Μετάφραση: Αλία Ζάε
Ο Ιάπωνας καλλιτέχνης Κατσουσίκα Χοκουσάι [Katsushika Hokusai] δημιούργησε έναν απίστευτο αριθμό θαυμάσιων έργων, από τα οποία πολλά ήταν χαρακτικά. Ξεκίνησε τη λαμπρή του σταδιοδρομία ως χαράκτης, αλλά στα 30 του άρχισε να ζωγραφίζει, εγκαταλείποντας τελικά τη χαρακτική μετά τα 70 για να συγκεντρωθεί στη ζωγραφική του.
Στην έκθεση «Χοκουσάι: Τρελός για τη ζωγραφική» που παρουσιάζεται στο Εθνικό Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Σμιθσόνιαν [“Hokusai: Mad About Painting”, Τhe Smithsonian’s National Museum of Asian Art (the Freer Gallery of Art and Arthur M. Sackler Gallery)], εκτίθενται 120 από τα έργα του Χοκουσάι από τη συλλογή του Τσαρλς Λανγκ Φρέερ. Η συλλογή του Φρέερ [Freer] είναι η μεγαλύτερη συλλογή παγκοσμίως έργων του Χοκουσάι και περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, σχέδια και σκίτσα.
Η διάρκειας ενός έτους έκθεση άνοιξε τον Νοέμβριο του 1019 προς τιμήν της εκατοστής επετείου από τον θάνατο του Φρέερ. Η έκθεση θα είναι από τα πρώτα πράγματα που θα μπορούν οι επισκέπτες να δουν όταν ανοίξει ξανά το μουσείο, σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί.
Ο Φρανκ Φέλτενς, βοηθός επιμελητής της Ιαπωνικής τέχνης στο Ιαπωνικό Ίδρυμα, επιμελήθηκε την έκθεση. Σε τηλεφωνική συνέντευξη, μιλά για τα χαρακτικά του Χοκουσάι προσφέροντάς μας μια ματιά σε μερικά από αυτά τα έργα.
The Epoch Times: Ο Χοκουσάι ολοκλήρωσε τη μαθητεία του στην παραδοσιακή ιαπωνική χαρακτική. Αυτές οι παραδοσιακές μαθητείες σταμάτησαν την περίοδο Έντο (1603-1867);
Φρανκ Φέλτενς: Ο κλάδος της παραδοσιακής χαρακτικής αποτελούνταν από διάφορες, πολύ διακριτές μεταξύ τους, εργασίες. Ο σχεδιαστής του χαρακτικού δημιουργούσε το σχέδιο που θα χαρασσόταν. Κατόπιν, το σχέδιο μεταφερόταν από τον χαράκτη στο ξύλο, όπου έφτιαχνε το ξύλινο καλούπι. Ύστερα, το καλούπι δινόταν στον τυπογράφο, ο οποίος τύπωνε. Το τελικό προϊόν πουλιόταν από έναν εκδότη που διατηρούσε εκδοτικό κατάστημα την εν λόγω περίοδο.
Αυτού του είδους ο διαχωρισμός των εργασιών κατέρρευσε με τον εκμοντερνισμό της Ιαπωνίας στα τέλη του 19ου αιώνα. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που ειδικεύονται σε αυτή την ευγενή, αρχαία τέχνη, αλλά όχι πολλοί, φυσικά πολύ λιγότεροι από αυτούς της περιόδου Έντο, όταν ήταν μια τεράστια επιχείρηση και ένας από τους βασικούς τρόπους μετάδοσης πληροφοριών.
