Ο χαλαρός τρόπος ζωής στη Γαλλική Πολυνησία, το χαλαρό χρονοδιάγραμμα και το μεγαλείο της φύσης ευνοούν την περισυλλογή. Ο ουρανός είναι καταγάλανος και τα λευκά σύννεφα χαϊδεύουν τα υψώματα, ρίχνοντας τη φευγαλέα σκιά τους στις βραχώδεις επιφάνειες του νησιού Φάτου Χίβα των Νήσων Μαρκέζες.
Έξι ιστιοπλοϊκά βρίσκονται αγκυροβολημένα στα ανοιχτά νερά μπροστά μας, σαν σιωπηλοί φρουροί που προστατεύουν τον βραχώδη κόλπο των Παρθένων και το χωριουδάκι Χάνα Βέιβ, γεμάτο με ηφαιστειακούς κρατήρες. Οι συστάδες από κοκοφοίνικες, συνωστισμένοι στις απότομες πλαγιές των λόφων, λικνίζονται με χάρη στο απογευματινό αεράκι της Πολυνησίας.
Το Αρανούι 5
Το φορτηγό-κρουαζιερόπλοιο, που σάλπαρε από το Παπέτε της Ταϊτής, προσφέρει τον ρομαντισμό της επιβίβασης σε ένα φορτηγό πλοίο για τον Νότιο Ειρηνικό, αλλά με άνετες καμπίνες και καλό φαγητό. Η Air Tahiti Nui προσφέρει την ευκολία των απευθείας πτήσεων από το Λος Άντζελες και το Σηάτλ, με ευγενικά πολυνησιακά πληρώματα.
Το πλοίο μας λέγεται Αρανούι 5 – το οποίο μεταφράζεται ως «Το Μεγάλο Μονοπάτι» – και έχει χαμηλή και επίπεδη πλώρη, στην οποία βρίσκονται τα εμπορευματοκιβώτια μεταφοράς και δύο κίτρινοι γερανοί, και πρύμνη γεμάτη μπαλκόνια, ακριβώς όπως ένα κρουαζιερόπλοιο.
Πολυνησιακή καταγωγή και αυθεντικότητα
«Είμαι μέλος της οικογένειας που ξεκίνησε τη ναυτιλιακή εταιρεία και τη γραμμή κρουαζιέρας», δήλωσε ο Έρικ Γουόνγκ εκτελεστικός αντιπρόεδρος για τη Βόρεια Αμερική σε επαγγελματικό ταξίδι από την Καλιφόρνια, λίγο πριν το πλοίο αποπλεύσει από το λιμάνι του Παπέτε. «Το Αρανούι αφορούσε πάντα τους ανθρώπους της Γαλλικής Πολυνησίας, τους οποίους βοηθά να αναπτύξουν την τοπική οικονομία των νησιών τους.»
Το περασμένο έτος ήταν αξέχαστο για τις κρουαζιέρες Αρανούι. Την 40ή επέτειό της, η εταιρεία κέρδισε το Βραβείο Conde Nast Readers’ Choice Award στην κατηγορία των μικρών πλοίων και οι Νήσοι Μαρκέζες ανακηρύχθηκαν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Η κρουαζιέρα με το Αρανούι 5 είναι ένα ταξίδι στην καρδιά και την ψυχή της Γαλλικής Πολυνησίας: μια αυθεντική αποστολή πάνω στο φορτηγό πλοίο που αποτελεί σανίδα σωτηρίας για τα νησιά, μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε τους κατοίκους τους και μια διαλεκτική επαφή με τον ιστορικό τόπο και τον αρχαίο του πολιτισμό.
Σταγόνες γης στη μοναξιά του Ειρηνικού
Εννιακόσια μίλια βορειοανατολικά της Ταϊτής, με πληθυσμό περίπου 9.000 κατοίκους, οι Μαρκέζες είναι από τα πιο απομακρυσμένα νησιωτικά συμπλέγματα του κόσμου. Κατά τη διάρκεια της αποστολής του 1907 με το ιστιοπλοϊκό του στις Μαρκέζες, ο Τζακ Λόντον έγραφε: «Εδώ και πολλά χρόνια, κανένα ιστιοφόρο δεν είχε επιχειρήσει αυτή τη διαδρομή – είμαστε στη μέση μιας από τις πιο έρημες μοναξιές του Ειρηνικού … Δεν είδαμε κανένα πανί … ούτε τον καπνό ενός ατμόπλοιου πάνω από τον ορίζοντα. Ένα χαλασμένο σκάφος θα μπορούσε να παρασύρεται για χρόνια σε αυτή την έρημη έκταση, χωρίς καμία ελπίδα διάσωσης».
