Σε ισχύ τέθηκε από την 1η Ιουλίου ο Κώδικας Ορθής Πρακτικής για την Παραπληροφόρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος εντάχθηκε νωρίτερα φέτος στον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA).
Πρόκειται για τον πανευρωπαϊκό νόμο που ρυθμίζει ψηφιακές υπηρεσίες. Τον Φεβρουάριο, η ΕΕ ενέκρινε επίσημα την ενσωμάτωση του Εθελοντικού Κώδικα του 2022 για την Παραπληροφόρηση στον DSA, μετατρέποντάς τον έτσι από κατευθυντήρια γραμμή σε υποχρεωτικό κανόνα δεοντολογίας.
Ο κώδικας πλέον εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε εταιρείες που έχουν χαρακτηριστεί από την ΕΕ ως πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, μεταξύ των οποίων οι Google, Meta, TikTok και Microsoft.
Από την Τρίτη, οι πλατφόρμες αυτές οφείλουν να αποδεικνύουν τη συμμόρφωσή τους με τις απαιτήσεις για την πρόληψη της παραπληροφόρησης και να κάνουν τις ενέργειές τους ελέγξιμες, με την πρώτη κατάθεση εκθέσεων διαφάνειας να αναμένεται στις αρχές του 2026.
Τα μέτρα περιλαμβάνουν τη διακοπή των χρηματοδοτικών κινήτρων για όσους διακινούν παραπληροφόρηση, εξασφαλίζοντας, για παράδειγμα, ότι δεν αποκομίζουν έσοδα από διαφημίσεις.
Παράλληλα, διευρύνεται η κάλυψη των πλατφορμών από ανεξάρτητους ελέγχους και διασταύρωση πληροφοριών (fact-checking) σε όλα τα κράτη-μέλη και σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ.
Οι πλατφόρμες οφείλουν επίσης να εφαρμόζουν τη διασταύρωση αυτή με μεγαλύτερη συνέπεια, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οργάνωση νομικής υποστήριξης θρησκευτικών δικαιωμάτων με έδρα τις ΗΠΑ, η ADF International, έγραψε την 1η Ιουλίου στην πλατφόρμα Χ ότι «η ΕΕ έκανε ένα σημαντικό βήμα ενίσχυσης της διαδικτυακής λογοκρισίας, ενσωματώνοντας τον Κώδικα Δεοντολογίας για την Παραπληροφόρηση ως υποχρεωτικό τμήμα του Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες». Η ADF προσέθεσε ότι ο DSA «απειλεί την ελευθερία του λόγου σε παγκόσμιο επίπεδο και πρέπει να καταργηθεί».
Η παραβίαση της εν λόγω νομοθεσίας μπορεί να επιφέρει πρόστιμα που φτάνουν έως και το 10% του ετήσιου παγκόσμιου κύκλου εργασιών μιας εταιρείας για πρώτη παράβαση, ενώ για επανειλημμένες παραβάσεις το πρόστιμο μπορεί να ανέλθει στο 20%. Οι μεγάλες πλατφόρμες αντιμετωπίζουν αυστηρότερους κανονισμούς και υποχρεώσεις σε σχέση με τις μικρότερες, όπως ορίζει ο DSA.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να επιβάλουν δασμό 50% σε εμπορεύματα που εισάγονται από την ΕΕ, με την εφαρμογή του μέτρου να έχει προγραμματιστεί για τις 9 Ιουλίου.
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα υπάρξει αναμέτρηση με την Ευρώπη σχετικά με τη ρύθμιση των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, καταγγέλλοντας πως οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί περιορίζουν την ελευθερία του λόγου.
«Υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες που έχω σχετικά με την προσέγγιση της Ευρώπης και ιδιαίτερα για τον DSA», δήλωσε ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών των ΗΠΑ, Μπρένταν Καρ, τον Μάρτιο στο Mobile World Congress στη Βαρκελώνη.
Τον Φεβρουάριο, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς καταδίκασε τη διαχείριση περιεχομένου σε σύνοδο για την τεχνητή νοημοσύνη στο Παρίσι, χαρακτηρίζοντάς την «αυταρχική λογοκρισία».
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε να υπονοεί πως το σχετικό ευρωπαϊκό νομοθέτημα θα βρεθεί στο τραπέζι των διαβουλεύσεων, με ανάρτηση στο Truth Social στις 27 Ιουνίου, κατά την οποία ανακοίνωσε το σταμάτημα των εμπορικών συνομιλιών με τον Καναδά.
