Το επίσημο τρέιλερ της πολυαναμενόμενης ιστορικής ταινίας «Καποδίστριας» του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή δόθηκε στη δημοσιότητα χθες, προσφέροντας μια πρώτη ματιά στο φιλμ που βασίζεται στη ζωή του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια. Τη σκηνοθεσία και το σενάριο υπογράφει ο ίδιος ο Σμαραγδής, γνωστός για ταινίες όπως «Καζαντζάκης» και «El Greco», ενώ τον Ιωάννη Καποδίστρια ενσαρκώνει ο ηθοποιός Αντώνης Μυριαγκός. Η ταινία – μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές παραγωγές της χρονιάς – θα κάνει πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες τα Χριστούγεννα, στις 25 Δεκεμβρίου.
Η πρώτη προβολή τού «Καποδίστρια» προγραμματίζεται να γίνει στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη, στα τέλη Νοεμβρίου. Σύμφωνα με τον Γιάννη Σμαραγδή, η επιλογή της Νέας Υόρκης δεν είναι τυχαία: η εκεί ελληνική ομογένεια στήριξε ενεργά την ολοκλήρωση της παραγωγής, συγκεντρώνοντας συμπληρωματικά κεφάλαια για την ταινία. Έτσι, η επίσημη πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί επί αμερικανικού εδάφους, σε μια εκδήλωση τιμής προς τους Έλληνες της διασποράς που συνέβαλαν στο εγχείρημα. Μετά την ειδική αυτή προβολή, η ταινία θα αρχίσει την πορεία της και στην Ελλάδα, προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει στη μεγάλη οθόνη μια από τις σημαντικότερες μορφές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Εμπόδια και απειλές κατά την παραγωγή
Η διαδρομή για την ολοκλήρωση του «Καποδίστρια» κάθε άλλο παρά ομαλή ήταν. Όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, η παραγωγή της ταινίας αντιμετώπισε σοβαρά εμπόδια και οργανωμένο πόλεμο στο παρασκήνιο, που διήρκεσε οκτώ ολόκληρα χρόνια. Ο Γιάννης Σμαραγδής ανέφερε ότι ήδη από την προηγούμενη ταινία του («Καζαντζάκης») βρέθηκε στο στόχαστρο συγκεκριμένων κύκλων: επιχειρήθηκε η απαξίωση εκείνης της δουλειάς μέσω «πληρωμένων δημοσιευμάτων» σε εφημερίδες που ελέγχονται από τα εν λόγω συμφέροντα, με σκοπό να μην μπορέσει ο ίδιος να προχωρήσει στην υλοποίηση του «Καποδίστρια». Κατά τον σκηνοθέτη, πίσω από αυτές τις ενέργειες βρίσκονταν εγχώριες «φατρίες» που συνεργάζονται με ανθελληνικά κέντρα του εξωτερικού – ομάδες που δεν επιθυμούσαν να βγει στο φως η ταινία για τον Καποδίστρια, ενδεχομένως επειδή η προβολή της προσωπικότητάς του θα έθετε συγκρίσεις με το σύγχρονο σύστημα εξουσίας.
Στο πλαίσιο αυτού του συντονισμένου «πολέμου», ο Σμαραγδής περιγράφει μια σειρά από πρακτικά και ηθικά εμπόδια. Όπως δήλωσε, αρχικά αποκλείστηκαν οι αυτονόητες πηγές χρηματοδότησης της ταινίας – οι φορείς που παραδοσιακά στηρίζουν τον κινηματογράφο δεν συνέδραμαν στο εγχείρημα. Ταυτόχρονα, εξαπολύθηκε πόλεμος με αρνητικά δημοσιεύματα στον Τύπο και σε μέσα ενημέρωσης: πριν καλά-καλά ολοκληρωθούν τα γυρίσματα, εμφανίστηκαν επικριτές που χλεύαζαν το πρότζεκτ. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, κάποιοι έσπευσαν να διακηρύξουν δημοσίως ότι «ξέρουμε από τώρα ποια θα είναι η κακή ταινία της επόμενης χρονιάς» – δηλαδή προεξοφλώντας την αποτυχία του «Καποδίστρια» πριν ακόμη αυτός ολοκληρωθεί.