Η σύζυγός μου Μαρία κι εγώ επιβιβαστήκαμε πρόσφατα για μια 12ήμερη κρουαζιέρα με το Αρανούι με επιστροφή στο Παπέτε. Το δρομολόγιο των εννέα νησιών περιλαμβάνει την Μπόρα Μπόρα, τις ατόλες Τουαμότου Φακαράβα και Ρανγκιρόα και τα έξι κατοικημένα νησιά Μαρκέζας: Νουκού Χίβα, Ουά Που, Χίβα Οα, Φατού Χίβα, Ταχουάτα και Ουά Χούκα.
Οι Μαρκέζες είναι ηφαιστειογενή νησιά με απόκρημνες ακτές και κρυστάλλινους κόλπους, καταπράσινα βουνά και πυκνά δάση, απόκρημνους βράχους και καταρράκτες, και πλούσιες κοιλάδες γεμάτες όμορφα άνθη και κελαηδίσματα πουλιών.
«Είναι το ταμπλό πάνω στο οποίο οι ταξιδιώτες μπορούν να ζωγραφίσουν τις φαντασιώσεις τους», εκμυστηρεύτηκε ο Πολ Θερού το 1992 στο ταξιδιωτικό του βιβλίο «Οι ευτυχισμένες νήσοι της Ωκεανίας».
Ο καιρός στις Μαρκέζες είναι ήπιος λόγω των ανατολικών ανέμων, με αλλαγές δύο βαθμών της μέσης θερμοκρασίας από μήνα σε μήνα, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Οι βροχές είναι συνήθως σύντομες νεροποντές ή καταιγίδες και είναι λιγότερο συχνές από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο.
Το μικροσκοπικό νησιωτικό σύμπλεγμα διαθέτει καλό βιοτικό επίπεδο – βασίζεται στη γεωργία, την αλιεία και τον τουρισμό, που ενισχύεται από τις 19 ετήσιες επισκέψεις του Αρανούι. Το αρχιπέλαγος επωφελείται από το γεγονός ότι αποτελεί μέρος του γαλλικού κυβερνητικού και οικονομικού συστήματος, διατηρώντας παράλληλα τη δική του κληρονομιά. Ο πολιτισμός και η μητρική γλώσσα ηλικίας 2.000 ετών διαφέρουν από της υπόλοιπης Πολυνησίας.
Η Τζάνετ Οπενχάιμερ, επιβάτις από το Σικάγο, μας μίλησε για τους κατοίκους και τον τρόπο ζωής τους: «Δίνεται μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση, με τα παιδιά να πηγαίνουν σε οικοτροφείο στην Ταϊτή – η γλώσσα των Μαρκέζων έχει διατηρηθεί και ομιλείται από τους κατοίκους των νησιών. Είναι ιδιαίτερα θρήσκοι, υπάρχει τουλάχιστον μία εκκλησία σε κάθε νησί, έχουν στενή σχέση με τη φύση και η σημασία της οικογένειας είναι τεράστια. Η ζωή τους φαίνεται να είναι αρκετά ευτυχισμένη και χαλαρή και μάλλον δεν παθαίνουν έλκος».
Μυστικιστικές Μαρκέζες
Οι Μαρκέζες εξυμνούνται στην τέχνη και τη λογοτεχνία. Στο μυθιστόρημά του «Typee» του 1846 («Περιπέτειες στη χώρα των κανιβάλων», όπως αποδόθηκε στα ελληνικά), ο Χέρμαν Μέλβιλ περιέγραψε «παράξενα οράματα αλλόκοτων πραγμάτων», όπως «άλση από κοκοφοίνικες, κοραλλιογενείς υφάλους, τατουάζ αρχηγών και ναούς από μπαμπού, ηλιόλουστες κοιλάδες φυτεμένες με αρτοφόρα δέντρα, σκαλιστά κανό που χορεύουν στα γαλάζια νερά και άγρια δάση που φυλάσσονται από φρικτά είδωλα».
