Τον Μάιο του 2025, ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διαγνώστηκε με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη. Η ανακοίνωση έγινε άμεσα και με διαφάνεια, υπενθυμίζοντας με σοβαρότητα πόσο αθόρυβα μπορεί να εξελιχθεί ο καρκίνος του προστάτη, συχνά χωρίς συμπτώματα μέχρι να εξαπλωθεί. Ακόμη και με πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη παγκοσμίου κλάσης, ο καρκίνος του δεν ανιχνεύθηκε έγκαιρα.
Αυτή η πολύκροτη υπόθεση έφερε εκ νέου στο προσκήνιο ένα επείγον ζήτημα: ο καρκίνος του προστάτη παραμένει ένας από τους πιο ιάσιμους καρκίνους όταν διαγνωστεί νωρίς, αλλά ο συνδυασμός ξεπερασμένων πρακτικών διαγνωστικών εξετάσεων και ορίων ηλικίας συνεχίζει να καθυστερεί τη διάγνωση για πάρα πολλούς άνδρες.
Ως γιατρός που ειδικεύεται στον καρκίνο του προστάτη, έχω περάσει την τελευταία δεκαετία βοηθώντας άνδρες να αντιμετωπίσουν αυτή την βαθιά ανθρώπινη ασθένεια. Έχω δει από πρώτο χέρι πώς οι απρόσωπες, υπερβολικά αυστηρές πολιτικές μας έχουν απομακρύνει από μια προσεκτική, εξατομικευμένη προσέγγιση της υγείας — μια προσέγγιση που τιμά όχι μόνο το σώμα, αλλά και το μυαλό και την ψυχή.
Ήμουν εκεί όταν ξεκίνησαν οι ριζικές αλλαγές
Το 2012, ενώ εκπαιδευόμουν ως ειδικευόμενος στην ακτινοθεραπευτική ογκολογία, θυμάμαι την ημέρα που η Ομάδα Εργασίας για τις Προληπτικές Υπηρεσίες των ΗΠΑ (U.S. Preventive Services Task Force – USPSTF) εξέδωσε μια πλέον διαβόητη σύσταση βαθμού D κατά του ελέγχου του προστάτη-ειδικού αντιγόνου (PSA) — μια απλή εξέταση αίματος που μετρά τα επίπεδα του ειδικού αντιγόνου και μπορεί να σηματοδοτήσει καρκίνο του προστάτη.
Μέσα σε μια νύχτα, το μήνυμα προς εκατομμύρια άνδρες έλεγε: «Δεν χρειάζεται να κάνετε έλεγχο». Ωστόσο, ξέραμε ότι αυτό δεν ίσχυε για όλους. Ξέραμε ότι θα χαθούν ζωές. Και ξέραμε ότι αγνοώντας τη σοφία της εξατομικευμένης φροντίδας, στερούσαμε από έναν άνδρα όχι μόνο χρόνια ζωής, αλλά και ενδεχομένως τη ζωτικότητά του, το σκοπό του και την αίσθηση ασφάλειας.
Αυτός ο φόβος αποδείχθηκε σωστός. Κατά την τελευταία δεκαετία, παρατηρήσαμε μείωση των διαγνώσεων καρκίνου του προστάτη σε πρώιμο στάδιο, ενώ αυξήθηκαν οι διαγνώσεις σε προχωρημένο στάδιο, που είναι ανίατες.
Τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους
Μια μελέτη του 2022 ανέφερε αύξηση 41% στον μεταστατικό καρκίνο του προστάτη σε άνδρες ηλικίας 45 έως 74 ετών μεταξύ 2011 και 2018. Μεταξύ των ανδρών ηλικίας 55 έως 69 ετών, η αύξηση ήταν πάνω από 50%.
Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Oncology επιβεβαίωσε αυτό που έχουμε διαπιστώσει στην πράξη: πάρα πολλοί άνδρες διαγιγνώσκονται πλέον όταν η θεραπεία δεν είναι πλέον δυνατή.
Σε μια μεγάλη κοόρτη της Veterans Health Administration, τα ποσοστά διαγνωστικών εξετάσεων PSA μειώθηκαν από περίπου 50% σε 37% μεταξύ 2005 και 2019. Αυτή η μείωση των εξετάσεων συσχετίστηκε στατιστικά με υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης μεταστατικού καρκίνου του προστάτη πέντε χρόνια αργότερα, υπογραμμίζοντας την καθυστερημένη αλλά βαθιά επίδραση που έχει η μείωση των εξετάσεων στην εξέλιξη της νόσου και τη θεραπευσιμότητα.
