελάχιστης ξεκούρασης. Παλεύοντας με μια από τις ημικρανίες του, που δεν υποχωρούσαν με κανέναν τρόπο, άρχισε να αναλογίζεται τις συμβουλές που συνήθιζε να δίνει στους ασθενείς του. Ο παλλόμενος πόνος τού θύμισε την ανθρώπινη αδυναμία και ευαλωτότητά του, που περιφρονούσαν την ιατρική του ιδιότητα. Η έντονη δυσφορία που ένιωσε τον οδήγησε σε μια βαθιά αυτοκριτική.
Ο Δρ Κόρσον ήταν πολύ περήφανος για την ικανότητά του να ακούει και να προσφέρει συμβουλές για ό,τι ξεπερνούσε τα σωματικά συμπτώματα, τολμώντας να εμβαθύνει στις ηθικές και δεοντολογικές πτυχές της ζωής των ασθενών του. Ορισμένως, ένα ενοχλητικό ερώτημα αναδύθηκε στην επιφάνεια: «Εφαρμόζω αυτό που κηρύττω;»
Αυτή η σκέψη έφερε και την επόμενη: ίσως οι ημικρανίες του ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή σωματική πάθηση. Θα μπορούσε να υπάρχει σχέση μεταξύ της τρέχουσας κατάστασής του και των αρετών ή της έλλειψης αυτών, για τις οποίες μιλούσε τόσο συχνά ως γιατρός;
Αναλογιζόμενος τις συνήθειές του, ο Δρ Κόρσον συνειδητοποίησε ότι συχνά παρέβλεπε μικρές λεπτομέρειες με τους ασθενείς, έδινε μη ρεαλιστικές υποσχέσεις στην οικογένειά του ή απλώς έλεγε στους ανθρώπους αυτό που ήθελαν να ακούσουν. Σιγά-σιγά, λόγω της πίεσης να αποδώσει, διαπίστωσε ότι η υπερηφάνεια, το προσωπικό συμφέρον, ακόμη και η ανωτερότητα που ένιωθε απέναντι στους άλλους τον ωθούσαν να κάνει ‘εκπτώσεις’ στις αρχές και την εντιμότητά του. «Είναι δυνατόν να λείπει η ειλικρίνεια από τη ζωή μου;» αναρωτήθηκε.
Ο Δρ Κόρσον αποφάσισε ότι ήταν καιρός να ξεκινήσει το δικό του προσωπικό ταξίδι προς την κατάκτηση της ειλικρίνειας – προς στον εαυτό του και προς στους άλλους.
Μεθοδικά, άρχισε να καταγράφει τις περιπτώσεις στις οποίες φάνηκε ανέντιμος ή παραπλανητικός και κατόπιν σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί. Βούτηξε επίσης βαθιά στην επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με τα οφέλη της ειλικρίνειας στην υγεία.
Η ένταση εξασθενεί
Ανοίγοντας την καρδιά του στη μεταμορφωτική δύναμη της αλήθειας, ο Δρ Κόρσον βίωσε μια βαθύτερη αίσθηση ευεξίας και βρήκε έναν ανανεωμένο σκοπό στη δουλειά του. Ένιωσε μια άμεση σχέση μεταξύ της υγείας και της αρετής.
Μετά από μια εβδομάδα περίπου, ενώ επέστρεφε στο σπίτι του, συνειδητοποίησε ότι είχε καιρό να νιώσει τους ενοχλητικούς πονοκεφάλους του. Αυτές οι ‘πονοθύελλες’, όπως τις αποκαλούσε, ήταν κάτι που είχε αποδεχτεί ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Παρόλο που είχε μόλις πρόσφατα ξεκινήσει, ο Κόρσον κατάλαβε ότι η άσκηση της ειλικρίνειας είχε μειώσει τα βασικά επίπεδα άγχους του.
Μια ενδιαφέρουσα συλλογή ερευνών έδειξε πώς ακόμη και σύντομες περίοδοι ανεντιμότητας είναι αρκετές για να αυξήσουν τα επίπεδα κορτιζόλης («ορμόνη του στρες»). Η κορτιζόλη προετοιμάζει το σώμα για να πολεμήσει ή να τρέξει μακριά από αντιληπτές απειλές. Έτσι, όταν ένα άτομο λέει ψέματα, το σώμα του αντιδρά σαν να προετοιμάζεται για τις πιθανές συνέπειες της αντιπαράθεσης ή τη φυγή.