Πιο ανησυχητική πτυχή αποτελούν οι άμεσες πιέσεις και οι απειλές που καταγγέλλει ότι δέχθηκε η παραγωγή. Ο Γιάννης Σμαραγδής αποκάλυψε ότι ο ίδιος δέχτηκε ακόμα και ανώνυμα απειλητικά μηνύματα για τη ζωή του. «Να προσέχω τα βράδια, να μην πλησιάζω τα χαντάκια», ήταν μια από τις προειδοποιήσεις που του εστάλησαν – μια ευφημιστική αλλά σαφής νύξη πως κινδύνευε με φυσική βία, αν συνεχιζόταν το γύρισμα της ταινίας. Ο σκηνοθέτης επιβεβαίωσε ότι η στοχοποίηση δεν περιορίστηκε στο πρόσωπό του: στο ίδιο κλίμα, άγνωστοι προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν και συνεργάτες του, φτάνοντας στο σημείο να απειλούν με επαγγελματικό αποκλεισμό όσους ηθοποιούς ή τεχνικούς συμμετείχαν στην παραγωγή. «Δηλαδή, τι τους έλεγαν; ‘Αν πάτε εκεί, δεν θα δουλέψετε ξανά στον κινηματογράφο’», εξήγησε χαρακτηριστικά, περιγράφοντας την προσπάθεια δημιουργίας κλίματος φόβου γύρω από το φιλμ.
Στήριξη και ολοκλήρωση παρά τις δυσκολίες
Παρά τη σφοδρή αυτή πολεμική, ο Γιάννης Σμαραγδής κατάφερε τελικά να φέρει εις πέρας το όραμά του. Ο ίδιος τόνισε ότι δεν λύγισε υπό την πίεση: «Στάθηκα όρθιος απέναντι σε όλες αυτές τις επιθέσεις και ήμουν τυχερός, γιατί υπήρξαν καλοί Έλληνες πατριώτες, που στήριξαν οικονομικά την ταινία – αλλιώς δεν θα γινόταν ποτέ», δήλωσε χαρακτηριστικά. Ο σκηνοθέτης έκανε ιδιαίτερη μνεία στην αμέριστη υποστήριξη που έλαβε από ιδιώτες δωρητές και την ελληνική ομογένεια, καθώς και στην έμπρακτη βοήθεια της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, η κα Μενδώνη στάθηκε στο πλευρό της παραγωγής κόντρα σε όλα τα «συστήματα» που αντιδρούσαν, παρέχοντας την απαραίτητη συνδρομή του υπουργείου όπου ήταν δυνατόν. Αντίθετα, ο ίδιος κατήγγειλε ότι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου – ο αρμόδιος κρατικός φορέας χρηματοδότησης ταινιών – «ξεκίνησε τον πόλεμο» εναντίον του έργου, απέχοντας από τη στήριξή του.
Με τις συμπληρωματικές χρηματοδοτήσεις των «καλών Ελλήνων» – όπως τους αποκαλεί – και την επιμονή του δημιουργού, η ταινία ολοκληρώθηκε μετά από οκτώ χρόνια αγώνα. «Δόξα τω Θεώ, ήταν πόλεμος και, δόξα τω Θεώ, δεν έχασα. Δεν έχασε ο ‘Καποδίστριας’. Η ταινία έγινε όπως ακριβώς την ήθελα», ανέφερε ο Σμαραγδής, επισημαίνοντας ότι παρά τις αντιξοότητες το αποτέλεσμα δικαίωσε πλήρως τις προσδοκίες του. Πλέον, το κινηματογραφικό αυτό εγχείρημα ετοιμάζεται να φτάσει στο κοινό: μετά την λαμπρή πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη στο τέλος Νοεμβρίου, ο «Καποδίστριας» θα προβάλλεται ευρέως στις αίθουσες, μεταφέροντας στην οθόνη το μήνυμα ότι «όλα στο φως» – όπως χαρακτηριστικά είναι και το μότο της ταινίας – μπορούν να νικήσουν κάθε σκοτάδι.