The Epoch Times: Έχετε κάποια σπάνια προπαρασκευαστικά σχέδια ξυλογραφιών του Χοκουσάι στην έκθεση. Μπορείτε να μας πείτε γιατί είναι σπάνια;
Φρανκ Φέλτενς: Έχουμε μια αρκετά σημαντική συλλογή προπαρασκευαστικών σχεδίων που έγιναν για το χαρακτικό «Χιακούνιν ίσου ούμπα γκε έτοκι» («Εκατό ποιητές, ένα ποίημα ο καθένας όπως τα εξήγησε η Υγρή Νοσοκόμα»). Αυτή είναι μια διασκευή από τα τέλη της περιόδου Έντο της κλασικής ανθολογίας «Εκατό ποιητές, ένα ποίημα ο καθένας» (του ποιητή του 12ου αιώνα Φουτζιβάρα νο Τέικα). Όλα αυτά τα σχέδια ανήκουν σε μια σειρά που έφτιαξε ο Χοκουσάι τα τελευταία χρόνια της χαρακτικής του δράσης. Είναι σπάνιο απόκτημα κυρίως γιατί τέτοια σχέδια κατά κανόνα χάνονται στη διαδικασία της δημιουργίας του χαρακτικού. Συχνά αυτά τα σχέδια, που τα έκαναν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, κολλιούνταν απευθείας στο ξύλο-κλειδί (στο κομμάτι που στη διαδικασία της παραγωγής δημιουργεί το περίγραμμα όλου του χαρακτικού). Προκειμένου να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής, ο χαράκτης θα σκάλιζε διαμέσου του σχεδίου.
The Epoch Times: Στην έκθεση υπάρχει κάτι που μοιάζει με οδηγός εικονογραφημένος με κινήσεις χορού.
Φρανκ Φέλτενς: Ένας εκδότης είχε ζητήσει από τον Χοκουσάι να εικονογραφήσει έναν οδηγό χορού, έτσι ο τίτλος αυτού του βιβλίου βασικά σημαίνει «Πώς να μάθετε μόνοι σας να χορεύετε». Είναι ένα από τα αγαπημένα μου. Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει αυτό το βιβλίο στο σπίτι και να αρχίσει να χορεύει. Βλέπουμε όλες τις κινήσεις που ήταν δημοφιλείς τότε, έτσι βγαίνοντας έξω μπορούμε να τις δείξουμε.
The Epoch Times: Έχετε και κάποια τυπωμένα βιβλία που ονομάζονται «Χοκουσάι Μάνγκα». Από ό,τι καταλαβαίνω, τα μάνγκα του Χοκουσάι διαφέρουν από τα μάνγκα όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Φρανκ Φέλτενς: Ακριβώς. Τώρα τα μάνγκα μπορεί να είναι από κόμικς μέχρι κοινωνικά σχόλια, εξίσου για παιδιά όσο και για ενήλικες. Τον καιρό του Χοκουσάι, ο όρος «μάνγκα» αναφερόταν σε γρήγορα σκίτσα ή σημειώσεις, έτσι σήμαινε κάτι το αυθόρμητο.
Αυτό που ονομάζουμε «Χοκουσάι Μάνγκα» είναι στην πραγματικότητα μια σειρά βιβλίων που δημιουργήθηκαν βασισμένα σε σχέδια του Χοκουσάι, αρχής γενομένης το 1814, ενώ ο καλλιτέχνης ζούσε ακόμα. Αυτά τα βιβλία έγιναν τόσο δημοφιλή ώστε συνέχισαν να επανεκδίδονται με διαφορετικές εικόνες, συλλεγμένες από τα απομεινάρια του ατελιέ του Χοκουσάι καιρό αφού ο ίδιος είχε πια αφήσει τη ζωή.
Το κίνητρο για τη δημιουργία του πρώτου τόμου των βιβλίων μάνγκα ήταν στην πραγματικότητα η διάδοση στο ευρύ κοινό του στυλ του Χοκουσάι. Με άλλα λόγια, ήθελε να παροτρύνει τους ανθρώπους να τον μιμηθούν, να ζωγραφίσουν όπως αυτός, για να μεγαλώσει η φήμη του.
Πιστεύω πως ήθελε και να ενθαρρύνει τους ανθρώπους τους ανθρώπους να ζωγραφίσουν όπως αυτός αλλά και να ζωγραφίσουν γενικά ή να προσέξουν τη ζωγραφική.
Αυτή η συνέντευξη παρουσιάζεται επιμελημένη για λόγους σαφήνειας και συντομίας.
Για περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση «Hokusai: Mad About Painting» στο Smithsonian National Museum of Art – και για την ημερομηνία που θα ανοίξει και πάλι το μουσείο για το κοινό – επισκεφθείτε το Asia.si.edu
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
