Τέθηκε σε ισχύ τα ξημερώματα της 9ης Ιουνίου το νέο ταξιδιωτικό διάταγμα του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο απαγορεύει πλήρως την είσοδο πολιτών από 12 χώρες και επιβάλλει περιορισμούς σε επτά ακόμη. Το μέτρο εφαρμόστηκε μέσω προεδρικής διακήρυξης και όχι μέσω εκτελεστικού διατάγματος, κάτι που του προσδίδει περισσότερο συμβολικό και πολιτικό χαρακτήρα, καθώς δεν έχει δεσμευτική νομική ισχύ.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι 12 χώρες που υπόκεινται σε πλήρη απαγόρευση εισόδου είναι οι εξής: Αφγανιστάν, Τσαντ, Ισημερινή Γουινέα, Ερυθραία, Αϊτή, Ιράν, Λιβύη, Μιανμάρ (Βιρμανία), Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Σομαλία, Σουδάν και Υεμένη. Οι πολίτες των κρατών αυτών απαγορεύεται να εισέλθουν στις ΗΠΑ, είτε ως μετανάστες είτε για άλλο λόγο.
Παράλληλα, μερικοί περιορισμοί επιβάλλονται σε πολίτες από τις εξής επτά χώρες: Μπουρούντι, Κούβα, Λάος, Σιέρα Λεόνε, Τόγκο, Τουρκμενιστάν και Βενεζουέλα. Η διακήρυξη προβλέπει αναστολή εισόδου ατόμων από αυτές τις χώρες τόσο ως μετανάστες όσο και ως μη μετανάστες, συγκεκριμένα για τις κατηγορίες θεωρήσεων B-1, B-2, B-1/B-2, F, M και J.
Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι όσοι βρίσκονται ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες με έγκυρη θεώρηση από τις εν λόγω χώρες επιτρέπεται να παραμείνουν.
Ο πρόεδρος Τραμπ συνέδεσε το μέτρο με ζητήματα εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης, υποστηρίζοντας σε βίντεο που ανήρτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι η νέα απαγόρευση συνδέεται με τους κινδύνους που ενέχουν επισκέπτες οι οποίοι παραμένουν στις ΗΠΑ πέραν της νόμιμης διάρκειας των θεωρήσεών τους, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην τρομοκρατική επίθεση της 1ης Ιουνίου στο Μπόλντερ του Κολοράντο.
Κατά την αμερικανική Υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας, ο φερόμενος δράστης της επίθεσης, Μοχάμεντ Σαμπρί Σολιμάν, ήταν υπήκοος Αιγύπτου ο οποίος είχε υπερβεί το χρονικό όριο της θεώρησής του.
Η προεδρική διακήρυξη αναφέρει ότι αποτελεί πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών να προστατεύουν τους πολίτες τους από τρομοκρατικές επιθέσεις και άλλες απειλές κατά της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης. Επισημαίνεται επίσης ότι οι διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης των αιτήσεων για θεώρηση διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής.
Αναφορικά με τις συγκεκριμένες χώρες, η διακήρυξη συνδέει την απαγόρευση για το Αφγανιστάν με τον έλεγχο της χώρας από τους Ταλιμπάν, για το Ιράν με την υποστήριξη που παρέχει σε τρομοκρατικές ομάδες και την έλλειψη συνεργασίας με τις ΗΠΑ, ενώ για τη Σομαλία γίνεται λόγος για εσωτερικά προβλήματα τρομοκρατίας.
Αναφορά γίνεται επίσης στη μαζική παράνομη μετανάστευση από την Αϊτή, η οποία, σύμφωνα με το κείμενο, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τις αμερικανικές κοινότητες, όπως υπέρβαση της διάρκειας θεώρησης, ίδρυση εγκληματικών δικτύων και άλλες απειλές για την ασφάλεια.
Για τις λοιπές χώρες, το μέτρο αιτιολογείται με την άρνηση συνεργασίας των κυβερνήσεών τους, όπως η μη αποδοχή επιστροφής απελαθέντων υπηκόων. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, το Τσαντ κατέγραψε ποσοστά υπέρβασης διάρκειας θεώρησης της τάξης του 37%, 49% και 55% το 2022 και 2023, ανάλογα με τον τύπο θεώρησης. Η διακήρυξη χαρακτηρίζει τα ποσοστά αυτά «απαράδεκτα» και «ένδειξη προφανούς αδιαφορίας» προς τη μεταναστευτική νομοθεσία των ΗΠΑ.
Το μέτρο συνδέεται με εκτελεστικό διάταγμα της 20ής Ιανουαρίου, μέσω του οποίου ο Τραμπ είχε δώσει εντολή στα υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικής Ασφάλειας, καθώς και στο Γραφείο του Διευθυντή Εθνικών Πληροφοριών, να συντάξουν έκθεση σχετικά με την «εχθρική στάση» έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και πιθανούς κινδύνους για την εθνική ασφάλεια από την είσοδο πολιτών ορισμένων χωρών.
Το μέτρο προκάλεσε αντιδράσεις από διεθνείς οργανώσεις και φορείς υπεράσπισης των προσφύγων. Ο Διεθνής Οργανισμός Συνδρομής σε Πρόσφυγες (International Refugee Assistance Project – IRAP) χαρακτήρισε την απαγόρευση ως «εργαλείο πολιτικοποίησης και διαστρέβλωσης των μεταναστευτικών νόμων» με στόχο «ανθρώπους με τους οποίους ο πρόεδρος διαφωνεί», προειδοποιώντας ότι ενδέχεται να προκαλέσει «χάος».
Ανησυχία εξέφρασε και η Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης, η οποία κάλεσε την αμερικανική κυβέρνηση να επιδείξει πιο συμβουλευτική προσέγγιση και να προχωρήσει σε ουσιαστικό διάλογο με τα κράτη που επηρεάζονται από το μέτρο.
