Μεγαλώνοντας στο Σάλτσμπουργκ, η Γιοχάννα Σβάιγκερ ήταν συνεχώς περιτριγυρισμένη από ομορφιά – από την μπαρόκ αρχιτεκτονική της αυστριακής πόλης μέχρι τα μεγαλοπρεπή σιντριβάνια και τους δημόσιους κήπους. «Πίστευα ότι οι δημιουργοί αυτών των έργων ανήκαν σε ένα μακρινό παρελθόν και ότι είχαν μαγικές ικανότητες, και σκεφτόμουν ότι αν μπορούσα να μάθω μόνο ένα μικρό μέρος από αυτά που ήξεραν, θα ήμουν πολύ ευτυχισμένη», δηλώνει η γλύπτρια.
Ο πατέρας της, δάσκαλος εικαστικών, της δίδαξε βασικές τεχνικές ζωγραφικής και γλυπτικής. Το να δουλεύει με πηλό τής έδινε αληθινή χαρά. «Έγινε ο κόσμος μου, στον οποίο κατέφευγα κάθε φορά που ένιωθα την ανάγκη να ξεφύγω, όπως η Αλίκη που μπαίνει στη Χώρα των Θαυμάτων της», είπε. Σήμερα, η Σβάιγκερ έχει πραγματοποιήσει το παιδικό της όνειρο και επιδιώκει να εμπνεύσει στην επόμενη γενιά καλλιτεχνών την αγάπη για το είδος της τέχνης που τόσο την συγκινεί.
Το 2017, πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συνεργαστεί με την Ακαδημία Νέων Δασκάλων, μια συνδρομητική διαδικτυακή πλατφόρμα σεμιναρίων μέσω της οποίας μαθαίνουν οι άνθρωποι Εικαστικά και διάφορες τεχνικές. Αρχικά, κλήθηκε να διδάξει ένα σεμινάριο γλυπτικής μέσω βίντεο. Σήμερα, είναι η διευθύντρια του προγράμματος της Ακαδημίας. Οι άνθρωποι μπορούν να παρακολουθούν βίντεο στα οποία καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο μοιράζονται και διδάσκουν την τέχνη τους. Ακόμη και κορυφαίες σχολές τέχνης και στούντιο ψυχαγωγίας, όπως τα στούντιο κινουμένων σχεδίων της Γουόλτ Ντίσνεϋ, το Κολέγιο Τέχνης και Σχεδιασμού Ρίνγκλινγκ και η Εθνική Εταιρεία Γλυπτικής, έχουν εγγραφεί για μαθήματα.
Αναζητώντας την κλασική τέχνη
Σε ηλικία 15 ετών, η Σβάιγκερ γράφτηκε σε μια σχολή γλυπτικής στην πόλη της, η οποία δίδασκε ξυλογλυπτική και γλυπτική σε πέτρα. Ωστόσο, εκείνη ήθελε να μάθει την κλασική παραστατική γλυπτική, όπως αυτή των δασκάλων της Αναγέννησης, και να εκπαιδευτεί στο σχέδιο, στα προπλάσματα από πηλό και στη χύτευση χαλκού. Μετά την αποφοίτησή της από το Λύκειο, η Σβάιγκερ αναζήτησε ατελιέ και σχολές στο Σάλτσμπουργκ, στη Βιέννη και σε άλλες κοντινές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά καμία δεν δίδασκε αυτές τις τεχνικές.
Γνωστοί της που κινούνταν σε καλλιτεχνικούς κύκλους τής είπαν ότι ο ρεαλισμός ανήκει στο παρελθόν, οπότε αποφάσισε να εκπαιδευτεί μόνη της, μελετώντας τα έργα των μεγάλων δασκάλων της Αναγέννησης όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Ραφαήλ. Ακόμη, σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ. Αν και σύντομα άρχισε να έχει παραγγελίες για να ζωγραφίζει πορτρέτα και να φιλοτεχνεί φιγούρες για εκκλησίες και νεκροταφεία, εξακολουθούσε να αισθάνεται την ανάγκη για περισσότερη εκπαίδευση. Σε ηλικία 26 ετών, ανακάλυψε ότι η Ακαδημία Τέχνης της Φλωρεντίας στην Ιταλία δίδασκε το παραδοσιακό πρόγραμμα σπουδών. Αφού ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της εκεί, επέστρεψε στην alma mater του Λυκείου της και άρχισε να διδάσκει ένα μάθημα κλασικής παραστατικής τέχνης.