Αυτό δεν είναι μόνο ένα στατιστικό πρόβλημα, αλλά και ένα συναισθηματικό. Έχω δει ασθενείς να αντιδρούν όχι μόνο με φόβο, αλλά και με απογοήτευση, επειδή δεν γνώριζαν. Επειδή εμπιστεύονταν το σύστημα και δεν τους προσφέρθηκε ποτέ μια εξέταση που θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα.
Και συχνά, η λύπη δεν είναι μόνο δική τους. Ανήκει στους συντρόφους, τα παιδιά και τους αγαπημένους τους — σε όσους θα είχαν ανταλλάξει ευχαρίστως μια συζήτηση για περισσότερο χρόνο, περισσότερες αναμνήσεις, περισσότερη ηρεμία.
Μια ενημέρωση που ήρθε πολύ αθόρυβα
Το 2018, η USPSTF μετριάσε τη στάση της, αναβαθμίζοντας τη σύστασή της σε βαθμό C και ενθαρρύνοντας τη λήψη κοινών αποφάσεων. Ωστόσο, η αναθεώρηση δεν προκάλεσε σχεδόν καμία αντίδραση. Η ζημιά είχε ήδη γίνει. Τα ποσοστά διαγνωστικών εξετάσεων παρέμειναν χαμηλά. Η εμπιστοσύνη παρέμεινε κλονισμένη.
Από ό,τι έχω παρατηρήσει στην πράξη, πολλοί κλινικοί γιατροί δεν επέστρεψαν ποτέ στη σύσταση για διαγνωστικές εξετάσεις PSA. Η προσοχή έγινε συνήθεια. Και η αδράνεια μας κόστισε πολύτιμο χρόνο στην έγκαιρη διάγνωση αυτής της νόσου.
Η κρυφή ηλικιακή προκατάληψη στη σύγχρονη ιατρική
Οι σημερινές κατευθυντήριες γραμμές εξακολουθούν να συνιστούν τη διακοπή των διαγνωστικών εξετάσεων PSA γύρω στα 70 έτη. Αλλά αυτό βασίζεται σε μέσους όρους — όχι σε ανθρώπους. Και κανένας από εμάς δεν είναι μέσος όρος.
Φροντίζω πολλούς ενεργητικούς, υψηλής λειτουργικότητας άνδρες στην ηλικία των 70 και ακόμη και των 80 ετών — άνδρες που γυμνάζονται, ταξιδεύουν, εργάζονται και συμβάλλουν στις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Δεν είναι στατιστικά στοιχεία. Αξίζουν εξατομικευμένη φροντίδα.
Η περίπτωση του Μπάιντεν υπογραμμίζει αυτό το ελάττωμα στο σύστημά μας. Η τελευταία δημόσια γνωστή εξέταση PSA του ήταν το 2014, σε ηλικία 72 ετών. Μετά από αυτό, δεν φαίνεται να έχει γίνει καμία εξέταση μέχρι το 2025 — όταν ο καρκίνος είχε ήδη μετασταθεί. Αν το PSA του είχε παρακολουθηθεί, ο καρκίνος του θα μπορούσε να είχε ανιχνευθεί όταν ήταν ακόμα ιάσιμος.
Αν είστε άνω των 70 ετών και σε καλή υγεία, μην υποθέτετε ότι οι εξετάσεις δεν έχουν πλέον σημασία. Ζητήστε από τον γιατρό σας να συνεχίσει τις εξετάσεις PSA. Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Είστε κάτι περισσότερο από ένας αριθμός.
Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;
Αν και ο καρκίνος του προστάτη είναι συχνός, ορισμένες ομάδες διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο:
- Οι μαύροι άνδρες έχουν 1,7 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη και περισσότερες από δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από αυτόν σε σύγκριση με τους λευκούς άνδρες. Σε απόλυτους αριθμούς, περίπου 1 στους 6 μαύρους άνδρες θα διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής του και περίπου 1 στους 23 θα πεθάνει από αυτόν. Για σύγκριση, περίπου 1 στους 8 λευκούς άνδρες θα διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη και περίπου 1 στους 44 θα πεθάνει από αυτόν.
- Οι άνδρες με οικογενειακό ιστορικό — ειδικά εκείνοι με πατέρα ή αδελφό που διαγνώστηκε πριν από την ηλικία των 65 ετών — αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο.
