Η όμορφη μουσική μπορεί να συγκινήσει το κοινό μέχρι δακρύων, ενώ ένας υψηλού τόνου ήχος μπορεί να θρυμματίσει γυαλί. Οι δονήσεις και οι συχνότητες που απαρτίζουν τους ήχους έχουν ισχυρή επίδραση στον ανθρώπινο νου – και στο σώμα- λένε κάποιοι επιστήμονες .
Έχει αποδειχθεί πως το σωστό είδος μουσικής ανακουφίζει από το στρες και οι επιστήμονες το χρησιμοποίησαν για να θεραπεύσουν τον εγκέφαλο ενός μικρού κοριτσιού, να βοηθήσουν ασθενείς με Αλτσχάιμερ, να βοηθήσουν στην ανάρρωση μετά από χειρουργείο και να ανυψώσουν το IQ των ανθρώπων. Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν την μουσική ως θεραπεία γονιμότητας και για να στοχεύσουν παθήσεις σε συγκεκριμένα όργανα.
Μουσική και θεραπεία
«Η μουσική είναι ένα μοναδικά αποτελεσματικό εργαλείο για την θεραπεία νευρολογικών βλαβών επειδή επιστρατεύει σχεδόν κάθε περιοχή του εγκεφάλου», έγραψαν σε άρθρο που δημοσιεύθηκε από την Scientific American ο Γουίλιαμ Φορντ Τόμσον, διακεκριμένος καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Μακουάρι, και ο Γκότφριντ Σλάουγκ, αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Το άρθρο τους εξιστορεί το πως ένα 11χρονο κορίτσι, η Λόρελ, υπέφερε από εγκεφαλικό με αποτέλεσμα μόνιμη εγκεφαλική βλάβη. Δεν ήταν σε θέση να επικοινωνήσει καθαρά παρόλο που η γλωσσική της αντίληψη ήταν απολύτως άθικτη.
Μέσα από θεραπεία μελωδικού τονισμού, διαμορφώθηκε μια σύνδεση μεταξύ των περιοχών ακοής και ομιλίας στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου της Λόρελ. Αυτή η σύνδεση παρέκαμψε τις διόδους ομιλίας στο αριστερό ημισφαίριο οι οποίες είχαν υποστεί μεγάλη ζημιά.
«Στο τέλος της θεραπείας που διήρκησε 15 εβδομάδες, μπορούσε να φτιάχνει προτάσεις πέντε έως οχτώ λέξεων, μερικές φορές και με περισσότερες», γράφουν οι Τόμσον και Σλάουγκ.
Το 2015, την χρονιά που δημοσιοποιήθηκε το άρθρο τους, είχαν περάσει οχτώ χρόνια από το ατύχημα της Λόρελ. Είχε γίνει ομιλήτρια ελπίζοντας να δώσει κίνητρο στους επιζώντες από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η θεραπεία της Λόρελ μέσω του τραγουδιού γίνεται ολοένα και πιο κοινή. Υπάρχουν χορωδίες ανά τον κόσμο όπου τα μέλη τους είναι επιζώντες εγκεφαλικού, οι οποίοι επικοινωνούν ξανά μέσω της μουσικής.
Η μουσική ως φάρμακο
Η μουσική έχει χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση της υγείας σε πολλούς πολιτισμούς κατά τη διάρκεια της ιστορίας.
Οι Τόμσον και Σλάουγκ ανέφεραν μερικά παραδείγματα, όπως τοιχογραφίες στην Αίγυπτο που απεικονίζουν τη χρήση της μουσικής για τη βελτίωση της γονιμότητας στις γυναίκες.
Μια μελέτη υποδηλώνει πως η μουσική μπορεί όντως να αυξήσει τον ρυθμό των επιτυχημένων εγκυμοσυνών κατά 5% σε γυναίκες που υπόκεινται σε διαδικασίες in vitro γονιμοποίησης (in vitro fertilization-IVF).
«Σαμάνοι στα ορεινά τροπικά δάση του Περού χρησιμοποιούν την ψαλμωδία ως το κύριο εργαλείο θεραπείας, και οι Ασάντι της Γκάνα συνοδεύουν τις θεραπευτικές τελετές με τύμπανα», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Άρθρο έρευνας για τη χρήση της μουσικής στην κινεζική ιατρική αναφέρει ότι η μουσική που χρησιμοποιείται στη θεραπεία είναι αποτελεσματική. Η παραδοσιακή κινεζική ιατρική πήγε ένα βήμα πιο πέρα με το να ταιριάξει τις πέντε μουσικές κλίμακες: γκονγκ (ντο), σανγκ (ρε), τζούε (μι), τζι (σολ), γιου (λα), με κάθε ένα από τα πέντε μεγάλα όργανα του σώματος – τη σπλήνα, τους πνεύμονες, το ήπαρ, την καρδιά και τους νεφρούς – όπως επίσης και με τα πέντε στοιχεία – το ξύλο, τη φωτιά, τη γη, το μέταλλο και το νερό. Οι συγγραφείς του άρθρου, Χούι Τζάνγκ και Χαν Λάι, το αποκαλούν αυτό «πέντε φάσεις της μουσικής θεραπείας».
Οι συγγραφείς δήλωσαν επίσης πως τα πέντε μεγάλα όργανα αντιστοιχούν σε πέντε διαθέσεις. «Η σκέψη αντιστοιχεί στη σπλήνα (Γκονγκ), η θλίψη/ανησυχία στους πνεύμονες (Σανγκ), ο θυμός στο ήπαρ (Τζούε), η χαρά στην καρδιά (Τζι) και ο φόβος/τρόμος στους νεφρούς (Γιου) αντίστοιχα», γράφουν οι Λάι και Τζάνγκ.