Σε περιόδους κινδύνου, η απελευθέρωση ενέργειας των υψηλών οκτανίων της κορτιζόλης μπορεί να βοηθήσει το σώμα να κάνει εκπληκτικά πράγματα. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν είναι φτιαγμένοι για να ζουν καθημερινά σε μια τέτοια κατάσταση. Με την πάροδο του χρόνου, οι ορμόνες του στρες επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα, αυξάνουν τη φλεγμονή και ενδεχομένως προκαλούν ημικρανίες όπως αυτές που βασάνιζαν τον Δρα Κόρσον.
Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα εξαιρετικά καλά ρυθμισμένο βιολογικό σύστημα. Ωστόσο, όπως ακριβώς η συνεχής καταπόνηση των μηχανημάτων επιταχύνει τη φθορά τους, έτσι και η αδιάκοπη πίεση του οργανισμού μας πέρα από τα όριά του μπορεί να τον οδηγήσει σε κατάρρευση.
Η ‘φυσική ειλικρίνεια’ του εγκεφάλου
Παλιότερα, ο Δρ Κόρσον συχνά παρέκκλινε από την αλήθεια και την εντιμότητα. Παραδείγματος χάριν, αν και είχε πει στη σύζυγό του ότι θα επέστρεφε στο σπίτι μια συγκεκριμένη ώρα, μπορεί να έφτανε αργότερα από ό,τι είχε υποσχεθεί. Στη δουλειά του, ενίοτε έλεγε στους ασθενείς ότι είχε εξετάσει προσωπικά τα εργαστηριακά τους αποτελέσματα «πρωί-πρωί», ενώ τα είχε δει μόνο λίγα λεπτά πριν από το ραντεβού. Μια φορά είχε πει στην κόρη του ότι δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τον ποδοσφαιρικό της αγώνα επειδή δούλευε υπερωρίες – ενώ γνώριζε πολύ καλά ότι θα μπορούσε να είχε παρευρεθεί αν ήθελε. Στην πραγματικότητα, ήταν εξαντλημένος από μια κουραστική εβδομάδα και ήθελε να περάσει μόνος του ένα ήσυχο βράδυ, με το σκεπτικό ότι το να χάσει ένα παιχνίδι δεν θα έβλαπτε και ότι θα την αποζημίωνε αργότερα.
Τώρα, άρχισε να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά και πρόσεχε πριν μιλήσει, ελέγχοντας αν τα λόγια του ήταν ειλικρινή και αντιπροσωπευτικά των πράξεων και των συναισθημάτων του.
Καθώς η ειλικρίνειά του προς τους άλλους μεγάλωνε, άρχισε να μιλά πιο ελεύθερα – έργο που ενέχει πολλές προκλήσεις. Προς έκπληξή του, διαπίστωσε ότι ο αυτοσεβασμός του και οι δεσμοί με τους άλλους ήταν κάτι παραπάνω από αντιστάθμισμα. Επιπλέον, αισθάνθηκε επιτέλους ότι ζούσε μια πιο αυθεντική ζωή.
Η ελευθερία του Δρος Κόρσον αναπτύχθηκε όταν σταμάτησε να λέει ψέματα.
Σε ένα σημαντικό πείραμα, οι επιστήμονες μέτρησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των υποκειμένων όταν τους ζητήθηκε να πουν ψέματα ή αλήθεια. Στους συμμετέχοντες έδειξαν πρώτα ένα συγκεκριμένο τραπουλόχαρτο – το δύο κούπα, για παράδειγμα. Αργότερα τους παρουσιάστηκε ένα άλλο χαρτί. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να απαντήσουν «Ναι» αν το χαρτί ήταν το ίδιο ή «Όχι» αν ήταν διαφορετικό.