Έκτοτε, η καλλιτέχνις νιώθει ότι είναι αποστολή της να συνεχίσει την παράδοση της κλασικής τέχνης, μέσω της Ακαδημίας Νέων Δασκάλων, των εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και του ιδιωτικού της εργαστηρίου τέχνης. «Προσπαθώ να παροτρύνω τη νέα γενιά να τελειοποιήσει την τέχνη που παράγει και να επικεντρωθεί πραγματικά στην τέχνη όσο το δυνατόν περισσότερο -και να τους δώσω να καταλάβουν ότι αν γίνεις δυνατός στην τέχνη σου, γίνεσαι και ελεύθερος στην έκφρασή σου», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή της, που πραγματοποιήθηκε στο Κολέγιο Fei Tian στο Μίντλταουν της Νέας Υόρκης, όπου δίδαξε ένα καλοκαιρινό μάθημα γλυπτικής διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων.
Η 38χρονη σήμερα Σβάιγκερ δίδαξε στους φοιτητές του Fei Tian College την ανθρώπινη ανατομία και πώς να σχεδιάζουν από ένα ζωντανό μοντέλο. Για εκείνη, το θέμα είναι να σέβεσαι τη διαδικασία στην οποία πρωτοστάτησαν οι μεγάλοι κλασικοί καλλιτέχνες της δυτικής παράδοσης. «Πρέπει να τιμάμε το παρελθόν, αυτό που έμαθαν οι πρόγονοι και αυτό που έβγαλαν προς τα έξω. Βασικά, είναι να παίρνεις τη δάδα και να την πηγαίνεις πιο πέρα. Σε αυτό πιστεύω», δηλώνει.
Η θαυμαστή γλώσσα του χορού
Στο τελευταίο της έργο, η Σβάιγκερ εμπνεύστηκε από έναν διαφορετικό πολιτισμό. Πριν από αρκετά χρόνια, η ίδια και ο σύζυγός της παρακολούθησαν μια παράσταση του Shen Yun Performing Arts, της κορυφαίας παγκοσμίως ομάδας κλασικού κινεζικού χορού. Με έδρα τη Νέα Υόρκη, η εταιρεία επιδιώκει να αναβιώσει τα 5.000 χρόνια κινεζικού πολιτισμού μέσω του χορού και της μουσικής. Ο κλασικός κινεζικός χορός, ειδικότερα, έχει μια καταγωγή που ανάγεται στις αυτοκρατορικές Αυλές και στα αρχαία θεατρικά έργα. Η Σβάιγκερ συγκινήθηκε όχι μόνο από την αφήγηση των ιστοριών, αλλά και από την τεχνική δεινότητα των χορευτών. «Μπορούσα να δω ότι αυτό είναι το είδος της τελειότητας […] στο οποίο στόχευαν οι καλλιτέχνες στο παρελθόν. Και πραγματικά συγκινεί τις καρδιές των ανθρώπων, με ομορφιά και με εξαιρετική τεχνική», λέει.
Η Σβάιγκερ θέλησε να αποτυπώσει μέσω της γλυπτικής τη χάρη και τη δύναμη των χορευτών που έβλεπε στη σκηνή. «Αυτό που με εξέπληξε τόσο πολύ ήταν η ποικιλία των στάσεων που οι χορευτές κάνουν σε απόλυτο συγχρονισμό – έτσι, όλη η χορογραφία μοιάζει σαν μια γλώσσα που ‘μιλιέται’ επί σκηνής», είπε.
Μέσω ενός κοινού φίλου καλλιτέχνη, η Σβάιγκερ γνώρισε πρόσφατα τη Σελίν Μα, μια 22χρονη καθηγήτρια κλασικού κινεζικού χορού στη Βόρεια Ακαδημία Τεχνών, ένα ιδιωτικό γυμνάσιο και λύκειο στο Μίντλταουν της Νέας Υόρκης. Μαζί, σκέφτηκαν πιθανές στάσεις που θα μπορούσε να πάρει η φιγούρα, με τη Mα να ποζάρει για τις κινήσεις. Στην αρχή, η Σβάιγκερ το βρήκε δύσκολο να μεταφέρει τον χορό, μια κινούμενη μορφή τέχνης, στη στατική γλώσσα της γλυπτικής – ιδίως τις ανάλαφρες, αέρινες κινήσεις του κλασικού κινεζικού χορού. «Είναι μια στιγμή στον χρόνο που αποτυπώνεται, και έτσι η στάση που επέλεξα δεν είναι μια στάση ανάπαυσης. Μοιάζει μάλλον με ένα λουλούδι που ανθίζει», αναφέρει η Σβάιγκερ.
Το γλυπτό
Το ένα πόδι της χορεύτριας πατά γερά κάτω, ενώ το άλλο υψώνεται ψηλά, κάθετα προς το πρώτο, και τα δύο μαζί σχηματίζουν μια μακριά ευθεία που ξεπερνά το ύψος του κεφαλιού της, το οποίο στρέφεται ελαφρά. Με το ένα της χέρι κρατά το υψωμένο πόδι, ενώ το άλλο κάνει μία χαριτωμένη κίνηση σαν να δείχνει προς τον ουρανό. «Προσπαθούσα να σκεφτώ πώς αναπτύσσονται τα φυτά. Αυτό με βοήθησε να δώσω αυτή τη χάρη στο έργο […] τη χάρη ενός λουλουδιού που ανοίγει τα πέταλά του. Αυτή την εικόνα προσπαθούσα να έχω στο μυαλό μου καθώς το φιλοτεχνούσα», δήλωσε η Σβάιγκερ.
