Έντονη πολιτική και κοινωνική συζήτηση προκαλεί η πρόταση του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν για επιβολή απαγόρευσης της χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε παιδιά κάτω των 15 ετών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δήλωση του προέδρου έγινε την Τρίτη, στον απόηχο τραγικού περιστατικού με θύμα έναν εργαζόμενο σε σχολείο στο Nogent της περιφέρειας Haute-Marne στην ανατολική Γαλλία, ο οποίος δολοφονήθηκε με μαχαίρι κατά τη διάρκεια ελέγχου οπλισμού.
Ο Μακρόν, μιλώντας δημόσια μετά το περιστατικό, τόνισε ότι προτίθεται να προωθήσει τη συγκεκριμένη απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επισημαίνοντας παράλληλα πως, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αναλάβει σχετική πρωτοβουλία άμεσα, η Γαλλία θα εφαρμόσει το μέτρο σε εθνική κλίμακα. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Η προστασία των παιδιών μας από τους σοβαρούς κινδύνους της ψηφιακής εποχής πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για όλους τους Ευρωπαίους».
Η συζήτηση επανήλθε στο προσκήνιο μετά το σοβαρό περιστατικό της περασμένης Τρίτης, όπου ένας εργαζόμενος στον τομέα ασφάλειας σχολικών υποδομών έπεσε θύμα θανατηφόρας επίθεσης με μαχαίρι εντός σχολικού συγκροτήματος στο Nogent. Σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές, ο θύτης – τα στοιχεία του οποίου δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί – επιτέθηκε εν ώρα εργασίας, σε χώρο όπου πραγματοποιούνταν προληπτικός έλεγχος οπλισμού, γεγονός που ανέδειξε εκ νέου τα ζητήματα ασφάλειας στους σχολικούς χώρους, αλλά και τον ρόλο της διαδικτυακής ριζοσπαστικοποίησης ή παρακίνησης σε πράξεις βίας.
Ο πρόεδρος Μακρόν συνέδεσε ευθέως το δυστύχημα με την ευρύτερη συζήτηση για την επίδραση των κοινωνικών δικτύων στους ανηλίκους, επισημαίνοντας πως η ανεξέλεγκτη έκθεση σε βίαιο και ακατάλληλο περιεχόμενο εντείνει φαινόμενα παραβατικότητας και θυματοποίησης στις νεαρές ηλικίες.
Η πρόταση για καθολική ευρωπαϊκή απαγόρευση στηρίζεται, σύμφωνα με τον πρόεδρο, στον κίνδυνο διαδικτυακού εκφοβισμού, διάδοσης επιβλαβούς ή ριζοσπαστικού περιεχομένου, αλλά και στην ψυχική υγεία των εφήβων. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν ήδη μεμονωμένα αυστηρά ηλικιακά όρια σε συνεργασία με πλατφόρμες, αλλά η εφαρμογή είναι συχνά ελλιπής και η εποπτεία περιορισμένη.
Η παρέμβαση του Μακρόν λαμβάνει χώρα σε ένα διεθνές περιβάλλον όλο και μεγαλύτερης ανησυχίας για τα όρια της ψηφιακής ελευθερίας στους ανήλικους, και εδράζεται στην επείγουσα ανάγκη ενιαίας ευρωπαϊκής απάντησης. Όπως υπογραμμίζει ο Μακρόν, «αν η Ευρώπη αποτύχει να δράσει συντονισμένα, η Γαλλία θα εφαρμόσει μονομερώς ένα τέτοιο μέτρο».
Η πρόταση προκάλεσε ήδη τις πρώτες πολιτικές αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, τόσο από υποστηρικτές που θεωρούν αναγκαία την προστασία των παιδιών όσο και από οργανώσεις που προασπίζονται τα ψηφιακά δικαιώματα και εκφράζουν ανησυχίες για υπέρμετρους περιορισμούς και την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων ρυθμίσεων.
Ειδικοί σε θέματα ψηφιακής πολιτικής επισημαίνουν ότι οι τεχνικές δυσκολίες αποτελεσματικής επιτήρησης της ηλικίας των χρηστών αλλά και η ανάγκη για συμμετοχή γονέων, σχολείων και ίδιων των τεχνολογικών εταιρειών καθιστούν το εγχείρημα ιδιαίτερα σύνθετο. Από την άλλη πλευρά, ενώ ο πρόεδρος Μακρόν επιχειρεί να φέρει το θέμα στην κορυφή της ευρωπαϊκής αντζέντας, οι εθνικές κυβερνήσεις εξετάζουν προσεκτικά τις συνέπειες μιας τόσο δραστικής οριζόντιας παρέμβασης.
Η πρωτοβουλία Μακρόν αναδεικνύει την αυξανόμενη πίεση προς την ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία να ανταποκριθεί στις ανησυχίες των πολιτών σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία των ανηλίκων στην ψηφιακή εποχή. Τυχόν υιοθέτηση μιας τόσο φιλόδοξης απαγόρευσης θα σήμαινε αναθεώρηση πολιτικών ψηφιακής διακυβέρνησης και θα επηρέαζε ευρύτερα την επικοινωνία, την εκπαίδευση και την κοινωνική ενσωμάτωση των νέων στην Ευρώπη.
Αν η Γαλλία προχωρήσει σε μονομερή εφαρμογή του μέτρου, ενδέχεται να υπάρξουν και νομικές προκλήσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, ιδίως σε θέματα αρμοδιοτήτων και ελευθερίας του διαδικτύου. Το ζητούμενο πλέον για τα ευρωπαϊκά όργανα είναι να εξισορροπήσουν αποτελεσματικά την ανάγκη προστασίας έναντι των κινδύνων με τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των παιδιών στην πληροφόρηση και στην έκφραση.
Η τραγική δολοφονία στο σχολείο του Nogent αποτέλεσε το έναυσμα για μια βαθύτερη ευρωπαϊκή συζήτηση γύρω από τη ρύθμιση της ψηφιακής πραγματικότητας των ανηλίκων. Η πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν σηματοδοτεί μια κλιμάκωση των πολιτικών πρωτοβουλιών προστασίας των νέων, ανοίγοντας την προοπτική είτε για μια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική είτε για νέες διαχωριστικές γραμμές στην ψηφιακή πολιτική της ΕΕ, με αβέβαιη ακόμη τελική έκβαση.