Όταν τα υποκείμενα έλεγαν ψέματα, παρουσίαζαν την ίδια εγκεφαλική δραστηριότητα όπως όταν έλεγαν την αλήθεια, λόγω της ενεργοποίησης του εγκεφάλου για την ανάκληση της αλήθειας. Ωστόσο, εμφάνισαν επίσης δραστηριότητα σε δύο βασικές περιοχές που αφορούν τον αυτοέλεγχο. Οι άνθρωποι σκέφτονται πρώτα την αλήθεια, αλλά όταν λένε ψέματα, η αλήθεια αναστέλλεται.
Αυτό υποδηλώνει ότι η ειλικρίνεια είναι η βασική γνωστική κατάσταση. Το ψέμα απαιτεί πρόσθετους γνωστικούς πόρους, οδηγώντας σε αυξημένη ψυχική επιβάρυνση και πιθανές επιπτώσεις στην υγεία.
Μιλώντας με έναν συνάδελφό του, νευροεπιστήμονα, ο Δρ Κόρσον έμαθε γιατί η απόκρυψη της αλήθειας είναι εξαντλητική. Ξεκινά από το γεγονός ότι τα δίκτυα στον εγκέφαλο, που συνδέονται με τον ραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό (DLPFC), ελέγχουν τη συμπεριφορά και την κριτική μας σκέψη. Ωστόσο, οι πόροι του DLPFC είναι περιορισμένοι – δηλαδή, αν ξοδεύουμε ενέργεια προσπαθώντας να γίνουμε δόλιοι, μας μένουν λιγότερα ‘καύσιμα’ για την επίλυση προβλημάτων και τη δημιουργική σκέψη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μετά από μια μακρά, δύσκολη μέρα, οι άνθρωποι έχουν συνήθως λιγότερο αυτοέλεγχο, συχνά εις βάρος των άλλων.
Τύποι ψεμάτων
Έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ψεμάτων.
Ορισμένα ψέματα τα επινοούμε επί τόπου, όπως π.χ. όταν λέμε ψέματα για το τι φάγαμε για μεσημεριανό. Άλλα ψέματα τα επινοούμε και τα απομνημονεύουμε, όπως ένα ψέμα για ένα ταξίδι που δεν κάναμε ποτέ.
Όσο πιο μεγάλο είναι το ψέμα τόσο μεγαλύτερο είναι και το κόστος που έχει για το μυαλό και το σώμα σας. Το ψέμα απαιτεί να θυμάστε το πλαίσιο του ψέματος, τις επιπτώσεις, τον τελικό στόχο, σε ποιον το είπατε και πότε.
Τα ψέματα που απαιτούν αυθόρμητη εξαπάτηση για να τεκμηριώσουν ένα προηγούμενο ψέμα ενεργοποιούν έντονα την πρόσθια φλοιώδη έλικα (ACC). Για παράδειγμα, αν σας ρωτήσουν γιατί αργήσατε και επινοήσετε γρήγορα μια ιστορία για μποτιλιάρισμα, παρόλο που στην πραγματικότητα παρακοιμηθήκατε, η πρόσθια έλικα του εγκεφάλου σας εργάζεται σκληρά. Το συγκεκριμένο τμήμα αναστέλλει τη φυσική μας τάση να λέμε την αλήθεια και απαιτεί επιπλέον γνωστική ενέργεια για να διατηρήσει το ψέμα, διασφαλίζοντας ότι είναι πιστευτό και συνεπές σε άλλες ερωτήσεις.
Φτιαχτά σενάρια, όπως το επινοημένο ταξίδι στις Μπαχάμες, ενεργοποιούν σημαντικά το DLPFC και είναι πιο ψυχοφθόρα από το να πείτε ένα απλό ψέμα, επειδή πρέπει να διασταυρώσετε και να βεβαιωθείτε ότι η επινόηση είναι συνεπής.
Εν ολίγοις, η εξαπάτηση έχει σημαντικό κόστος, ενώ η ειλικρίνεια μας επιτρέπει να είμαστε ξέγνοιαστοι, αξιόπιστοι και απαλλαγμένοι από το άγχος.
