Εκατοντάδες σχολεία σε όλη την Ελλάδα ετοιμάζονται να κλείσουν, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει διαρκή μείωση του μαθητικού πληθυσμού, σύμφωνα με νέα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας.
Για το σχολικό έτος 2025-2026, ο συνολικός αριθμός των μαθητών στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και επαγγελματική εκπαίδευση εκτιμάται ότι θα πέσει στους 1.210.000 κατά προσέγγιση.
Πρόκειται για μείωση άνω των 150.000 μαθητών σε σύγκριση με τους 1.360.000 που ήταν εγγεγραμμένοι το 2018–2019, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Τα νούμερα, που γνωστοποιήθηκαν στην Epoch Times από στέλεχος του υπουργείου, αποτυπώνουν μια πτωτική πορεία που εντείνεται κάθε χρόνο.
Στα δημοτικά σχολεία, οι εγγραφές μειώθηκαν από 599.406 για το 2018-2019 σε 506.700 το 2024-2025. Η πρόβλεψη για το 2025-2026 είναι περαιτέρω μείωση στους 487.462 μαθητές.
Στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η πτώση είναι επίσης απότομη, από 529.984 σε προβλεπόμενους 480.478. Τα προηγούμενα χρόνια, ο αριθμός των σχολικών μονάδων εμφάνιζε μικρές διακυμάνσεις.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το σχολικό έτος 2022–2023, σε σχέση με το προηγούμενο, τα δημοτικά σχολεία μειώθηκαν κατά 0,2%, από 4.901 σε 4.838. Τα γυμνάσια παρουσίασαν πτώση 0,1%, ενώ τα λύκεια κατέγραψαν ελαφρά αύξηση 0,3%.
Οι ειδικοί προειδοποιούν πως η συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού φανερώνει μια πολύ ευρύτερη δημογραφική πρόκληση, καθώς η Ελλάδα παλεύει με σταθερά χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και γήρανση του πληθυσμού της.
Η Αλεξάνδρα Τουργάκη, καθηγήτρια οικονομικής δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, σχολιάζει: «Είναι απολύτως φυσιολογική συνέπεια των μειωμένων γεννήσεων τις τελευταίες δεκαετίες».
Προσθέτει: «Δεν αποτελεί καμία έκπληξη να βλέπουμε τελικά να μειώνονται τα σχολεία και τα τμήματα. Δεν έχουμε άλλη επιλογή, αφού οι μαθητές λιγοστεύουν. Είναι ζήτημα καθαρής προσφοράς και ζήτησης».
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνουν τη μείωση: Οι γεννήσεις από 83.756 το 2019 υποχώρησαν στις 71.455 το 2023. Οι θάνατοι διατηρούνται σταθερά υψηλότερα από τις γεννήσεις, αυξανόμενοι από 124.954 το 2019 σε 128.101 το 2023, έχοντας ξεπεράσει τους 140.000 στα χρόνια της πανδημίας.
Δείκτης γονιμότητας
Ο δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, έχοντας πέσει από το 1,5 του 2021. Είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη και πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης γενεών των 2,1 παιδιών.
Σύμφωνα με την Eurostat, ο μέσος όρος της ΕΕ για το 2023 ήταν 1,38, με υψηλότερες τιμές σε Βουλγαρία, Γαλλία και Ουγγαρία, και τα χαμηλότερα επίπεδα στη Μάλτα, την Ισπανία και τη Λιθουανία.
Σε ερώτηση για τα αίτια της πτώσης της γονιμότητας, η κα Τουργάκη εξήγησε πως εκτός από τις οικονομικές πιέσεις, βαρύνουν εξίσου πολιτισμικές και κοινωνικές αλλαγές: «Υπάρχει γενικευμένη ανασφάλεια και απαισιοδοξία για το μέλλον. Όταν επικρατεί απαισιοδοξία, κανείς δεν κάνει παιδιά. Για να κάνεις παιδιά, πρέπει να πιστεύεις στο μέλλον».
Η ίδια επισημαίνει ότι οι μικρότερες οικογένειες αντανακλούν περισσότερο τις σύγχρονες συνθήκες ζωής και όχι απουσία διάθεσης από τους νέους.
Η κα Τουργάκη υπογραμμίζει πως το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι μόνο τα σημερινά επίπεδα γονιμότητας, αλλά και η κληρονομιά τριών δεκαετιών πολύ χαμηλών γεννήσεων: «Ο αριθμός των υποψήφιων μητέρων σήμερα είναι πολύ περιορισμένος σε σχέση με το παρελθόν. Ακόμη κι αν κάθε γυναίκα έκανε περισσότερα παιδιά, η ‘δεξαμενή’ των πιθανών μητέρων είναι πια μικρή». Προειδοποιεί μάλιστα: «Θα είναι μεγάλη επιτυχία αν καταφέρουμε να σταθεροποιήσουμε τις γεννήσεις γύρω στις 70.000 τον χρόνο».
Γήρανση πληθυσμού
Η δημογραφική πρόκληση επιτείνεται από τη γήρανση. Ο δείκτης γήρανσης – ο λόγος 65+ ετών προς παιδιά 0-14 – διαμορφώθηκε στο 155 το 2019 και αυξήθηκε σε 175,5 το 2023, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
Η κα Τουργάκη προβλέπει ότι, ενώ σήμερα το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα λουκέτα των σχολείων, σε λίγα χρόνια θα στραφεί στις συντάξεις, την υγεία και τη φτώχεια των ηλικιωμένων.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει περιγράψει το δημογραφικό ως εθνική απειλή και «ωρολογιακή βόμβα» για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας.
Ως απάντηση στο πρόβλημα, η κυβέρνηση εισήγαγε πέρυσι το Εθνικό Δημογραφικό Σχέδιο Δράσης, μια δεκαετή στρατηγική έως το 2035. Σύμφωνα με το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το σχέδιο δεν στοχεύει απλώς στην αύξηση των γεννήσεων, αλλά στη διαχείριση των μακροπρόθεσμων συνεπειών της γήρανσης για τη δημοσιονομική σταθερότητα, την ανταγωνιστικότητα και τη συνοχή της κοινωνίας.