Οι μετα-ιμπρεσιονιστικοί πίνακες του Πωλ Γκογκέν από τις Μαρκέζες απεικονίζουν χρυσαφένιους ιθαγενείς και ειδυλλιακά σκηνικά με ζωηρά χρώματα. Ο Γάλλος ζωγράφος, που πέθανε το 1903, είναι θαμμένος κοντά στον Βέλγο τροβαδούρο Ζακ Μπρελ, σε ένα κοιμητήριο στην κορυφή ενός λόφου με θέα στον ωκεανό, κοντά στην πόλη Aτουόνα στη Χίβα Οα.
Πολιτιστική ταπισερί
Οι επιβάτες ενθαρρύνονται να εντρυφήσουν στο πλούσιο μωσαϊκό που υφαίνεται στον πολιτισμό της Γαλλικής Πολυνησίας μέσω των ελκυστικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που διοργανώνονται στο πλοίο: μαθήματα παραδοσιακής μουσικής και χορού, μαθήματα μαγειρικής, πολύγλωσσες διαλέξεις για την ιστορία και τα έθιμα, καθώς και διαδραστικά εργαστήρια για την τέχνη των ιθαγενών.
Κάθε νησί διακρίνεται για τις μοναδικές τέχνες του, οι οποίες παρουσιάστηκαν σε αρκετές από τις περιηγήσεις μας. Η Ταχουάτα είναι γνωστή για τα κοσμήματά της με θέμα το τίκι και τα στολίδια που έχουν δημιουργηθεί από σκελετούς αγελάδας και ξιφία, τα οποία έχουν εκτεθεί στο Λούβρο του Παρισιού. Οι χωρικοί της Φάτου Χίβα χτυπάνε το φλοιό των αρτόδεντρων για να φτιάξουν ύφασμα τάπα και πλέκουν λουλουδένια στολίδια για τα μαλλιά από φύλλα πάνδανου και πλουμέριας (ινδικό φούλι).
Ένας από τους ομιλητές του Αρανούι ήταν ο Ντιντιέ Μπενατάρ, ο οποίος μετακόμισε στην Ταϊτή με την οικογένειά του από τη Γαλλία όταν ήταν 15 ετών και έκανε σπουδές για την πρωτόγονη τέχνη στο Παρίσι στη Σχολή του Λούβρου.
«Εκεί ανέπτυξα το ενδιαφέρον μου για την ιστορία και τον πολιτισμό των Μαρκέζων», είπε. «Τα νησιά διαθέτουν μερικές από τις πιο σημαντικές και κρυφές τοποθεσίες τίκι (μικρά ειδώλια από ξύλο, πέτρα ή νεφρίτη) στον κόσμο».
Γαστρονομικές απολαύσεις και ιερά σύμβολα
Τροπικές συνθέσεις λουλουδιών και πολύχρωμα τραπεζομάντιλα κοσμούν τη φωτεινή και φιλόξενη τραπεζαρία με τους χαμογελαστούς σερβιτόρους. Ο μπουφές του πρωινού είναι πλούσιος, το γεύμα και το δείπνο είναι γαστρονομικές απολαύσεις. Τα γαλλικά και πολυνησιακά κυρίως πιάτα που σερβίρονται με κόκκινα και λευκά κρασιά συχνά περιλαμβάνουν φρέσκα θαλασσινά και τοπικά καλλιεργημένα φρούτα και λαχανικά, που ολοκληρώνονται με νόστιμα γλυκά.
Το Αρανούι 5 φιλοξενεί 230 επιβάτες σε 103 καμπίνες. Η μοντέρνα και ευρύχωρη καμπίνα μας ήταν μια πολυτελής σουίτα με διαχωρισμένο καθιστικό και ιδιωτικό μπαλκόνι. Οι ανέσεις και οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν πισίνα, μπουτίκ, γυμναστήριο, μασέρ και καλλιτέχνη τατουάζ. Τα περίτεχνα πολυνησιακά σχέδια τατουάζ είναι προσαρμοσμένα στην προσωπικότητα του κάθε επιβάτη. Για τους Μαρκέζους, τα τατουάζ είναι ιερά σύμβολα που ενσαρκώνουν την ταυτότητα και την κληρονομιά τους.