Παραγωγικότητα και μια ζωή που αξίζει να ζεις
Μέρα με τη μέρα, ο Δρ Κόρσον διαπίστωνε ότι είχε λίγο περισσότερη ενέργεια όταν έφευγε από το γραφείο. Κάποτε παρατήρησε: «Ποιος να φανταζόταν ότι το να κάθεσαι και να σκέφτεσαι μπορεί να είναι τόσο εξαντλητικό; Ακόμα κι αν απλά κάθομαι σε ένα γραφείο, αισθάνομαι σαν να έκανα μια μέρα σκληρής σωματικής εργασίας!» Παλιότερα, ήταν συνήθως πολύ κουρασμένος για να παίξει με την κόρη του. Τώρα, έβρισκε τον εαυτό του πιο δημιουργικό, ανάλαφρο και αφοσιωμένο στη δουλειά και στο σπίτι.
Απολαμβάνοντας μια πιο ποιοτική ζωή, ο Κόρσον άρχισε να μοιράζεται την ιστορία του με άλλους. Μια μέρα, μίλησε με τον ειδικό ιατρικής χρέωσης, τον Φρανκ, λέγοντας: «Στοιχηματίζω ότι οι άνθρωποι που είναι ειλικρινείς βλέπουν λιγότερο συχνά το γιατρό – κάποιος πρέπει να κάνει μια μελέτη επ’ αυτού». Ο Φρανκ παρατήρησε: «Πιστεύω ότι αυτό είναι αλήθεια» και τον παρέπεμψε σε μια έρευνα που βασίστηκε σε ασφαλιστικές απαιτήσεις και η οποία έδειχνε ότι ο ηθικός χαρακτήρας συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και καλύτερη ψυχική υγεία.
Μία φορά, στο τέλος μιας ιδιαίτερα κουραστικής ημέρας, ο Δρ Κόρσον έγειρε στην καρέκλα του γραφείου του. Όλη η κούραση και το βάρος των ευθυνών έφυγαν από πάνω του καθώς αναγνώριζε τη λεπτή αλλά βαθιά αλλαγή στη ζωή του.
«Αν η απλή πράξη της ειλικρίνειας ανακουφίζει το άγχος μου και, κατ’ επέκταση, τις ημικρανίες μου, ποιες άλλες δυνατότητες υπάρχουν στη σφαίρα της αρετής;» αναρωτήθηκε.
Καθώς ετοιμαζόταν να φύγει, ένα χαμόγελο χαράχτηκε στα χείλη του. Έσβησε τα φώτα του γραφείου και βγήκε στον καθαρό βραδινό αέρα. Καθώς οδηγούσε ένιωσε ότι δεν κατευθυνόταν απλώς προς το σπίτι του – κατευθυνόταν προς μια ζωή πιο ειλικρινή, πιο υγιή και τελικά πιο ολοκληρωμένη.
Των Makai Allbert, Robert Backer Ph.D., Yuhong Dong M.D., Ph.D.
Σημείωση των συγγραφέων: Σήμερα, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις στην κοινωνία, την ιατρική και το εργασιακό πεδίο. Το παραπάνω άρθρο αποτελεί σύνθεση εμπειριών συναδέλφων μας και άλλων επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου. Οι προκλήσεις και οι ανταμοιβές που παρουσιάζονται σε αυτήν είναι πραγματικές. Προστιθέμενα στις αυξανόμενες υποχρεώσεις, τις εξελίξεις της κοινωνίας και τις απαιτήσεις από τον εαυτό τους, τα ηθικά διλήμματα και τα ζητήματα αυθεντικότητας επιβαρύνουν και δοκιμάζουν περαιτέρω τον σύγχρονο άνθρωπο. Πιστεύουμε ότι η αλήθεια θα σας απελευθερώσει πραγματικά!
Επόμενο:
Μέρος 3ο: Μια απίθανη θεραπεία για έναν ήρωα της 9/11: Πώς η συγχώρεση βελτιώνει την ψυχική και σωματική υγεία
Από το σημείο μηδέν της 11ης Σεπτεμβρίου στην εσωτερική ειρήνη: Το ταξίδι ενός ανθρώπου δείχνει με ποιον τρόπο η συγχώρεση θεραπεύει το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα.
Προηγούμενο:
Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις των συγγραφέων και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.
