Το Εργατικό Κόμμα, που ηγείται της κυβέρνησης της Νορβηγίας, εξασφάλισε δεύτερη συνεχόμενη θητεία ως κυβέρνηση μειοψηφίας στις εκλογές της 8ης Σεπτεμβρίου, ενώ το λαϊκιστικό Κόμμα Προόδου (Fremskrittspartiet) κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό στην ιστορία του.
Το κόμμα του πρωθυπουργού Γιόνας Γκαρ Στρέ και τέσσερις μικρότεροι προοδευτικοί εταίροι συγκέντρωσαν συνολικά 87 έδρες, ξεπερνώντας το όριο της απόλυτης πλειοψηφίας (85) στη Στορτίγκ, με καταμετρημένο το 99% των ψηφοδελτίων.
Από αυτές τις έδρες, οι 53 ανήκουν στο Εργατικό Κόμμα. Οι υπόλοιπες κατανέμονται στο Κόμμα του Κέντρου (ευρωσκεπτικιστικό και αγροτικό), το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα (SV), το Κόκκινο Κόμμα (Rødt) και το Πράσινο Κόμμα (Miljøpartiet de Grønne).
Το Εργατικό Κόμμα θα συνεχίσει να κυβερνά ως μειοψηφία, εξαρτώμενο σε μεγάλο βαθμό από τη στήριξη των συμμάχων του για την ψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων, όπως οι προϋπολογισμοί.
Για να εξασφαλίσει τη συναίνεση, ο Στρέ αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπος με δύσκολες διαπραγματεύσεις για ζητήματα όπως οι αυξήσεις φόρων στους εύπορους, η περαιτέρω εξερεύνηση πετρελαίου και η αποεπένδυση από ισραηλινές εταιρείες που σχετίζονται με το κρατικό επενδυτικό ταμείο της χώρας, ύψους 2 τρισ. δολαρίων – το μεγαλύτερο στον κόσμο, σύμφωνα με το Sovereign Wealth Fund Institute.
«Ξέραμε ότι θα ήταν οριακά και έτσι έγινε», δήλωσε ο Στρέ σε υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος, πανηγυρίζοντας τη νίκη τους, σύμφωνα με τη νορβηγική οικονομική εφημερίδα Finansavisen. «Και ξέραμε ότι έπρεπε να τα δώσουμε όλα – και το κάναμε. Γι’ αυτό είναι φανταστικό να στέκομαι δίπλα σας και να σας λέω ‘‘τα καταφέραμε’’. Ανατολή, Δύση, Βοράς και Νότος, είδαμε τα αποτελέσματα. Είμαστε το κόμμα για την πόλη και την επαρχία, χέρι-χέρι», πρόσθεσε.
Στροφή προς τη δεξιά
Η ψηφοφορία της Δευτέρας ανέδειξε παράλληλα μια μετατόπιση προς τα δεξιά, καθώς το λαϊκιστικό Κόμμα Προόδου κατάφερε να κατακτήσει 48 από τις συνολικά 169 έδρες – υπερδιπλάσιες σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές.
Η ηγέτις του, Σίλβι Λίστογκ, 47 ετών, υποσχέθηκε σημαντικές μειώσεις φόρων και περιορισμό των δημόσιων δαπανών, ειδικά για την πράσινη ενέργεια και τη διεθνή βοήθεια. Έχει αναφέρει ως πολιτικά της πρότυπα τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν, και τη Μάργκαρετ Θάτσερ, πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Η Λίστογκ χαρακτήρισε τα αποτελέσματα ως «οι καλύτερες εκλογές στα 52 χρόνια ιστορίας του κόμματος», σύμφωνα με τη νορβηγική ιστοσελίδα VG. Ωστόσο, εμφανίστηκε και επιφυλακτική, δηλώνοντας στους οπαδούς της: «Η σκιά στη χαρά είναι, βέβαια, ότι δεν καταφέραμε να έχουμε μια νέα πλειοψηφία στη Νορβηγία.
Με βάση τα αποτελέσματα που λάβαμε, η χώρα έχει μπροστά της τέσσερα δύσκολα χρόνια», όπως μετέδωσε η κρατική τηλεόραση NRK. «Βλέπουμε μια ιστορική στροφή της νορβηγικής πολιτικής προς τα αριστερά, αλλά τα επόμενα τέσσερα χρόνια, το Κόμμα Προόδου θα είναι η μεγαλύτερη δύναμη της αντιπολίτευσης στη Στορτίγκ».
Οι βασικές προκλήσεις
Η προεκλογική περίοδος κυριαρχήθηκε από θέματα όπως ο φόρος περιουσίας, οι πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα, καθώς και η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας.
Το Εργατικό Κόμμα στήριξε τη διατήρηση του φόρου περιουσίας, που συνίσταται σε προοδευτική επιβάρυνση πάνω σε καθαρή περιουσία (ακίνητα, καταθέσεις, μετοχές και επιχειρηματικά κεφάλαια), όταν αυτή υπερβαίνει τα 1,76 εκατ. νορβηγικές κορόνες. Ο ανώτατος συντελεστής του φόρου – που καταβάλλεται τόσο σε κρατικό όσο και σε δημοτικό επίπεδο – ανέρχεται στο 1,1%.
Από την πλευρά του, το Κόμμα Προόδου ζητά την κατάργηση του φόρου, υποστηρίζοντας ότι τιμωρεί επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε επίσης μείζον ζήτημα για τους Νορβηγούς, καθώς η χώρα συνορεύει στον Αρκτικό με τη Ρωσία. Έρευνα του Ινστιτούτου Ειρηνευτικής Έρευνας Όσλου (PRIO) τον Αύγουστο, δείχνει πως το 59% των Νορβηγών θεωρούν πιθανό νέο πόλεμο στην Ευρώπη την επόμενη δεκαετία, έναντι 55% πέρυσι.
Η Νορβηγία, μέλος του ΝΑΤΟ, έχει ως υπουργό Οικονομικών τον Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας της Συμμαχίας από το 2014 έως το 2024.
Ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς και η κατάσταση στη Γάζα ενδέχεται να διαδραματίσουν ρόλο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Εργατικού Κόμματος και των συμμάχων του, καθώς κόμματα όπως το Κόκκινο ζητούν περαιτέρω απεμπλοκή του κρατικού ταμείου από ισραηλινές εταιρείες.
Ήδη από τις 30 Ιουνίου, το fund έχει αποεπενδύσει από 23 ισραηλινές εταιρείες, σύμφωνα με τη Norges Bank Investment Management, που διαχειρίζεται το ταμείο, εν μέσω ανησυχιών για παραβιάσεις διεθνών κανόνων.
Τέλος, ο τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κάλυψε τη θέση της Gazprom ως κορυφαίου προμηθευτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δοκιμάζει τις αντοχές της νέας κυβέρνησης. Τα κόμματα Ρετ, Πράσινοι και SV ζητούν περιορισμό στις νέες άδειες εξόρυξης, ενώ το Κόμμα του Κέντρου τάσσεται υπέρ της περαιτέρω ανάπτυξης της βιομηχανίας.
