Η Ευρωπαϊκή Ένωση Αυτοκινητοβιομηχανίας αντιμετωπίζει πρωτοφανείς διακοπές λειτουργίας μετά την επιβολή από την Κίνα περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, βασικού υλικού για την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων και προηγμένων τεχνολογικών εξαρτημάτων. Σύμφωνα με τη δήλωση που εξέδωσε στις 4 Ιουνίου η CLEPA, ο σύνδεσμος Ευρωπαίων προμηθευτών αυτοκινήτων που εκπροσωπεί πάνω από 3.000 εταιρείες, αρκετές γραμμές παραγωγής και εργοστάσια σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν ήδη σταματήσει τη λειτουργία τους, ενώ αναμένονται περαιτέρω διαταραχές καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα τις επόμενες εβδομάδες.
Η συνθήκη αυτή πλήττει ιδιαίτερα τον ευρωπαϊκό κλάδο προμηθευτών αυτοκινήτων, ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενες κινεζικές πρώτες ύλες για την παραγωγή ηλεκτροκινητήρων, μπαταριών και διάφορων εξαρτημάτων ηλεκτροκίνησης. Όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας της CLEPA, Μπέντζαμιν Κρίγκερ, «οι κινεζικοί εξαγωγικοί περιορισμοί ήδη οδηγούν σε κλείσιμο παραγωγικών μονάδων στον τομέα των ευρωπαϊκών προμηθευτών».
Οι σπάνιες γαίες — μια ομάδα 17 μετάλλων με ζωτική σημασία για την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογική πρόοδο — χρησιμοποιούνται σε ισχυρούς μαγνήτες και διάφορες ηλεκτρονικές εφαρμογές. Η Κίνα ελέγχει περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής και πάνω από το 80% της επεξεργασίας αυτών των μεταλλευμάτων, γεγονός που προσδίδει στη χώρα κρίσιμο στρατηγικό πλεονέκτημα και τεράστια επιρροή στην παγκόσμια βιομηχανική αλυσίδα.
Οι επιπτώσεις των κινεζικών μέτρων στους ευρωπαϊκούς προμηθευτές εμφανίζονται ήδη. Η ανεπάρκεια σπάνιων γαιών δυσχεραίνει τη συνέχιση της παραγωγής σε κρίσιμους τομείς, από ηλεκτρικά αυτοκίνητα έως ανεμογεννήτριες και ηλεκτρονικά είδη υψηλής τεχνολογίας. Σύμφωνα με την CLEPA, η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί όσο τα ήδη περιορισμένα αποθέματα εξαντλούνται, οδηγώντας σε περαιτέρω διακοπές και ενδεχομένως σε προσωρινές απολύσεις προσωπικού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει πολλές φορές την ανάγκη περιορισμού της εξάρτησης της Ένωσης από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες, όμως η ταχεία μετάβαση προς την ηλεκτροκίνηση και οι αυξημένες επιταγές για πράσινη ενέργεια έχουν αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση τέτοιων υλικών. Εναλλακτικές πηγές εισαγωγής ή ανάπτυξης ευρωπαϊκών μονάδων εξόρυξης και επεξεργασίας χρειάζονται χρόνο και σημαντικές επενδύσεις, γεγονός που στέλνει σήμα συναγερμού στην ευρωπαϊκή βιομηχανία.
«Η τρέχουσα κρίση καταδεικνύει πόσο ευάλωτη είναι η ευρωπαϊκή εφοδιαστική αλυσίδα σε γεωπολιτικές εντάσεις και μονοπωλιακές πρακτικές», ανέφερε εκπρόσωπος της CLEPA. Με τις σπάνιες γαίες να αποτελούν το «κλειδί» για την τεχνολογική και πράσινη αυτονομία της Ευρώπης, το ζήτημα έχει αποκτήσει κεντρική γεωστρατηγική διάσταση για το μέλλον της αυτοκινητοβιομηχανίας και όχι μόνο.
Οι επιπτώσεις αυτής της στρατηγικής εξάρτησης από την Κίνα δεν περιορίζονται μόνο στην οικονομική σταθερότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, αλλά επηρεάζουν ευρύτερα την ικανότητα της ΕΕ να ανταγωνιστεί τη διεθνή αγορά πράσινων και ψηφιακών τεχνολογιών. Η έξαρση παγκόσμιων τεχνολογικών ανταγωνισμών φέρνει στο προσκήνιο τη συστημική αδυναμία της ΕΕ μπροστά σε αιφνίδιες μεταβολές του διεθνούς εμπορίου πρώτων υλών.
Για τους ευρωπαίους νομοθέτες και τα στελέχη της βιομηχανίας, η κρίση αυτή αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για διαφοροποίηση των εφοδιαστικών πηγών και την ενίσχυση της εσωτερικής παραγωγικής βάσης. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση αυτής της δομικής εξάρτησης ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω βιομηχανικής αποδυνάμωσης, απώλειας θέσεων εργασίας και υποβάθμισης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Συνοψίζοντας, οι κινεζικοί περιορισμοί στις σπάνιες γαίες επαναφέρουν με δραματικό τρόπο το ζήτημα της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με άμεσα και κρίσιμα διλλήματα ως προς τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της, ενώ το ζητούμενο παραμένει η ευρεία πολιτική συναίνεση για επενδύσεις σε νέες πηγές και τεχνολογίες, ώστε να αποτραπούν μελλοντικές παρόμοιες κρίσεις.
