GUÉDELON, Γαλλία – Αυτό που κάποτε ήταν το όνειρο ενός ανθρώπου άρχισε να υλοποιείται σε μεγάλο βαθμό χάρις στην «Κυρά του Κάστρου» Μαριλίν Μαρτάν (Maryline Martin), την κινητήρια δύναμη που κάνει το Γκεντελόν πραγματικότητα. Το κάστρο Γκεντελόν είναι το πνευματικό παιδί του Μισέλ Γκιγιό (Michel Guyot), ο οποίος αποφάσισε να χτίσει στη Γαλλία του 21ου αιώνα ένα κάστρο του 13ου αιώνα, χρησιμοποιώντας μεσαιωνικές μεθόδους.
Ο κος Γκιγιό και η κα Μαρτάν είχαν συνεργαστεί στενά στην αρχή του μεγαλόπνοου έργου. Όταν ολοκληρώθηκαν οι προκαταρκτικές εργασίες, βρέθηκε και αγοράστηκε το κατάλληλο οικόπεδο για την οικοδόμηση του Γκεντελόν, κυρίως χάρις στην αποφασιστικότητα της κας Μαρτάν.
Όταν ο κος Γκιγιό χρειάστηκε να επιστρέψει στο κάστρο του στο Σαιν Φαρζώ, για να συνεχίσει τις εκεί επισκευές, η κα Μαρτάν, με την υποστήριξη του αρχιλιθοξόου Φλοριάν Ρενούτσι, ανέλαβε τα ηνία των εργασιών στο Γκεντελόν.
Σε συνέντευξή της στους Epoch Times, η κα Μαρτάν δήλωσε: «Αρχικά δεν είχαμε ιδέα για την επιτυχία που θα γνώριζε το Γκεντελόν. Υπήρχαν στιγμές τα πρώτα χρόνια που αναρωτιόμουν αν είχαμε ξεκινήσει κάτι που υπερέβαινε τις δυνατότητές μας».
Το Γκεντελόν προβλεπόταν να ολοκληρωθεί το 2023, αλλά η ημερομηνία μεταφέρθηκε στο 2033. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει πραγματική ημερομηνία ολοκλήρωσης, όπως επεσήμανε η Σάρα Πρέστον, διεθνής σύνδεσμος Τύπου του Γκεντελόν: «Δεν υπάρχει κανένας άρχοντας να περιμένει τα κλειδιά του κάστρου του».
Ένα μακρόχρονο έργο
Το έργο κρατά περισσότερο από ό,τι προβλεπόταν για πολλούς λόγους. Το 1997, το έργο ξεκίνησε με μόνο 50 εργάτες, οι οποίοι έπρεπε να εκπαιδευτούν στις οικοδομικές τεχνικές του 13ου αιώνα – εκπαίδευση που πήρε αρκετό χρόνο.
Σήμερα, το Γκεντελόν διαθέτει ένα συνεργείο 109 ατόμων και όλοι οι νέοι υπάλληλοι πρέπει να έχουν προηγούμενη εμπειρία στις μεσαιωνικές κατασκευές. Οι χιλιάδες επισκέπτες του Guédelon έχουν επίσης επιβραδύνει τον ρυθμό της κατασκευής, καθώς οι τεχνίτες λειτουργούν και ως ξεναγοί. Όλοι οι εργάτες είναι φιλικοί και πρόθυμοι να μιλήσουν με τους επισκέπτες.
Σε πρόσφατη επίσκεψή της στο Γκεντελόν, η γράφουσα είχε τη δυνατότητα να μιλήσει με τον κο Ρενούτσι, ο οποίος μοιράστηκε λεπτομέρειες για την πρόοδο και τις νέες γνώσεις που έχουν αποκτήσει. Συζήτησε επίσης ορισμένες αλλαγές στη διαδικασία κατασκευής που επιβράδυναν την ολοκλήρωση του κτιρίου.