Ένας μεγάλος ελιγμός και μία παρτίδα σκάκι
Η Μαρία και εγώ σταθήκαμε σε ένα ανώτερο κατάστρωμα, λίγο μετά την ανατολή του ήλιου στο Ουά Χούκα, για να παρακολουθήσουμε τον καπετάνιο να εκτελεί τον λεγόμενο «μεγάλο ελιγμό», μέσα σε ένα στενό κανάλι, ανάμεσα σε βράχους που δεν ξεπερνούσαν σχεδόν το μήκος του πλοίου. Ο καπετάνιος έκανε μια αξιοσημείωτη περιστροφή 180 μοιρών προτού ρίξει άγκυρα στην είσοδο του «αόρατου κόλπου» του Βαϊπαΐ.
Σε κάθε λιμάνι, οι λιμενεργάτες αναλάμβαναν δράση. Τα περονοφόρα μετακινούσαν τα εμπορεύματα εδώ κι εκεί για να ελευθερώσουν χώρο και να αναδιατάξουν τα εμπορεύματα από πάνω και κάτω από τα καταστρώματα. Γερανοί ξεφόρτωναν στοίβες ξυλείας, κιβώτια με μπετόν, βαρέλια με βενζίνη, κιβώτια με τρόφιμα, κιβώτια με μπύρα Tahitian Hinano, ακόμα και φορτηγά Toyota. Το εμπόρευμα για τους νησιώτες φορτώθηκε σε παλέτες γεμάτες με κόπρα (σπόρους καρύδας), εσπεριδοειδή, ψάρια και βαρέλια γεμάτα μέχρι το χείλος με φρούτα νόνι.
«Το φόρτωμα είναι στο DNA μας», δήλωσε ο Γουόνγκ. «Οι επιβάτες γοητεύονται βλέποντας πώς λειτουργεί ένα φορτηγό πλοίο. Είμαστε σαν μια καλοκουρδισμένη μηχανή.»
Ο χορός των πολεμιστών
Το Ταϊόχαε είναι η διοικητική πρωτεύουσα του αρχιπελάγους και βρίσκεται στο Νούκου Χίβα, το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί: 29 χλμ μήκος και 14 χλμ πλάτος, με περίπου 3.000 κατοίκους. Μια ομάδα οδηγών συνάντησε το πλοίο και μας συνόδευσαν με τα τετρακίνητα οχήματά τους κατά μήκος του ελικοειδούς ορεινού δρόμου του νησιού προς τον αρχαιολογικό χώρο Καμουιχέι, ο οποίος είναι αξιοσημείωτος για τα αρχαία πετρογλυφικά του και τα δέντρα μπάνυαν ηλικίας 600 ετών. Φορώντας περιδέραια από χαυλιόδοντες αγριογούρουνου και φτέρες, απειλητικοί χορευτές-πολεμιστές έκαναν άγριες γκριμάτσες και γρύλιζαν μια τραχιά ψαλμωδία, χτυπώντας τα γυμνά τους πόδια στον ρυθμό του τυμπάνου, μπροστά από ένα τεράστιο δέντρο.
Μετά την παράσταση, το γεύμα σερβιρίστηκε σε ένα εστιατόριο στο χωριό Χατιχέου. Γευτήκαμε ψωμί, χοιρινό, κατσικάκι και μικρές κόκκινες μπανάνες που ψήνονταν αργά σε έναν ούμου, υπόγειο φούρνο. Το γεύμα των Μαρκέζων περιελάμβανε επίσης ωμό ψάρι σε γάλα καρύδας, τηγανητό κοτόπουλο σε γλυκιά σάλτσα σόγιας και πο’ε, μια μαστιχωτή πουτίγκα από μπανάνα και καρύδα.
Τραγούδια του νησιού και του Θεού
Το τελευταίο λιμάνι που επισκεφτήκαμε ήταν η Γαλλική Πολυνησία των ονείρων σας με τις λευκές παραλίες και την τυρκουάζ θάλασσα. Στην Μπόρα Μπόρα κολυμπήσαμε με καρχαρίες και σαλάχια και αποδράσαμε σε ένα ιδιωτικό νησί. Ένα εορταστικό μπάρμπεκιου περιελάμβανε το συνηθισμένο τραγούδι των Μαρκέζων.
«Πολλά από τα τραγούδια μας μιλούν για τη φύση, την οικογένεια, τον πολιτισμό και, πολύ σημαντικό, για τον Θεό», δήλωσε ο ξεναγός του πλοίου Σπένσερ Αβατάι. «Δεν έχει σημασία από ποιο νησί είμαστε – είμαστε όλοι τραγουδιστές.»