Η Mα είπε για τη χειρονομία: «[Το χέρι] Υψώνεται, σαν να δίνει στους ανθρώπους ελπίδα και να στοχεύει σε κάτι φωτεινότερο και ψηλότερο». Δεν εντυπωσιάστηκε μόνο από την αφοσίωση της Σβάιγκερ στην τέχνη της, αλλά και ενθουσιάστηκε που είδε τον κλασικό κινεζικό χορό να αποτυπώνεται σε μια άλλη μορφή τέχνης. «Οι χορευτές του παρελθόντος – δεν έχουμε πολλά καταγεγραμμένα πλάνα και πολλές τεχνικές χάνονται επειδή δεν υπάρχει κανείς να τις μεταδίδει μέσα από χιλιάδες χρόνια», λέει η Μα, σημειώνοντας ότι ήταν συναρπαστικό να βλέπει «ένα γλυπτό που μπορεί να είναι αιώνιο».
Συνεργαζόμενη με τη Σβάιγκερ για τη δημιουργία του γλυπτού, η Μα απέκτησε επίσης μια νέα κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δυτικές και οι ανατολικές τέχνες μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται. Και μέσα από τη συζήτηση για την πόζα της χορεύτριας, απέκτησε καλύτερη αντίληψη για τους μυς που χρησιμοποιεί ενώ χορεύει και για «την ομορφιά της ανθρώπινης μορφής».
Ο ρόλος της τέχνης στην κοινωνία
Η Μα εκπαιδεύτηκε στον κλασικό κινεζικό χορό για επτά χρόνια, μαθαίνοντας τα εσωτερικά νοήματα πίσω από εκείνη τη μορφή τέχνης. Είπε ότι η εκπαίδευση τη βοήθησε να ενσαρκώσει αξίες του αρχαίου κινεζικού πολιτισμού, όπως η αυτοπειθαρχία, η προθυμία να υπομείνει κανείς τις δυσκολίες και η αισιοδοξία. Για να κατακτήσει κανείς αυτήν την τέχνη, «πρέπει πραγματικά να εδραιώσει αυτές τις αξίες μέσα του, και είναι κάτι που έρχεται από την καρδιά», δήλωσε η Μα.
Η Σβάιγκερ πιστεύει ομοίως ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να καλλιεργούν θετικές αξίες προκειμένου να δημιουργήσουν κάτι όμορφο. «Ο καλλιτέχνης πρέπει σε μεγάλο βαθμό να βυθιστεί στην ιδέα της ομορφιάς για να την επικοινωνήσει σε κάποιον άλλον. Και αν ο καλλιτέχνης σκέφτεται το κοινό, θέλει το κοινό να συνδεθεί με αυτήν την ομορφιά, και όσοι βλέπουν το έργο του θα το νιώσουν αυτό. Γι’ αυτό, λοιπόν, πιστεύω ότι η τέχνη έχει τέτοια σημασία για την κοινωνία», είπε.
Πιστεύει επίσης ακράδαντα ότι η τέχνη έχει τη δύναμη να εξυψώνει τους ανθρώπους. «Αν κοιτάζεις χαριτωμένα πράγματα, δυνατά πράγματα, αυτό φυσικά σε βοηθάει να συνδεθείς με αυτές τις αρετές. […] [Η τέχνη] Υπενθυμίζει στους ανθρώπους τις αρετές που πρέπει να έχουν», είπε. Επιθυμώντας να εμπνεύσει τους ανθρώπους με την ομορφιά, ευελπιστεί να δημιουργήσει έργα για δημόσιους χώρους – σχολεία, νοσοκομεία, πλατείες.
Tο γλυπτό της χορεύτριας σχεδιάζει να το χυτεύσει σε μπρούντζο χρησιμοποιώντας μια αρχαία τεχνική γνωστή ως χύτευση με την τεχνική του χαμένου κεριού και ελπίζει ότι θα τοποθετηθεί σε δημόσιο χώρο μια μέρα. Όταν η τέχνη ομορφαίνει την πόλη ή οποιοδήποτε μέρος, «σου αρέσει να περνάς χρόνο εκεί, θα ήθελες να καθίσεις και να είσαι εκεί μαζί με άλλους, και νιώθεις τους άλλους ανθρώπους που είναι παρόντες – και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον πολιτισμό μας», τονίζει.
Της Annie Wu