Όταν κάποια πάθηση ανακαλύπτεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος, ακούγοντας μουσική στην κλίμακα που αντιστοιχεί σε εκείνο το όργανο μπορεί αν βοηθήσει στην ανακούφιση των προβλημάτων της περιοχής, λένε οι συγγραφείς.
«Η μουσική του Σανγκ ενδυναμώνει τις συσπάσεις και τις καθαριστικές επιδράσεις των πνευμόνων και ρυθμίζει το μεταβολισμό του νερού», λένε οι Τζανγκ και Λάι.
Εξειδικευμένοι ιατροί του Χάρβαρντ θεωρούν την μουσική ποικιλοτρόπως ωφέλιμη, περιλαμβάνοντας και την ανάρρωση των ασθενών από κάποια εγχείριση και τη διαχείριση της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων παθήσεων, όπως δηλώνει και το άρθρο (pdf ) «Music as Medicine: the impact of healing harmonies» («Η μουσική ως φάρμακο: το αντίκτυπο των θεραπευτικών αρμονιών»), που δημοσιεύτηκε το 2015.
Παρότι η μουσική δεν μπορεί να θεραπεύσει το Αλτσχάιμερ, μπορεί να ανακουφίσει τη σύγχυση και το άγχος των ασθενών, σύμφωνα με το άρθρο.
Η μουσική επίσης χρησιμοποιείται σε ορισμένα ιατρικά κέντρα για να μπορέσουν οι ασθενείς να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα στάδια μίας εγχείρισης:
«Ενθαρρύνουμε τους ασθενείς να ακούνε μουσική πριν, κατά την διάρκεια και μετά την εγχείριση», λέει η Σουζάν Κάτσαλ, κλινική νοσηλεύτρια στην κλινική Mayo.
Μουσική και μάθηση
Λέγεται πως η μουσική του Μότσαρτ κάνει τα μωρά πιο έξυπνα, αλλά ισχύει αυτό όντως;
Παρότι το Χάρβαρντ δεν πειραματίστηκε με μωρά, το Πανεπιστήμιο Ίρβαϊν της Καλιφόρνια ρώτησε τρεις ομάδες μαθητών κολεγίου να υποβληθούν σε ένα τεστ IQ αφότου άκουσαν για δέκα λεπτά είτε Μότσαρτ, είτε μια χαλαρωτική κασέτα ή απλά παρέμειναν σε σιωπή.
Οι ομάδες που άκουσαν Μότσαρτ με συνέπεια τα πήγαν καλύτερα από τις άλλες.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως αυτά τα αποτελέσματα ήταν προσωρινά και η διαφορά των «καλύτερων» δεν ήταν πολύ μεγάλη. Το IQ αυτών που άκουσαν Μότσαρτ αυξήθηκε μονάχα κατά οκτώ ή εννέα πόντους και διήρκησε μονάχα για 15 λεπτά. Όταν το Χάρβαρντ επανέλαβε το πείραμα, η διαφορά ήταν μόλις αύξηση δύο πόντων IQ.
Ποιο είδος μουσικής είναι καλύτερο;
Το 1992, ο Δρ Μασάρου Εμότο ξεκίνησε μια σειρά πειραμάτων με κρυστάλλους νερού. Το νερό που εκτέθηκε σε θετικές λέξεις όπως «ελπίδα» και «αγάπη» σχημάτισε όμορφους, ολοκληρωμένους κρυστάλλους νερού, ενώ λέξεις όπως «άσχημος» σχημάτισαν αποχρωματισμένες, δίχως σχήμα μάζες που δεν έμοιαζαν καθόλου με κρυστάλλους.
Επίσης, έπαιξε μουσική για να δει την επίδραση που θα είχε στο νερό. Έπαιξε διαφόρων ειδών μελωδίες, από Βιβάλντι μέχρι το «Imagine» του Τζον Λένον και χέβυ μέταλ. Ενώ η κλασική μουσική και το «Imagine» παρήγαγαν ολοκληρωμένους κρυστάλλους, το χέβυ μέταλ δημιούργησε μια δονούμενη μάζα χωρίς καμία εμφανή τάξη.
Η μεθοδολογία του Εμότο έχει αντιμετωπίσει κριτική, και το πείραμα του έχει επικριθεί ως δύσκολο να αναπαραχθεί.
Αλλά αν τα ευρήματά του είναι αληθή, θα ήταν ενδιαφέρον να σημειωθεί πως το νερό απαρτίζει περίπου το 60% του ανθρώπινου σώματος ανάλογα με την ηλικία και το γένος το ατόμου.
Μια σύγκριση ανάμεσα στην κλασική και τη δημοφιλή μουσική έγινε από τον Τζέιμς Ο. Γιανγκ, καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βικτόρια, σε μελέτη.
Η έρευνα του εξέτασε τη χρήση συγχορδιών, εργαλείων για μουσική έκφραση, το εύρος των ρυθμών κλπ, και βρήκε πως η κλασική μουσική τα πήγε πολύ καλύτερα από την ποπ, τη ροκ ή άλλα μοντέρνα είδη στη χρήση αυτών των μουσικών στοιχείων.
«Η δημοφιλής μουσική έχει δυσκολίες στο να πετύχει την ακρίβεια της έκφρασης που μπορεί να εμφανιστεί σε πιο εμβριθείς συνθέσεις», επεσήμανε.
Η κλασική μουσική από την άλλη, «μπορεί να πετύχει μια λεπτή εκφραστικότητα, η οποία δύσκολα επιτυγχάνεται στη δημοφιλή μουσική».
Της Maria Han
