Στα άτομα άνω των 50, ο κίνδυνος κατάγματος λόγω οστεοπόρωσης αυξάνεται σημαντικά, οδηγώντας σε υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα ποσοστά επιβίωσης των ηλικιωμένων ατόμων ύστερα από κάταγμα ισχίου είναι χαμηλότερα και από αυτά του καρκίνου του παχέος εντέρου, της δεύτερης κυριότερης αιτίας θανάτου από καρκίνο στις ΗΠΑ.
Το κάταγμα ισχίου, συχνά αποκαλούμενο και «ο σιωπηρός δολοφόνος των ηλικιωμένων», συμβαίνει όταν το μηριαίο οστό σπάει κοντά στην άρθρωση του ισχίου. Πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Bone and Mineral Research Plus τον Μάιο, ανακάλυψε πως το ποσοστό επιβίωσης των ηλικιωμένων μειώνεται δραστικά ύστερα από κάταγμα, με τα κατάγματα ισχίου να έχουν τη χειρότερη πρόγνωση.
Χαμηλά ποσοστά επιβίωσης μετά από κάταγμα ισχίου
Η μελέτη εξέτασε 98.474 ασθενείς ηλικίας 65 ετών και άνω, οι οποίοι υπέστησαν κάταγμα σε διάφορα σημεία, μεταξύ του 2011 και του 2015. Σε αντιστοιχία 1:1 με αυτούς τους ασθενείς, εξετάστηκαν άτομα που δεν είχαν υποστεί κάταγμα, με βάση το φύλο, την ηλικία, το αν διαμένουν στην πόλη ή την εξοχή και τις όποιες ασθένειες συνδέονται με κίνδυνο κατάγματος. Ύστερα από παρακολούθηση έως και έξι ετών, οι ερευνητές εκτίμησαν το γενικό ποσοστό επιβίωσης των ασθενών με κάταγμα και το συνέκριναν με το σχετικό ποσοστό επιβίωσης των ατόμων χωρίς κάταγμα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτοί που είχαν υποστεί κάταγμα ισχίου είχαν το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης, ακολουθούμενο από αυτούς με κάταγμα σπονδύλου. Το γενικό ποσοστό επιβίωσης ενός έτους για ασθενείς με κάταγμα ισχίου ήταν 67,7% για τους άντρες και 78,5% για τις γυναίκες. Για τους ασθενείς με κάταγμα σπονδύλου, το γενικό ποσοστό επιβίωσης ενός έτους ήταν 75,5% για τους άντρες και 84,9% για τις γυναίκες. Αντιθέτως, το γενικό ποσοστό επιβίωσης ενός έτους για τους συμμετέχοντες χωρίς κάταγμα παρέμεινε πάνω από 90% και για τα δύο φύλα.
Ανάμεσα στους ασθενείς με κάταγμα ισχίου, λιγότερο από το ένα τρίτο (32,3%) των αντρών και λιγότερο από το μισό (44,7%) των γυναικών επιβίωσαν για πάνω από πέντε χρόνια. Για τους ασθενείς με κάταγμα σπονδύλου, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών ήταν 37,6% για τους άντρες και 54,1% για τις γυναίκες.
Να σημειωθεί ότι οι ασθενείς ηλικίας 85 ετών και άνω είχαν τη χειρότερη πρόγνωση. Συγκεκριμένα, οι άντρες με κάταγμα ισχίου είχαν το χαμηλότερο γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών, με μόλις 17,9%, ενώ οι άντρες με κάταγμα σπονδύλου είχαν ποσοστό επιβίωσης 19,7%. Οι γυναίκες είχαν ελάχιστα μεγαλύτερο γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών, με 30% για κάταγμα ισχίου και 35,7% για κάταγμα σπονδύλου.
Επιπροσθέτως, η μελέτη βρήκε πως σε σχέση με τα άτομα χωρίς κάταγμα, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών ύστερα από κάταγμα ισχίου ήταν το χαμηλότερο, στο 49,9% για τους άντρες και 65% για τις γυναίκες. Για τα κατάγματα σπονδύλου, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο, στο 53,9% για τους άντρες και 72,7% για τις γυναίκες.
Η μελέτη επίσης έδειξε πως, ενώ το ποσοστό επιβίωσης ύστερα από κάταγμα ήταν γενικά υψηλότερο στις γυναίκες από ό,τι στους άντρες, οι γυναίκες διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο κατάγματος και είναι πιο πιθανό να πάθουν μεταγενέστερα κατάγματα. Αυτά τα μεταγενέστερα κατάγματα ευθύνονται για έως και τα δύο τρίτα των συνολικών θανάτων των γυναικών με κάταγμα.
Ο Ζακ Μπράουν, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας και καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Λαβάλ στον Καναδά, είπε σε δήλωση Τύπου ότι «τα ποσοστά επιβίωσης μειώθηκαν δραματικά εντός ενός μηνός ύστερα από οποιοδήποτε είδος κατάγματος, με το ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών να είναι ίδιο ή χειρότερο από αυτό κάποιων κοινών καρκίνων».
