Σημαντική συνάντηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 16 Μαΐου στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ αξιωματούχων από το Ιράν και τις τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες—τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία—προκειμένου να εξεταστεί η προοπτική αναβίωσης της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Την επικείμενη συνάντηση επιβεβαίωσε ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκοτσί, τονίζοντας τη σημασία των συνομιλιών, οι οποίες συμπίπτουν χρονικά με παράλληλες διαβουλεύσεις μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ στο Ομάν.
Κατά την επικείμενη σύνοδο, οι Ιρανοί διπλωμάτες θα συνομιλήσουν με τους Ευρωπαίους ομολόγους τους από το λεγόμενο «E3», με αντικείμενο τη διαμόρφωση των όρων μίας ενδεχόμενης νέας συμφωνίας που διαπραγματεύονται Τεχεράνη και Ουάσιγκτον. Η ανακοίνωση έρχεται έπειτα από την αναβολή προηγούμενης προγραμματισμένης συνάντησης για τις 2 Μαΐου.
Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία—γνωστές συλλογικά ως «E3»—αποτελούσαν βασικούς εταίρους της αρχικής συμφωνίας (JCPOA) που υπεγράφη το 2015, μαζί με το Ιράν, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα. Η συμφωνία προέβλεπε περιορισμούς στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα τη σταδιακή άρση των κυρώσεων.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον αποχώρησε μονομερώς από τη συμφωνία, επαναφέροντας σκληρές κυρώσεις κατά του Ιράν.
Σύμφωνα με σχετικό ψήφισμα του ΟΗΕ που επικύρωσε το JCPOA, οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες διατηρούν τη δυνατότητα επαναφοράς κυρώσεων έως τις 18 Οκτωβρίου—μια διαδικασία που είναι γνωστή ως «μηχανισμός επαναφοράς» ή «snapback».
Με αφορμή αυτό το ενδεχόμενο, ο Αραγκοτσί προειδοποίησε στις 11 Μαΐου το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο ότι τυχόν ενεργοποίηση του «snapback» θα επιδεινώσει τις εντάσεις. «Η θέση του Ιράν είναι ξεκάθαρη», τόνισε σε άρθρο του στη γαλλική εβδομαδιαία Le Point. «Έχουμε ειδοποιήσει όλα τα μέρη του JCPOA ότι τυχόν κατάχρηση του μηχανισμού θα έχει συνέπειες – όχι μόνο το τέλος της ευρωπαϊκής εμπλοκής στη συμφωνία, αλλά και κλιμάκωση της έντασης που μπορεί να αποβεί μη αναστρέψιμη».
Στις 14 Μαΐου, και το τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu επιβεβαίωσε τη διεξαγωγή των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη στο επίπεδο αναπληρωτών ΥΠΕΞ, επικαλούμενο ιρανικά μέσα ενημέρωσης.
Νέο κεφάλαιο στις «δύσκολες» συνομιλίες με τις ΗΠΑ
Από την αρχή της θητείας του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ επιδίωξε τη διαπραγμάτευση μιας ανανεωμένης πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, με το Ομάν να παίζει ρόλο διαμεσολαβητή. Ήδη στις 11 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε τέταρτος γύρος συνομιλιών Ιράν–ΗΠΑ στο Μουσκάτ, εν μέσω στενής συνεννόησης με τις ευρωπαϊκές χώρες για το ζήτημα των κυρώσεων, παρά το γεγονός ότι το E3 δεν συμμετέχει άμεσα στις διαπραγματεύσεις.
Ο Τραμπ, επανειλημμένα, έχει επισημάνει ότι θα πρέπει να αποτραπεί η απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν, ακόμη και με χρήση στρατιωτικής βίας εάν καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις. Η Τεχεράνη, από την πλευρά της, διαμηνύει ότι το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας αφορά αποκλειστικά ειρηνικούς σκοπούς.
Ο Αραγκοτσί χαρακτήρισε τις φετινές συνομιλίες στο Ομάν «δύσκολες», ιδιαίτερα σε σχέση με το ζήτημα του εμπλουτισμού ουρανίου, και κάλεσε τους Αμερικανούς διαπραγματευτές να προσέλθουν με περισσότερο ρεαλιστικές θέσεις. Ο Τραμπ, μιλώντας σε δημοσιογράφους στις 12 Μαΐου, κράτησε πιο διαλλακτικό τόνο δηλώνοντας: «Η Τεχεράνη δείχνει σύνεση. Θέλουμε το Ιράν να ευημερεί, να γίνει μεγάλο, αλλά δεν μπορεί να έχει πυρηνικά όπλα».
«Νομίζω πως έχουν κατανοήσει ότι είμαι αποφασισμένος και μέχρι στιγμής υιοθετούν λογική στάση», πρόσθεσε ο Αμερικανός πρόεδρος. Ωστόσο, την επόμενη ημέρα, σκλήρυνε εκ νέου το λόγο του, χαρακτηρίζοντας το Ιράν ως τη «χειρότερη αποσταθεροποιητική δύναμη στη Μέση Ανατολή» και αποδίδοντάς του την ευθύνη για τη γενικότερη περιφερειακή ένταση. «Αν η ιρανική ηγεσία απορρίψει το κλαδί ελιάς που της προσφέραμε… δεν θα έχουμε άλλη επιλογή παρά να επιβάλουμε μέγιστη πίεση», δήλωσε από το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας.
Ο Αραγκοτσί, απαντώντας, χαρακτήρισε παραπλανητικές τις τοποθετήσεις Τραμπ. «Είναι οι ΗΠΑ που φρενάρουν την πρόοδο του Ιράν μέσω των κυρώσεων», επισήμανε ο Ιρανός αξιωματούχος.
Με την συμβολή του Reuters
