Ανάλυση ειδήσεων
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε την επιβολή πρόσθετου δασμού 100% στα κινεζικά προϊόντα και περιορισμούς στις εξαγωγές κρίσιμου λογισμικού, με ισχύ από την 1η Νοεμβρίου, ως άμεση απάντηση σε αυτό που αποκάλεσε «εχθρική κίνηση» του Πεκίνου μέσω της εργαλειοποίησης των εξαγωγών σπανίων γαιών.
Παρατηρητές της Κίνας εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή είχε σκοπό να αυξήσει τη διαπραγματευτική δύναμη του Πεκίνου και να πιέσει τον Τραμπ να προβεί σε παραχωρήσεις. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η Κίνα υπερεκτίμησε τη θέση της, υποτιμώντας την ένταση της αμερικανικής αντίδρασης.
Η κίνηση του Πεκίνου
Στις 9 Οκτωβρίου 2025, το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε νέους εκτεταμένους κανονισμούς που διευρύνουν σημαντικά τους ελέγχους εξαγωγών — όχι μόνο για τις ακατέργαστες σπάνιες γαίες, αλλά και για μαγνήτες, κράματα, μπαταρίες, υλικά ημιαγωγών, συναφή μηχανήματα και οποιοδήποτε προϊόν περιέχει έστω και 0,1% σπάνιες γαίες κινεζικής προέλευσης.
Οι νέοι κανόνες ισχύουν και για ξένα προϊόντα που ενσωματώνουν κινεζικές σπάνιες γαίες ή τεχνολογίες. Οι εξαγωγείς πρέπει να λάβουν ειδικές άδειες, να δηλώνουν την προέλευση των υλικών και να αποδεικνύουν πλήρη ιχνηλασιμότητα στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
Άδειες εξαγωγής θα απορρίπτονται αυτόματα για προϊόντα ή εξαρτήματα με στρατιωτική χρήση ή για υψηλού κινδύνου τελικούς χρήστες.
Ο Τραμπ απάντησε στις 10 Οκτωβρίου με δύο αναρτήσεις στο Truth Social, καταδικάζοντας τις κινήσεις της Κίνας ως απόπειρα να κρατήσει «τον κόσμο αιχμάλωτο».
«Είναι αδύνατον να πιστέψει κανείς ότι η Κίνα θα έκανε κάτι τέτοιο, κι όμως το έκανε — και τα υπόλοιπα είναι Ιστορία», έγραψε.
Ο Αμερικανός πρόεδρος υπαινίχθηκε επίσης ότι μπορεί να ακυρώσει την επικείμενη συνάντησή του με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, που είχε προγραμματιστεί στο περιθώριο της συνόδου APEC στη Νότια Κορέα αργότερα αυτόν τον μήνα.
Η Κίνα ελέγχει περίπου το 70% της εξόρυξης σπανίων γαιών, πάνω από το 90% της ικανότητας επεξεργασίας και το 90% της παγκόσμιας παραγωγής μαγνητών σπανίων γαιών.
Παραβίαση εμπιστοσύνης
«Η σχέση μας με την Κίνα τους τελευταίους έξι μήνες ήταν πολύ καλή, πράγμα που κάνει αυτή την κίνηση ακόμα πιο απροσδόκητη», έγραψε ο Τραμπ.
Ειδικοί όπως ο Σεν Μινγκ-Σι και ο Γιε Γιαο-Γιουάν δήλωσαν στην Epoch Times ότι ο Τραμπ αισθάνθηκε προδομένος από την αιφνίδια μεταστροφή της Κίνας μετά τις θετικές ενδείξεις αποκλιμάκωσης.
«Η τρέχουσα αντίδραση της Κίνας θυμίζει την αρχική φάση του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ–Κίνας», είπε ο Σεν.
«Τότε η προσέγγιση ήταν ανταποδοτική: αν οι ΗΠΑ επέβαλλαν δασμούς, η Κίνα απαντούσε με τον ίδιο τρόπο».