- Οι άνδρες με κληρονομικές μεταλλάξεις όπως το BRCA2 είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν επιθετικό καρκίνο του προστάτη σε νεότερη ηλικία.
Παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως κακές διατροφικές συνήθειες, υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, καθιστική ζωή, παχυσαρκία και χρόνια φλεγμονή που ενδεχομένως συνδέεται με την έκθεση στο περιβάλλον και τη ρύπανση, αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο.
Για αυτές τις ομάδες, ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών και δεν πρέπει να σταματά σε ένα αυθαίρετο όριο ηλικίας.
Διαθέτουμε καλύτερα εργαλεία από ποτέ
Οι επικριτές του προληπτικού ελέγχου PSA συχνά αναφέρουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα, περιττές βιοψίες και υπερθεραπεία. Ωστόσο, αυτή η ανησυχία αντανακλά μια ξεπερασμένη αντίληψη για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε σήμερα τον καρκίνο του προστάτη.
Ο σύγχρονος προληπτικός έλεγχος είναι ακριβής, προσαρμόσιμος και ασφαλής:
- Χρήση προηγμένων απεικονιστικών μεθόδων, όπως η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (MRI) πριν από τη βιοψία, για τον εντοπισμό ύποπτων περιοχών και την αποφυγή περιττών διαδικασιών.
- Διενέργεια διαπερινεϊκών βιοψιών, μια τεχνική κατά την οποία τα δείγματα λαμβάνονται μέσω του δέρματος μεταξύ του όσχεου και του πρωκτού και όχι μέσω του ορθού, για τη βελτίωση της ακρίβειας και τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης.
- Διεξαγωγή γονιδιακών εξετάσεων για τη διάκριση μεταξύ επιθετικής και βραδείας ανάπτυξης της νόσου.
- Επιλογή ενεργητικής παρακολούθησης, μιας στρατηγικής στενής παρακολούθησης του καρκίνου του προστάτη με τακτικές εξετάσεις PSA, MRI και βιοψίες αντί για άμεση θεραπεία, ώστε να γλιτώσουν οι άνδρες με καρκίνο χαμηλού κινδύνου από την υπερθεραπεία.
Το PSA δεν είναι το τελικό σημείο — είναι το σημείο εκκίνησης για μια σύγχρονη, λεπτομερή και εξατομικευμένη διαγνωστική διαδικασία.
Η ίαση είναι δυνατή
Ένας 43χρονος Αφροαμερικανός άνδρας —πολύ πέρα από την τυπική ηλικία διαγνωστικού ελέγχου—παρουσίασε ουρολογικά συμπτώματα και διαγνώστηκε με καρκίνο του προστάτη υψηλού κινδύνου. Τον θεράπευσα με εμφύτευση ραδιενεργών σπόρων (βραχυθεραπεία). Πρόκειται για μια διαδικασία που πραγματοποιείται σε εξωτερικούς ασθενείς, κατά την οποία μικρά ραδιενεργά σπόρια τοποθετούνται απευθείας μέσα στον προστάτη. Σήμερα, μια δεκαετία αργότερα, δεν παρουσιάζει κανένα σημάδι της νόσου και έχει πλήρη λειτουργικότητα. Αν δεν είχε διαγνωστεί και θεραπευτεί τότε, πιθανότατα θα είχε μεταστατική νόσο τώρα.
Ένας 78χρονος άνδρας υποβλήθηκε σε έλεγχο PSA στο πλαίσιο μιας αξιολόγησης επιδόσεων κωπηλασίας υψηλού επιπέδου. Διαπιστώθηκε ότι είχε καρκίνο του προστάτη μέσου κινδύνου, χωρίς μεταστάσεις. Δεδομένης της άριστης υγείας και της πιθανής μακροζωίας του, αυτός ήταν ένας καρκίνος που πιθανότατα θα τον επηρέαζε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Υποβλήθηκε επίσης σε βραχυθεραπεία και πέντε χρόνια αργότερα παραμένει θεραπευμένος — ένα άλλο παράδειγμα διάγνωσης και θεραπείας που σώζει ζωές πέρα από την συμβατική ηλικία διαγνωστικού ελέγχου.
Αυτές οι περιπτώσεις δεν είναι εξαιρέσεις. Είναι υπενθυμίσεις ότι η έγκαιρη ανίχνευση σώζει ζωές και ότι η ηλικία ή ο φαινομενικά χαμηλός κίνδυνος δεν πρέπει ποτέ να αποκλείουν έναν άνδρα από τη φροντίδα που χρειάζεται.