Ο Τραμπ ανέφερε: «Η Ουάσιγκτον διέκοψε τις διαπραγματεύσεις με τον βόρειο γείτονά της, μεταξύ άλλων επειδή η Οττάβα ανήγγειλε την επιβολή φόρου ψηφιακών υπηρεσιών στις αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες μας, που αποτελεί άμεση και ωμή επίθεση στη χώρα μας. Είναι προφανές ότι αντιγράφουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, που έκανε το ίδιο και αυτή τη στιγμή το θέμα συζητείται και μεταξύ μας».
Η ΕΕ, ωστόσο, διευκρίνισε ότι οι νόμοι της δεν τίθενται σε διαπραγμάτευση. «Η νομοθεσία μας δεν βρίσκεται στο τραπέζι. Δεν είναι ανοικτή για διαπραγματεύσεις, και αυτό φυσικά ισχύει και για τη νομοθεσία μας για τον ψηφιακό τομέα», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τομάς Ρενιέ, σε καθημερινή ενημέρωση στις Βρυξέλλες στις 30 Ιουνίου.
Απαντώντας σε συμπληρωματική ερώτηση, ο Ρενιέ προσέθεσε: «Η νομοθεσία μας δεν πρόκειται να αλλάξει. Ο DSA δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης στον εμπορικό διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ο ίδιος σημείωσε ότι η Επιτροπή, ως εκτελεστικό όργανο των 27 κρατών-μελών, επιθυμεί τη σύναψη συμφωνίας και παραμένει αισιόδοξη για την επίτευξη συμβιβασμού με την Ουάσιγκτον μέχρι την προθεσμία της 9ης Ιουλίου.
Υποστηρικτές του DSA επισημαίνουν ότι οι απειλούμενοι αμερικανικοί δασμοί δεν πρέπει να αποτρέψουν την ΕΕ από το να ασκήσει αυστηρότερο έλεγχο στις τεχνολογικές εταιρείες.
Σε κοινό άρθρο γνώμης, οι ειδικοί σε θέματα τεχνολογίας Γιάκομπ Όομ, Λ. Κ. Σίλινγκ και Κλάες Χ. ντε Βρις ανέφεραν: «Οι Ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να προστατεύσουν τον DSA». Το άρθρο, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο στην ιστοσελίδα Tech Policy Press, επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσει την επιβολή του DSA και να εντείνει τις προσπάθειές της, γινόμενη ταχύτερη και αποτελεσματικότερη.
Από την πλευρά οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ΜΚΟ, επιστημόνων και κυβερνήσεων που εργάστηκαν επί σειρά ετών για τη διαμόρφωση του DSA, «είναι λανθασμένο να χρησιμοποιείται ως διαπραγματευτικό χαρτί σε γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Τον Μάιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε τη Δημοκρατία της Τσεχίας, την Ισπανία, την Κύπρο, την Πολωνία και την Πορτογαλία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επειδή δεν εφάρμοσαν αποτελεσματικά τον DSA.
Ο νόμος εστιάζει κυρίως σε μεγάλες πλατφόρμες όπως Google και Meta, όμως και τα κράτη-μέλη που αδυνατούν να εφαρμόσουν τις προβλέψεις του ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπα με νομικές κυρώσεις από την Κομισιόν.
Σε ανακοίνωσή της στις 7 Μαΐου, η Κομισιόν επέκρινε τις πέντε χώρες επειδή δεν όρισαν ή δεν ενδυνάμωσαν Εθνικούς Συντονιστές Ψηφιακών Υπηρεσιών, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την εποπτεία, την επιβολή και την παρακολούθηση της τήρησης του νόμου.
«Η Πολωνία δεν όρισε και δεν ενδυνάμωσε το Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών για την εκτέλεση των καθηκόντων του υπό το πλαίσιο του DSA», ανέφερε η Κομισιόν.
Αν και η Τσεχία, η Κύπρος, η Ισπανία και η Πορτογαλία όρισαν Συντονιστές, δεν τους εξουσιοδότησαν επαρκώς για να ασκήσουν τα καθήκοντά τους. «Καθώς τα κράτη-μέλη δεν έλαβαν τα αναγκαία μέτρα, η Επιτροπή αποφάσισε να τα παραπέμψει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Με την συμβολή του Γκάι Μπέρκελ