Στις συνομιλίες του Λονδίνου (9–10 Ιουνίου 2025), οι δύο πλευρές είχαν δείξει διάθεση συμβιβασμού. Η απόφαση του Πεκίνου, λίγους μήνες μετά, θεωρείται από την Ουάσιγκτον «υπονόμευση της προόδου» και «σκόπιμη πρόκληση».
«Φυσικά ο Τραμπ εξοργίστηκε», είπε ο Σεν. «Διαχειρίζεται ήδη κρίσιμα ζητήματα – όπως την εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς – και τώρα η Κίνα προσθέτει νέα ένταση».
Ο Τραμπ χαρακτήρισε την κίνηση «επιθετική» και «εξαιρετικά εχθρική», προσθέτοντας:
«Είναι κάτι άνευ προηγουμένου στο διεθνές εμπόριο και ηθικά απαράδεκτο».
Αλαζονεία ή υπερεκτίμηση του Πεκίνου
Κατά τον καθηγητή Γιε, η κίνηση της Κίνας είναι «περίπτωση υπερβολικής αυτοπεποίθησης» — ή, όπως είπε πιο ωμά, «αλαζονείας».
«Η Κίνα έχει μια διογκωμένη αυτοεικόνα που την τυφλώνει ως προς το πώς αντιδρούν οι άλλες χώρες», είπε.
Ο Σεν πρόσθεσε ότι το Πεκίνο θεωρεί πλέον πως οι αμερικανικοί δασμοί ήρθαν για να μείνουν και ότι οι ΗΠΑ εφαρμόζουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική περιορισμού της Κίνας.
Εσωτερικοί παράγοντες του ΚΚΚ
Ο Σεν υπέδειξε ότι η κίνηση ίσως σχετίζεται και με εσωτερικές εντάσεις στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας.
«Μπορεί να πρόκειται για εσωκομματικό αγώνα εξουσίας ή για μια πιο επιθετική στάση του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ,» είπε.
Λίγο πριν την 4η Ολομέλεια του κόμματος, οι ΗΠΑ δημοσίευσαν έκθεση για διαφθορά ανώτερων Κινέζων αξιωματούχων, πιθανώς για να επηρεάσουν το εσωτερικό πολιτικό κλίμα.
«Η έκθεση αυτή μπορεί να προσφέρει “πολεμοφόδια” σε εσωτερικούς αντιπάλους του Σι ή να δημιουργήσει πίεση στο στρατόπεδό του», εξήγησε.
«Γι’ αυτό ο Τραμπ πιθανότατα θα περιμένει μέχρι το επόμενο έτος πριν επισκεφθεί επίσημα την Κίνα».
Προβλέπεται παρατεταμένη αντιπαράθεση
Ο Ντέιβι Τζουν Χουάνγκ, οικονομολόγος και πρώην σχολιαστής της κρατικής CNTV, εκτίμησε ότι το πιθανότερο σενάριο είναι οι δύο χώρες να διατηρήσουν σκληρές στάσεις, επιτρέποντας παράλληλα εξαιρέσεις για ορισμένες εταιρείες.
«Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν υπό πίεση», είπε.
Ο Χουάνγκ προειδοποίησε για αύξηση του κόστους σε τομείς όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, ο στρατιωτικός εξοπλισμός και οι ημιαγωγοί, καθώς οι πολυεθνικές θα πρέπει να λειτουργούν με διπλά συστήματα παραγωγής για να συμμορφώνονται με διαφορετικούς κανονισμούς.
Εάν οι χρηματαγορές υποστούν αστάθεια ή αυξηθεί ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ, ενδέχεται να υπάρξει προσωρινή χαλάρωση των περιορισμών.
Ο Σεν καταλήγει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να αναζητήσουν νέες πηγές σπανίων γαιών:
«Αυτός είναι ο λόγος που το Πεκίνο διατηρεί αυστηρούς ελέγχους στις τεχνολογίες επεξεργασίας σπανίων γαιών — για να κρατήσει το στρατηγικό του πλεονέκτημα», είπε.
«Θα χρειαστεί χρόνος για να δημιουργηθούν νέες αλυσίδες εφοδιασμού».