Στη μελέτη, οι ερευνητές σημείωσαν ότι, στις περιοχές όπου διέμεναν οι συμμετέχοντες, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών για τους ασθενείς με καρκίνο που διεγνώσθησαν μεταξύ του 2012 και του 2016 ήταν 94% για τους άντρες με καρκίνο του προστάτη και 89% για γυναίκες με καρκίνο του μαστού.
Όσον αφορά τα πιο συνηθισμένα είδη καρκίνου στις ΗΠΑ, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών για το μελάνωμα (καρκίνο του δέρματος) είναι περίπου στο 94%, ενώ το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του δεύτερου κυριότερου καρκίνου που ευθύνεται για τους θανάτους στις ΗΠΑ, είναι γύρω στο 65%.
Συγκριτικά, το γενικό ποσοστό επιβίωσης πέντε ετών για κάταγμα ισχίου σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω είναι χαμηλότερο από αυτό των καρκίνων που προαναφέρθηκαν.
Παράγοντες που συμβάλουν σε χαμηλά ποσοστά επιβίωσης σε ασθενείς με κάταγμα
Η έρευνα αποκάλυψε ότι, το έτος πριν το κάταγμά τους, το 32% με 45% των γυναικών ασθενών και το 7% με 14% των αντρών ασθενών είχαν λάβει θεραπεία για οστεοπόρωση, με υψηλότερα ποσοστά θεραπείας για αυτούς με κάταγμα σπονδύλου. Επιπλέον, οι ασθενείς με κάταγμα σπονδύλου ήταν πιο πιθανό να έχουν ιστορικό θεραπείας με οπιοειδή, τα οποία συνταγογραφούνται για τον πόνο που σχετίζεται με την οστεοπόρωση, σε σχέση με αυτούς που είχαν κάταγμα σε άλλα σημεία.
Εκτός από παλαιότερη θεραπεία για την οστεοπόρωση, οι ερευνητές μίλησαν επίσης και για άλλους λόγους που ευθύνονται για τα χαμηλά ποσοστά επιβίωσης των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω. Για παράδειγμα, τα μεταγενέστερα κατάγματα είναι ένας από τους πιθανούς βραχυπρόθεσμους παράγοντες για το μειωμένο ποσοστό επιβίωσης ενός έτους, καθώς το αρχικό κάταγμα αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω καταγμάτων. Περιεγχειρητικές επιπλοκές σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση επίσης φαίνεται να αυξάνουν την θνησιμότητα τους πρώτους μήνες έπειτα από κάταγμα. Επιπλέον, η συνολική αδυναμία των ηλικιωμένων συνδέεται με μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας – αυτή η αδυναμία είναι πιθανό να αυξηθεί ύστερα από ένα κάταγμα, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι η μελέτη εστίασε σε προγνώσεις για τους ασθενείς με κάταγμα και στις αντίστοιχες επεμβάσεις για τη βελτίωση του αποτελέσματος, αυξάνοντας έτσι τα ποσοστά επιβίωσης στους ηλικιωμένους με κάταγμα. Ο Δρ Μπράουν τόνισε σε δήλωση Τύπου πως «αυτές οι παρατηρήσεις υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για αλλαγή της στάσης μας προς αυτούς τους ασθενείς και για παροχή δευτερεύουσας προληπτικής παρέμβασης πριν το εξιτήριο από το νοσοκομείο, όπως συνιστάται από την Αμερικανική Εταιρεία Έρευνας Οστών και Μετάλλων (American Society for Bone and Mineral Research)».
Αυξημένα ποσοστά κατάγματος ισχίου ανάλογα με την ηλικία
Σύμφωνα με το Johns Hopkins Medicine, τα κατάγματα ισχίου είναι συνηθισμένα στις ΗΠΑ, με 350.000 αναφερόμενες περιπτώσεις ετησίως.
Σε πιο νεαρά άτομα, τα κατάγματα ισχίου συνήθως προκαλούνται από σοβαρό τραυματισμό, όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα. Καθώς το άτομο μεγαλώνει, τα οστά του γίνονται πιο εύθραυστα. Μετά την ηλικία των 50 ετών, η περίπτωση κατάγματος ισχίου διπλασιάζεται κάθε δέκα χρόνια. Επομένως, τα περισσότερα κατάγματα ισχίου συμβαίνουν σε αυτούς πάνω από 60 ετών, με την πτώση να είναι η πιο συνηθισμένη αιτία μεταξύ των ηλικιωμένων.
Πέντε προληπτικά βήματα για την μείωση του κινδύνου κατάγματος ισχίου
Το κάταγμα ισχίου στους ηλικιωμένους μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές, αυξάνοντας την πιθανότητα θανάτου και κάνοντας την ανάρρωση πιο δύσκολη, έχοντας προκαλέσει πιθανώς απώλεια της ανεξαρτησίας, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και κατάθλιψη.
