Μετά την καταστροφική φωτιά που στοίχισε τη ζωή τουλάχιστον 151 ανθρώπων και πυροδότησε τη δημόσια οργή, οι αρχές του Χονγκ Κονγκ απαντούν με μαζικές συλλήψεις, ακόμη και εθελοντών και πολιτών που ζητούν διαφάνεια, επικαλούμενες «ασφάλεια» και αποτρέποντας το δημόσιο πένθος και τη διεκδίκηση δικαιοσύνης.
Στις 26 Νοεμβρίου, η φονική πυρκαγιά στο συγκρότημα διαμερισμάτων στην περιοχή Τάι Πο στο Wang Fuk Court κατέστρεψε επτά από τους οκτώ πύργους κατοικιών, κτίρια που βρίσκονταν υπό ανακαίνιση με ξύλινα ή μπαμπού ικριώματα, «πράσινα δίχτυα» ασφαλείας και φθορίζοντα πάνελ γύρω από τα παράθυρα. Η φωτιά εξαπλώθηκε με τρομερή ταχύτητα, αποτέλεσμα, όπως δείχνουν οι πρώτες έρευνες, τόσο των εύφλεκτων υλικών όσο και της πλημμελούς επίβλεψης.
Μέχρι σήμερα, ο επίσημος απολογισμός μιλά για τουλάχιστον 151 νεκρούς, ανάμεσά τους και ένας τουλάχιστον πυροσβέστης, και δεκάδες τραυματίες, ενώ δεκάδες άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι.
Η οδύνη μετατράπηκε σύντομα σε οργή. Χιλιάδες πολίτες, μετανάστες εργάτες, εθελοντές και οικογένειες θυμάτων παρευρέθηκαν σε μνημόσυνα, άφησαν λουλούδια και σημειώματα, ζητώντας διαφάνεια, δικαιοσύνη και ριζικές μεταρρυθμίσεις για την ασφάλεια των κτιρίων.
Από το πένθος στη δίωξη: Η εφαρμογή του νόμου ασφαλείας
Λίγες μέρες μετά την τραγωδία, τα πράγματα πήραν μια σκληρή στροφή. Οι αρχές του Χονγκ Κονγκ δεν περιορίστηκαν στη δίωξη των υπεύθυνων για την ανακαίνιση, αλλά στράφηκαν εναντίον πολιτών, εθελοντών ακόμη και ακτιβιστών που τόλμησαν να απαιτήσουν λογοδοσία.
Τουλάχιστον δεκατρία (13) άτομα έχουν συλληφθεί για πιθανή ανθρωποκτονία εξ αμελείας, μεταξύ των οποίων διευθυντικά στελέχη και τεχνικοί της εταιρείας που έκανε το έργο. Για πρώτη φορά, συνελήφθησαν και άτομα που δεν έχουν σχέση με την κατασκευή, όπως ένας φοιτητής που ξεκίνησε on line αίτημα (petition) για ανεξάρτητη έρευνα, ένας πρώην δημοτικός σύμβουλος ονόματι Κέννεθ Τσέουνγκ [Kenneth Cheung], αλλά και εθελοντές ή απλοί πολίτες που επιχείρησαν να οργανώσουν διαμαρτυρίες ή παρείχαν βοήθεια στα θύματα, με κατηγορίες για «συνωμοσία», «υπονόμευση», «κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια» κ.ά., βάσει του πλαισίου του νόμου εθνικής ασφάλειας (Safeguarding National Security Ordinance).
Η καταστολή και οι συλλήψεις έχουν προκαλέσει φόβο, αποτρέποντας πολλούς πολίτες από το να συμμετάσχουν σε δημόσιες εκδηλώσεις πένθους ή διαμαρτυρίας, καθώς το μαζικό πένθος φαίνεται να συνδέεται, για τις αρχές, με δυνητικό κίνδυνο για την ασφάλεια.
Το Γραφείο Διαφύλαξης της Εθνικής Ασφάλειας του Χονγκ Κονγκ δήλωσε ότι θα λάβει μέτρα εναντίον οποιουδήποτε επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει την πυρκαγιά για να υποκινήσει αναταραχές ή να θέσει σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια. Η κυβέρνηση υπογραμμίζει την ευαισθησία της απέναντι σε οποιαδήποτε δημόσια αναταραχή, μια αντίδραση που απορρέει από τις διαμαρτυρίες του 2019 που συγκλόνισαν την πόλη πριν το Πεκίνο επιβάλλει το νόμο περί εθνικής ασφάλειας το 2020, ουσιαστικά φιμώνοντας τη διαφωνία.
Το περιθώριο για διαφωνία είναι περιορισμένο στην πρώην βρετανική αποικία, η οποία τέθηκε υπό κινεζικό έλεγχο το 1997. Η πρόσκληση για δημόσια διαμαρτυρία θεωρείται από τις αρχές ως «πολιτικοποίηση» της τραγωδίας. Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, οι αρχές θεωρούν οτιδήποτε συνδέεται με την «πολιτικοποίηση» της τραγωδίας (συλλογή υπογραφών, δημόσιες διαμαρτυρίες, απαιτήσεις για διαφάνεια κ.ά.) ως δυνητική απειλή για την ασφάλεια που πρέπει να κατασταλεί.
Σύμφωνα με διεθνείς οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η χρήση του νόμου εθνικής ασφάλειας κατά πολιτών που απλώς ζητούν δικαιοσύνη μετά από μια τραγωδία αποτελεί σοβαρή καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης και της συλλογικής μνήμης. Από ό,τι φαίνεται, η καταστολή έχει ήδη αποθαρρύνει πολλούς από το να συμμετάσχουν σε δημόσιες εκδηλώσεις πένθους ή διαμαρτυρίας.
Ο θρήνος και η δημόσια οργή για την τραγωδία άσκησαν πίεση στη διοίκηση της πόλης και στην κεντρική κυβέρνηση. Ως απάντηση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε σειρά μέτρων: άμεσες αποζημιώσεις σε οικογένειες, προσωρινή στέγαση για τους αστέγους, διευκόλυνση τραπεζικών/ασφαλιστικών υπηρεσιών. Ταυτόχρονα, όμως, ο κεντρικός φορέας καταστολής απειλεί με «μηδενική ανοχή» απέναντι σε οποιαδήποτε απόπειρα «πολιτικοποίησης», ειδικά εν όψει των επικείμενων εκλογών στο Χονγκ Κονγκ. Οι βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν όπως έχει προγραμματιστεί στις 7 Δεκεμβρίου, ανέφεραν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, αλλά και άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
Οι αρχές ανακοίνωσαν τη σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής, της οποίας θα ηγείται δικαστής, για να εξετάσει αιτίες, ευθύνες και διαδικασίες που οδήγησαν στην καταστροφή. Η επιλογή να οδηγηθεί η έρευνα υπό δικαστικό έλεγχο και όχι υπό απλή διοικητική προανάκριση, θεωρείται ως προσπάθεια να δείξει η κυβέρνηση ότι αντιμετωπίζει σοβαρά το σκάνδαλο, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη δικαστική εξουσία, η οποία ήδη λειτουργεί στο πλαίσιο του νόμου εθνικής ασφάλειας.
