Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσιοποίησαν την Πέμπτη τις λεπτομέρειες ενός πολυαναμενόμενου εμπορικού πλαισίου, το οποίο θέτει ανώτατο όριο δασμών για τις περισσότερες ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ στο 15% και δεσμεύει την ΕΕ για μαζικές νέες αγορές αμερικανικής ενέργειας, τεχνολογίας και αμυντικού εξοπλισμού.
Το πλαίσιο, που παρουσιάστηκε με κοινή ανακοίνωση στις 21 Αυγούστου, βασίζεται σε πολιτική συμφωνία που είχαν ανακοινώσει στις 27 Ιουλίου, από τη Σκωτία, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Αμφότερες οι πλευρές παρουσιάζουν τη συμφωνία ως επανεκκίνηση της μεγαλύτερης οικονομικής σχέσης στον κόσμο, με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 1,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Επίσημα γνωστό ως «Πλαίσιο για μια συμφωνία αμοιβαίου, δίκαιου και ισορροπημένου εμπορίου», το νέο σχήμα καταργεί τους ευρωπαϊκούς δασμούς για όλα τα αμερικανικά βιομηχανικά προϊόντα, προσφέρει πρόσβαση σε αμερικανικά αγροτικά και αλιευτικά προϊόντα και θέτει ανώτατο δασμό 15% για βασικές ευρωπαϊκές εξαγωγές όπως αυτοκίνητα, φαρμακευτικά προϊόντα, ημιαγωγούς και ξυλεία.
Η μείωση του δασμού για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα – που σήμερα ανέρχεται στο 27,5% – συνιστά ένα από τα σημαντικότερα οφέλη για τη βιομηχανία της ΕΕ.
Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ δεσμεύτηκε να αγοράσει αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα αξίας 750 δισ. δολαρίων – συμπεριλαμβανομένου υγροποιημένου φυσικού αερίου, αργού πετρελαίου και πυρηνικών καυσίμων – έως το 2028, και να προμηθευτεί τουλάχιστον 40 δισ. δολάρια σε αμερικανικά τσιπ τεχνητής νοημοσύνης για ευρωπαϊκά κέντρα δεδομένων.
Επιπλέον, προβλέπεται η ΕΕ να επενδύσει επιπλέον 600 δισ. δολάρια στην αμερικανική οικονομία και να αυξήσει σημαντικά τις προμήθειες αμερικανικού στρατιωτικού και αμυντικού εξοπλισμού – πρωτοβουλία που, σύμφωνα με τις δύο πλευρές, θα ενισχύσει τις διατλαντικές αμυντικές βιομηχανίες και τη διαλειτουργικότητα εντός του ΝΑΤΟ.
Το πλαίσιο, που αποτελεί το πρώτο βήμα σε μια διαδικασία η οποία μπορεί να επεκταθεί μελλοντικά και σε άλλους τομείς, προέκυψε ύστερα από εντατικές διαπραγματεύσεις με επικεφαλής τον Ευρωπαίο επίτροπο Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς, τον Αμερικανό εμπορικό αντιπρόσωπο Τζέημσον Γκρηρ και τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ Χάουαρντ Λούτνικ.
Σε δήλωσή του στην πλατφόρμα X, ο Λούτνικ ανέφερε: «Η ατζέντα ‘Πρώτα η Αμερική’ εξασφάλισε τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο, δημιουργώντας μια μεγάλη νίκη για τους Αμερικανούς εργαζομένους, τις αμερικανικές βιομηχανίες και την εθνική μας ασφάλεια. Οι δασμοί θα πρέπει να είναι μία από τις πιο αγαπημένες λέξεις της Αμερικής».
Από την πλευρά του, ο Σέφκοβιτς χαρακτήρισε τη συμφωνία «σοβαρή και στρατηγική», η οποία αποτρέπει «εκτόξευση δασμών και πολιτική κλιμάκωση» που, όπως είπε, θα έβλαπτε καταναλωτές και επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
«Η κοινή μας δήλωση είναι το αποτέλεσμα εντατικής αλλά εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης και φέρει ιδιαίτερη βαρύτητα σε μια εποχή βαθιών αλλαγών στο παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον. ΕΕ και ΗΠΑ οφείλουν να χαράξουν νέο συνεργατικό δρόμο, συνασπισμένοι στη κοινή φιλοδοξία για την εκ νέου βιομηχανοποίηση και ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας», ανέφερε.