Η Δρ Ντέμπορα Σέλμεϊερ, διευθύνουσα ιατρός στο Κέντρο Μεταβολισμού Οστών Johns Hopkins (Johns Hopkins Metabolic Bone Center), δήλωσε στην επίσημη ιστοσελίδα του Κέντρου ότι «οι πιο ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές κατά τη διάρκεια ή μετά την εγχείρηση για την αντιμετώπιση ενός κατάγματος ισχίου, όπως θρόμβους στο αίμα, μόλυνση και καρδιακή αρρυθμία». Έδωσε έμφαση στη σημασία λήψης όλων των πιθανών μέτρων πρόληψης ενός κατάγματος, και δη του κατάγματος του ισχίου. Τα παρακάτω βήματα αποτελούν σημαντικούς τρόπους μείωσης της πιθανότητας κατάγματος ισχίου:
- Ελέγξτε την οστική μάζα και διατηρείστε την δύναμη των οστών: Συνιστάται σε όλες τις γυναίκες 65 ετών και άνω, όπως επίσης και στις νεαρές γυναίκες με υψηλό κίνδυνο κατάγματος, να υποβληθούν σε μέτρηση οστικής μάζας. Η Δρ Σέλμεϊερ σημείωσε πως ο έλεγχος για οστεοπόρωση επιτρέπει στον ιατρό σας να αναπτύξει ένα σχέδιο αντιμετώπισης για να διατηρήσει τα οστά σας δυνατά και να αποτρέψει τα κατάγματα. Οι άντρες ηλικίας άνω των 70 ετών ή αυτοί που χρησιμοποιούν κορτικοστεροειδή φάρμακα, όπως πρεδνιζόνη, για εκτεταμένη χρονική περίοδο, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πάσχουν από λέπτυνση των οστών και θα πρέπει να μιλήσουν με τον ιατρό τους σχετικά με τον έλεγχο οστεοπόρωσης.
- Διατηρήστε τους μυς σας δυνατούς: Οι ασκήσεις που χτίζουν τη δύναμη, την αντοχή και την ισορροπία των μυών συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου των καταγμάτων που προκαλούνται από το γλίστρημα, το παραπάτημα ή την πτώση. Μια μελέτη βρήκε πως η συχνή άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο πτώσης στους ηλικιωμένους κατά 14,3%.
- Εξασφαλίστε επαρκή διατροφή για την υγεία των οστών: Οι γυναίκες κάτω των 50 ετών και οι άντρες κάτω των 70 ετών θα πρέπει να στοχεύουν στα 1.000 mg ασβεστίου ημερησίως, ενώ οι γυναίκες άνω των 50 ετών και οι άντρες άνω των 70 ετών θα πρέπει να στοχεύουν στα 1.200 mg ημερησίως. Η Δρ Σέλμεϊερ υπέδειξε πως η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου. Συνιστάται η λήψη 600 IU βιταμίνης D ημερησίως πριν την ηλικία των 70 ετών και 800 IU ημερησίως μετά την ηλικία των 70 ετών. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα κατάγματος. Επιπροσθέτως, είναι σημαντική η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε κάλιο, όπως οι μπανάνες και το σπανάκι. Προηγούμενη μελέτη της Δρος Σέλμεϊερ και των συνεργατών της βρήκε ότι το κάλιο έχει θετική επίδραση στον μεταβολισμό του ασβεστίου. Οι πρωτεΐνες επίσης βοηθούν στη διατήρηση της μυϊκής μάζας και υποστηρίζεουν την ανάπτυξη των οστών.
- Ελέγξτε τα φάρμακα και την όρασή σας: Αν έχετε ζαλάδες, ίλιγγο, αδυναμία ή απώλεια ισορροπίας ενώ περπατάτε, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας για να αναθεωρήσει τα φάρμακά σας, καθώς κάποια από αυτά μπορεί να έχουν παρενέργειες που αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσης. Επιπλέον, σιγουρευτείτε πως ελέγχετε τακτικά τα μάτια σας και αναβαθμίστε τη συνταγή των γυαλιών σας εάν κριθεί απαραίτητο, καθώς η καθαρή όραση μπορεί να αποτρέψει τις πτώσεις.
- Βελτιώστε την ασφάλεια του σπιτιού: Καθώς οι περισσότερες πτώσεις συμβαίνουν στο σπίτι, κάποιες απλές αλλαγές μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο. Για παράδειγμα, διατηρείτε το πάτωμα και τα σκαλιά τακτικά και σκεφτείτε μήπως τοποθετήσετε κιγκλιδώματα στις σκάλες. Χρησιμοποιείτε αντιολισθητικά πατάκια στην μπανιέρα και το δάπεδο του μπάνιου, και τοποθετήστε μπάρες στο μπάνιο και το ντους. Αφαιρέστε τα χαλιά και βελτιώστε τον φωτισμό. Επιπλέον, το να περπατάτε ξυπόλυτοι ή με κάλτσες αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης, οπότε και για το σπίτι συνιστάται η χρήση παπουτσιών που εφαρμόζουν καλά.
Της Ellen Wan
Μετάφραση: Βλαδίμηρος Αλεξάντρωφ
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