Τι έμαθαν
Η πειραματική αρχαιολογία γίνεται σε μαζική κλίμακα στο Γκεντελόν για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο χτίζονταν τα κάστρα τον 13ο αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι μελετώνται αρχαία ερείπια και αρχεία που υπάρχουν ακόμη από εκείνη την εποχή για να αναπαραχθούν οι μέθοδοι, τα υλικά και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν τον 13ο αιώνα. Ο κος Ρενούτσι και η ομάδα του ερευνούσαν συνεχώς άλλες αρχαίες τοποθεσίες καθώς προχωρούσε η κατασκευή. Αυτή η έρευνα, καθώς και οι πειραματισμοί της ομάδας, έφεραν στο φως σημαντικές ανακαλύψεις.
Μελετώντας μια γέφυρα σε ένα αρχαίο κάστρο στη σημερινή Δημοκρατία της Τσεχίας, η ομάδα διαπίστωσε ότι η κατασκευή της γέφυρας του Γκεντελόν δεν επρόκειτο να λειτουργήσει. Τα καρφιά που είχαν γίνει για να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή είχαν αρχίσει να ξεπροβάλλουν. Καθώς ο κος Ρενούτσι και εγώ περπατούσαμε πάνω από την παλιά γέφυρα, επεσήμανε τα καρφιά που είχαν αρχίσει να σηκώνονται. Τα δρύινα καρφιά ήταν απαραίτητα για τη σωστή κατασκευή, τη σταθερότητα και την εξασφάλιση της διάρκειας ζωής της γέφυρας.
Η ομάδα επισκέφθηκε και έναν νερόμυλο που βρέθηκε σε ένα αρχαίο κάστρο στο Ζυρά της Γαλλίας. Ο τρόπος με τον οποίο το νερό διοχετευόταν στον νερόμυλο πρότεινε τη χρήση της ίδιας μεθόδου για την τροφοδοσία ενός αλευρόμυλου. Η ομάδα κατασκεύασε ένα λειτουργικό μοντέλο ενός αλευρόμυλου με αυτή τη μέθοδο. Ο Ζακ Μουλάν, επικεφαλής αρχιτέκτονας στο Γκεντελόν, μοιράστηκε τα ερευνητικά δεδομένα με τους κορυφαίους αρχαιολόγους της Γαλλίας σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του μύλου και την ποσότητα αλευριού που παράγει. Κάποιες ημέρες, μπορεί κανείς να δει τον αλευρόμυλο να λειτουργεί και το αλεύρι που μόλις αλέστηκε να χρησιμοποιείται επιτόπου για να ζυμωθεί και να ψηθεί το ψωμί.
Η χρήση ασβεστόλιθου ήταν μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της κατασκευής του κάστρου. Ο ασβεστόλιθος χρησιμοποιήθηκε για την τοποθέτηση των λίθων και για το επίχρισμα των τοίχων. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στον σύγχρονο κόσμο έπρεπε να εγκαταλειφθούν. Ο κος Ρενούτσι δήλωσε: «Έπρεπε να ξεμάθουμε κάποιες μεθόδους, για παράδειγμα, όταν επρόκειτο για το “επιχρίσμα” των τοίχων, δηλαδή την επικάλυψή τους με ασβέστη για να γίνουν λείοι. Αρχικά χρησιμοποιήσαμε τη σύγχρονη προσέγγιση της χρήσης τριών στρώσεων – ωστόσο, έπρεπε να “ξεμάθουμε” αυτή την πρακτική και να υιοθετήσουμε τη μεσαιωνική μέθοδο της χρήσης μιας μόνο στρώσης». Μια στρώση ήταν ο τρόπος που γινόταν στις κατασκευές του 13ου αιώνα και μετά από αυτή την ανακάλυψη η ομάδα άλλαξε στη συνέχεια τη χρήση του ασβεστοκονιάματος.