Η φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για μια «πραγματιστική λύση», που αποτρέπει έναν επιζήμιο εμπορικό πόλεμο, και υπογράμμισε ότι οι συνομιλίες συνεχίζονται: «Αυτό δεν είναι το τέλος της διαδικασίας. Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε με τις ΗΠΑ για επιπρόσθετες μειώσεις δασμών, για την ανεύρεση νέων πεδίων συνεργασίας και τη δημιουργία μεγαλύτερων δυνατοτήτων οικονομικής ανάπτυξης».
Στη συμφωνία προβλέπονται και εξαιρέσεις. Από την 1η Σεπτεμβρίου θα ισχύει μόνο ο βασικός συντελεστής δασμών του καθεστώτος ευνοούμενου κράτους για συγκεκριμένες ευρωπαϊκές εξαγωγές όπως φελλός, αεροσκάφη και εξαρτήματά τους, καθώς και γενόσημα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Άλλοι ευαίσθητοι τομείς, όπως ξυλεία, ημιαγωγοί και επώνυμα φάρμακα, θα υπάγονται πλέον στο ανώτατο όριο του 15%, πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα που είχε αναφέρει αρχικά ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Λούτνικ χαρακτήρισε τη συμφωνία «ιστορική» και πρόσθεσε ότι ΗΠΑ και ΕΕ δεσμεύονται να εξετάσουν επιπλέον τομείς και προϊόντα ζωτικής σημασίας για τις οικονομίες τους, με το ενδεχόμενο να προστεθούν στη λίστα των προϊόντων για τα οποία θα εφαρμόζεται μόνο το καθεστώς MFN.
Αν και οι ΗΠΑ συμφώνησαν να μειώσουν τους δασμούς στα αυτοκίνητα στο 15%, αυτό θα τεθεί σε ισχύ μόνο όταν η ΕΕ θεσπίσει νομοθετικά την κατάργηση δασμών στα αμερικανικά βιομηχανικά προϊόντα.
Ο Πήτερ Ναβάρρο, ανώτερος σύμβουλος του Λευκού Οίκου σε θέματα εμπορίου και βιομηχανίας, δήλωσε στους δημοσιογράφους μπροστά από τον Λευκό Οίκο ότι ο δασμός 15% για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα αποτελεί «μεγάλη νίκη», δεδομένου ότι πριν τις παρεμβάσεις Τραμπ η ΕΕ επέβαλε 10% δασμό στα αμερικανικά αυτοκίνητα, έναντι μόλις 2,5% που ίσχυε από την αμερικανική πλευρά.
«Διατηρούμε στο ακέραιο τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο, χωρίς απαλλαγές ή εξαιρέσεις, ενώ η ΕΕ μηδενίζει όλους τους δικούς της δασμούς», υπογράμμισε ο Ναβάρρο, περιγράφοντας τη συμφωνία ως «μεγαλειώδες επίτευγμα» που ανοίγει μια «εντελώς νέα και θετική περίοδο συνεργασίας με την Ευρώπη». Συμπλήρωσε δε: «Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το μέγεθος, τη σημασία και τη στρατηγική βαρύτητα της ΕΕ, δεν υπάρχει άλλη εμπορική συμφωνία σημαντικότερη για τις ΗΠΑ».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα κινηθεί άμεσα για την εφαρμογή των μέτρων, την αναστολή των αντιποίνων στους αμερικανικούς δασμούς και τη συνέχιση των συνομιλιών, με στόχο περαιτέρω μειώσεις δασμών και ενίσχυση της συνεργασίας σε στρατηγικούς τομείς.
Η συμφωνία έρχεται έπειτα από μήνες κλιμάκωσης των απειλών εκατέρωθεν: ο Τραμπ είχε προειδοποιήσει για δασμούς έως 250% στα ευρωπαϊκά φαρμακευτικά προϊόντα, ενώ η ΕΕ είχε ετοιμάσει αντίμετρα ύψους 109 δισ. δολαρίων σε αμερικανικά προϊόντα, όπως σόγια και αυτοκίνητα, σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων.
Με το νέο πλαίσιο που ανακοινώθηκε, αυτά τα μέτρα έχουν πλέον ακυρωθεί.