Τι μπορείτε να κάνετε τώρα
Αυτό είναι που συνιστώ σε όλους τους άνδρες — και στα αγαπημένα τους πρόσωπα:
- Γνωρίστε τον κίνδυνο που διατρέχετε: Αν είστε άνω των 50 ετών, μαύροι, έχετε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη ή γενετική προδιάθεση, υποβληθείτε σε προληπτικό έλεγχο.
- Μην αφήνετε την ηλικία να σας σταματήσει: Αν είστε άνω των 70 και υγιής, μιλήστε με τον γιατρό σας. Ο προληπτικός έλεγχος εξακολουθεί να έχει σημασία.
- Ζητήστε σαφήνεια: Αν το PSA σας αυξάνεται, ζητήστε να κάνετε μαγνητική τομογραφία ή επισκεφθείτε έναν ειδικό. Μην περιμένετε.
- Κατανοήστε τις επιλογές σας: Δεν χρειάζονται όλοι θεραπεία, αλλά όλοι δικαιούνται να γνωρίζουν τι συμβαίνει.
- Συμπεριλάβετε τον προληπτικό έλεγχο στο πρόγραμμα υγείας σας: Αντιμετωπίστε τον ως ρουτίνα, όπως τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης ή τον προγραμματισμό μιας κολονοσκόπησης
Η διάγνωση του Μπάιντεν μας υπενθυμίζει γιατί αυτό είναι σημαντικό. Μπορεί να μην ανήκε σε μια παραδοσιακά υψηλού κινδύνου ομάδα, αλλά ήταν ένας υγιής ηλικιωμένος άνδρας — ακόμα ενεργός, δραστήριος και παραγωγικός. Η περίπτωσή του υπογραμμίζει το ελάττωμα των ορίων που βασίζονται στην ηλικία. Οι αποφάσεις για τον προληπτικό έλεγχο πρέπει να βασίζονται στην υγεία και το προσδόκιμο ζωής, όχι μόνο στα κεράκια των γενεθλίων.
Καθημερινές συνήθειες που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο
Ενώ ο προληπτικός έλεγχος είναι κρίσιμος, ο τρόπος ζωής παίζει επίσης ρόλο στην πρόληψη. Ακολουθούν μερικά απλά, πρακτικά βήματα:
- Ακολουθήστε μια διατροφή με βάση τα λαχανικά: Εστιάστε σε φυλλώδη πράσινα λαχανικά, σταυρανθή λαχανικά, ντομάτες πλούσιες σε λυκοπένιο και υγιεινά λίπη όπως το ελαιόλαδο.
- Ασκηθείτε τακτικά: Στόχος σας πρέπει να είναι 150 λεπτά μέτριας άσκησης την εβδομάδα, όπως γρήγορο περπάτημα.
- Διατηρήστε ένα υγιές βάρος: Το υπερβολικό σωματικό λίπος συνδέεται με πιο επιθετικές μορφές της νόσου.
- Μειώστε τις φλεγμονές: Αποφύγετε το κάπνισμα, περιορίστε το αλκοόλ και διαχειριστείτε το άγχος με ύπνο, κοινωνικές σχέσεις και ενσυνειδητότητα.
Το 2012, μια μεμονωμένη πολιτική απόφαση άλλαξε την πορεία της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δημιούργησε σύγχυση, έθεσε σε δεύτερη μοίρα την πρόληψη και μας απομάκρυνε από την έγκαιρη διάγνωση που σώζει ζωές. Η αναθεώρηση του 2018, αν και είχε καλές προθέσεις, ήρθε πολύ αθόρυβα για να αντιστρέψει τη ζημιά.
Η αύξηση των προχωρημένων σταδίων της νόσου δεν αφορά μόνο τις στατιστικές, αλλά και τους πατέρες, τους αδελφούς και τους φίλους μας. Η περίπτωση του Μπάιντεν είναι μια ισχυρή υπενθύμιση ότι ακόμη και ένας άνδρας με πρόσβαση στην καλύτερη φροντίδα μπορεί να επηρεαστεί όταν οι οδηγίες για τον προληπτικό έλεγχο είναι υπερβολικά αυστηρές. Η διάγνωσή του πρέπει να μας ωθήσει να υιοθετήσουμε μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση, με γνώμονα την υγεία και όχι την ηλικία.
Αυτή είναι η στιγμή να αλλάξουμε πορεία, πριν να είναι πολύ αργά για την επόμενη γενιά ανδρών. Ας μην χάσουμε αυτή την ευκαιρία.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι οι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.