Η χρήση μη υδραυλικού ασβεστοκονιάματος ως εναλλακτική λύση στο σύγχρονο τσιμέντο θα προσφέρει πιο περιβαλλοντικά ορθές πρακτικές εργασίας στο μέλλον. Το ασβεστοκονίαμα χρησιμοποιήθηκε στην ανακατασκευή παλαιότερων κτιρίων και θα αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως στις σύγχρονες κατασκευές λόγω των πολλών ευεργετικών ιδιοτήτων του. Ο ασβεστόλιθος είναι φιλικός προς το περιβάλλον όσον αφορά την παραγωγή, τη χρήση και την αντοχή του. Με τις μορφοποιήσιμες και εύκαμπτες ιδιότητές του, ο ασβεστόλιθος είναι το απόλυτο ανθεκτικό δομικό υλικό.
Πολλές από τις πληροφορίες στις οποίες στηρίζεται η ομάδα για την οικοδόμηση (που δεν μπορούν να μελετηθούν από αρχαία ερείπια) προέρχονται από οικονομικά αρχεία που σώζονται από τον Μεσαίωνα, υποδεικνύοντας το κόστος των υλικών και τα χρονοδιαγράμματα.
Σύμφωνα με τον κο Ρενούτσι, σχεδιάζονται και άλλες κατασκευές στο συγκρότημα: δύο γωνιακοί πύργοι, μια πύλη, ένα ανατολικό παραπέτασμα και ο Μεγάλος Πύργος.
Εκπαιδεύοντας την επόμενη γενιά
Πολλές από τις γνώσεις που αποκτήθηκαν κατά την οικοδόμηση του Γκεντελόν προσφέρονται στους χιλιάδες μαθητές που έρχονται για να παρακολουθήσουν, οι οποίοι υπολογίζονται σε 50.000 πέρυσι. Έχουν ξεκινήσει επίσης μαθητείες στις δεξιότητες πολιτιστικής κληρονομιάς για όσους είναι άνω των 18 ετών. Εκτιμάται ότι 6 εκατομμύρια άτομα έχουν επισκεφθεί το Guédelon μέχρι σήμερα.
Η τεχνική ομάδα του κάστρου Γκεντελόν όχι μόνο αναβίωσε τις τεχνικές δόμησης πριν από 1.000 χρόνια, αλλά και τις βελτίωσε με νέες μεθόδους κατασκευής και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά. Από τον σιδηρουργό μέχρι τους λιθοξόους, τους ξυλουργούς και τους κατασκευαστές κεραμιδιών, όλοι οι τεχνίτες έχουν συμβάλει καθοριστικά στο σχεδιασμό και την επιτυχή περάτωση του κάστρου.
Τα τελευταία 26 χρόνια, η ομάδα του Γκεντελόν έμαθε ότι οι οικοδόμοι πρέπει να χρησιμοποιούν ό,τι είναι διαθέσιμο και να αναπληρώνουν ό,τι χρησιμοποιείται. Το Γκεντελόν είναι ένα βήμα στο παρελθόν, αλλά και ένα άλμα στο μέλλον.
Δεν υπάρχει τέλος στο τι μπορεί να μάθει κανείς από την ανασύσταση μιας δομής του παρελθόντος. «Η έρευνά μας δεν σταματά ποτέ», δήλωσε ο κος Ρενούτσι. «Θα συνεχίσουμε να επισκεπτόμαστε άλλες αρχαίες τοποθεσίες για να δούμε τι περισσότερο μπορούμε να μάθουμε και να εφαρμόσουμε σε αυτό που κάνουμε σήμερα.»
Στο α΄ μέρος αυτής της σειράς, παρουσιάστηκε η γέννηση του Γκεντελόν ως ιδέα και τα πρώτα βήματα που έγιναν προς την υλοποίησή του.
Στο γ΄ μέρος, θα δούμε την ποιότητα της τέχνης που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του Γκεντελόν και τις τελικές πινελιές που καθιστούν ένα κάστρο σπίτι.
Η γράφουσα επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Γκεντελόν το 2006. Ξαναπήγε τον Μάιο του 2023, για να διαπιστώσει την πρόοδο που έχει συντελεστεί μέσα σε αυτά τα 17 χρόνια. Στο β΄μέρος του αφιερώματος, παρουσιάζεται το κάστρο Γκεντελόν όπως είναι το 2023.
Της Debra Amundson
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
