Στη σκιά των πολεμικών εξελίξεων στη Γάζα, ένα νέο κράμα ισχύος γεννιέται μεταξύ Συρίας και Ιράκ. Οι κουρδικές δυνάμεις στις δύο χώρες συντονίζονται στενά και τείνουν να λειτουργούν ως ντε φάκτο ενιαία κρατική οντότητα – μια πορεία που φέρει τη σφραγίδα αμερικανικού σχεδιασμού.
Παρασκήνιο χαμηλής δημοσιότητας
Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, προχωρούν κρίσιμες συνεννοήσεις ανάμεσα σε κουρδικούς «οπλαρχηγούς» και τοπικά κέντρα ισχύος, με ενεργό ρόλο υπηρεσιών των ΗΠΑ και δομών εθνικής ασφαλείας. Στόχος οι ραγδαίες εξελίξεις στη διάρθρωση της περιοχής και η – ντε φάκτο – αναπροσαρμογή των συνόρων, μόλις κλείσει ο κύκλος της σύγκρουσης στη Γάζα.
Η Βαγδάτη αλλάζει ρόλο
Στο Ιράκ, ο αμερικανικός μοχλός πίεσης είναι οικονομικός και παραστρατιωτικός. Το δίκτυο «ειδικών» τραπεζών που εξυπηρετούσε την Τεχεράνη μειώθηκε από περίπου 200 σε λιγότερες από 20, ενώ η επόμενη φάση είναι η αποδυνάμωση των σιιτικών πολιτοφυλακών που ελέγχονται από το Ιράν, ώστε να μην εμπλακούν εναντίον των Κούρδων όταν θα έρθει η κρίσιμη ώρα.
Η στρατιωτική εξίσωση
Η δυναμική στο πεδίο είναι σαρωτικό: περίπου 100.000 μαχητές των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία και άλλοι 150.000 στο βόρειο Ιράκ συνθέτουν μια εμπειροπόλεμη δύναμη. Είναι εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι κατά τα δυτικά πρότυπα, με αμερικανική στήριξη και ισραηλινή συνδρομή – ένα σύνολο που μετατρέπει οποιαδήποτε απόπειρα υπονόμευσης από ισλαμικές παραστρατιωτικές ομάδες σε άσκηση υψηλού ρίσκου.
Επενδύσεις ως πολιτική δήλωση
Την ίδια στιγμή, η οικονομία προεξοφλεί την πολιτική: τριάντα αμερικανικές εταιρείες – πιστοποιημένες από το αμερικανικό Επιμελητήριο και τον Dow Jones – βρέθηκαν στο Ερμπίλ για επενδύσεις σε όλο το φάσμα (φαρμακευτικά, τεχνολογία, κατασκευές, κ.ά.), στο πλαίσιο επίσημης απόφασης της Ουάσιγκτον. Η «απόβαση» αυτή διαβάζεται ως έμπρακτη εγγύηση σταθερότητας και προεξοφλεί ότι η οικονομική δυναμική του ιρακινού Κουρδιστάν θα διαχυθεί και προς τα κουρδικά εδάφη της Συρίας
Μπαρζανί: προειδοποίηση για κοινό μέτωπο
Ο Μασούντ Μπαρζανί, ιστορικός ηγέτης του ιρακινού Κουρδιστάν, κατέστησε σαφές ότι εάν ισλαμικές ομάδες που στηρίζει η Άγκυρα επιτεθούν στους Κούρδους της Συρίας, οι Πεσμεργκά θα παρέμβουν. Πέρα από τη σημειολογία, αυτό δείχνει ότι οι δύο πλευρές του «κουρδικού τόξου» λειτουργούν πλέον πρακτικά ως ενιαίο κράτος.
Η Τουρκία στην κόψη του ξυραφιού
Στο εσωτερικό της Τουρκίας, τα περιθώρια στενεύουν: έφοδοι σε γραφεία της αντιπολίτευσης, καταστολή με πλαστικές σφαίρες και μια γενικευμένη αίσθηση αδιεξόδου σε οικονομία και εξωτερική πολιτική. Το κουρδικό ζήτημα αναβαθμίζεται σε υπαρξιακή απειλή, ενώ η «μέγγενη» στα νότια και ανατολικά σύνορα δυναμώνει. Η Άγκυρα – καθώς οι παραστρατιωτικές «προξενικές» λύσεις δεν αρκούν – θα υποχρεωθεί να επιλέξει αν θα εμπλακεί άμεσα στη Συρία για να αναστρέψει το ρεύμα.
Ο διάδρομος προς τη θάλασσα
Καθοριστικός κόμβος στο παζλ είναι ο διάδρομος που θα προσέφερε στο Κουρδιστάν έξοδο στη θάλασσα – σημείο-κλειδί για την τουρκική ασφάλεια. Η περιοχή αυτή ήδη λειτουργεί με καθεστώς αυτονομίας, γεγονός που ανεβάζει κατακόρυφα τα διακυβεύματα για όλες τις πλευρές.
Η ελληνική γωνία
Η ανακατανομή ισχύος στα νότια σύνορα της Τουρκίας – για την οποία η ίδια έχει συμβάλει, αποσταθεροποιώντας τη Συρία επί χρόνια – δημιουργεί για την Αθήνα ένα διαφορετικό περιβάλλον. Η Ελλάδα καλείται να αποτινάξει φοβικά σύνδρομα, να μην παραχωρήσει κυριαρχικά δικαιώματα και να αξιοποιήσει τη συγκυρία με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση.
Το μήνυμα που αναδύεται είναι καθαρό: η «επόμενη μέρα» στη Μεσοποταμία γράφεται τώρα, με τα μολύβια της Ουάσιγκτον και τη βούληση ενός κουρδικού παράγοντα που αποκτά στρατιωτική, πολιτική και οικονομική μάζα. Και καθώς η πολιτική γεωγραφία ξανασχεδιάζεται, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά στο πιο αμείλικτο δίλημμα της πρόσφατης ιστορίας της.
