Το Ιράν φαίνεται να κάνει πράξη την αξίωσή του να τοποθετήσει πολεμικά πλοία στη διώρυγα του Παναμά πριν από το τέλος του 2023, αλλά οι αναλυτές λένε ότι αυτό είναι μόνο η αρχή.
Την περασμένη εβδομάδα, η Βραζιλία επέτρεψε σε δύο ιρανικά πολεμικά πλοία να αγκυροβολήσουν στις διάσημες παραλίες του Ρίο ντε Τζανέιρο. Το γεγονός συνέβη μεταξύ 26 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου, προκαλώντας αναστάτωση μεταξύ των δημοκρατικών εθνών σε ολόκληρη την περιοχή.
Οι ειδικοί σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας λένε ότι η άφιξη των πολεμικών πλοίων είναι συνέπεια του νέου κύματος αριστερών ηγετών που σαρώνουν τη Λατινική Αμερική τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του νέου προέδρου της Βραζιλίας.
Και το Ιράν εκμεταλλεύεται τους ισχυρούς δεσμούς του με σοσιαλιστικά καθεστώτα στην περιοχή.
«Η γενική εικόνα εδώ δεν φαίνεται καλή», δήλωσε στους Epoch Times ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βραζιλίας, Ερνέστο Αραούχο.
Ο Αραούχο δήλωσε ότι είναι ανησυχητικό να βλέπει τη γενέτειρά του να στρώνει το κόκκινο χαλί για τα ιρανικά πολεμικά πλοία. «Είμαι πολύ ανήσυχος ως Βραζιλιάνος και ως κάποιος που έχει μια ιδέα για το τι ετοιμάζει το Ιράν στον κόσμο».
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα – κοινώς γνωστός ως Λούλα – αγκάλιασε την άφιξη των πλοίων IRIS Makran και IRIS Dena στις 26 Φεβρουαρίου μετά από καθυστέρηση άνω του ενός μηνός.
Η χρονική συγκυρία δεν ήταν σύμπτωση, αλλά μάλλον μια στρατηγική αναμονή λόγω του σχεδίου του Λούλα να επισκεφθεί τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στις 13 Ιανουαρίου.
Τα έγγραφα του υπουργείου Άμυνας της Βραζιλίας δείχνουν ότι τα πολεμικά πλοία είχαν αρχικά την άδεια να εισέλθουν στο λιμάνι του Ρίο ντε Τζανέιρο την ίδια ημέρα με την επίσκεψη του Λούλα στον Μπάιντεν.
Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις τόσο στο Makran όσο και στο Dena στις 3 Φεβρουαρίου. Ταυτόχρονα, η Ουάσινγκτον άσκησε πιέσεις στον Λούλα για να αρνηθεί την είσοδο των πλοίων στα βραζιλιάνικα ύδατα.
Παρά ταύτα, ο Λούλα χορήγησε άδεια εισόδου στο λιμάνι στα πλοία. Η κυβέρνησή του μάλιστα το επιβεβαίωσε διπλά, παρευρισκόμενη σε μια γιορτή πάνω στο Dena στις 28 Φεβρουαρίου.
Ο Αραούχο δήλωσε ότι πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Βραζιλίας εντός του καθεστώτος του Λούλα παρευρέθηκαν στην εκδήλωση, κάτι που επιβεβαίωσε δημοσίευμα τοπικών μέσων ενημέρωσης. Η εκδήλωση γιόρτασε τα 120 χρόνια διπλωματικών σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Βραζιλίας.
Η Ουάσινγκτον είχε ήδη ενημερωθεί για τις προθέσεις του Ιράν να τοποθετήσει πολεμικά πλοία στην πίσω αυλή της Αμερικής.
Τον Ιανουάριο, ο υποναύαρχος του πολεμικού ναυτικού Σαχράμ Ιράνι δήλωσε στους Tehran Times ότι ο ιρανικός στρατός θα τοποθετήσει πολεμικά πλοία στη διώρυγα του Παναμά πριν από το τέλος του έτους. Ο Ιράνι δήλωσε ότι ο ελιγμός έχει ως στόχο να «ενισχύσει τη θαλάσσια παρουσία μας στα διεθνή ύδατα».
«Το πολεμικό ναυτικό ήταν παρόν σε όλα τα στρατηγικά στενά του κόσμου μέχρι σήμερα και δεν ήμασταν παρόντες μόνο σε δύο στενά. Θα είμαστε παρόντες σε ένα από αυτά τα στενά φέτος … Σχεδιάζουμε να είμαστε παρόντες στη διώρυγα του Παναμά», διαβεβαίωσε ο Ιράνι.
Ο Αραούχο δεν είναι ο μόνος Βραζιλιάνος πολιτικός που δεν πανηγυρίζει για την πρωτοφανή άφιξη ιρανικών πολεμικών πλοίων στα βραζιλιάνικα ύδατα.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στους Epoch Times, ο πρώην πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρο δήλωσε: «Αν ήμουν πρόεδρος, αυτά τα πολεμικά πλοία δεν θα βρίσκονταν εκεί».
Αλλά παρά τη σαφή περιφρόνηση των ανησυχιών των ΗΠΑ για την ασφάλεια από την κυβέρνηση Λούλα, η αμερικανική αντίδραση στο γεγονός ήταν κυρίως ουδέτερη.
Σε ενημέρωση Τύπου, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις δήλωσε στους Epoch Times: «Οι χώρες θα λάβουν τις δικές τους αποφάσεις. Το Δόγμα Μονρόε αποτελεί κληρονομιά της ιστορίας. Δεν είναι κάτι που οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν».
Ο Πράις σημείωσε ότι η Βραζιλία είναι «στενός δημοκρατικός εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών», αλλά πρόσθεσε ότι «πολεμικά πλοία όπως αυτά δεν έχουν θέση στο δυτικό ημισφαίριο, δεδομένου του μηνύματος που στέλνουν».
«Θέλουμε να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τους Βραζιλιάνους εταίρους μας για να στείλουμε το σωστό μήνυμα στο Ιράν, σε άλλους που θα αποτελούσαν απειλή, θα αποτελούσαν πρόκληση για τα συλλογικά μας συμφέροντα σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Πράις.
Όταν ρωτήθηκε αν η Βραζιλία θα υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ για τη φιλοξενία των Makran και Dena, ο Πράις απέφυγε την ερώτηση.
Αν και ορισμένοι αναλυτές περιφερειακής ασφάλειας λένε ότι μια χλιαρή απάντηση της κυβέρνησης Μπάιντεν και οι αμερικανικές κυρώσεις δεν θα εμποδίσουν τα σχέδια του Ιράν στη Δύση.
«Να είστε σίγουροι ότι το Ιράν προκαλεί [τις] ΗΠΑ στο εσωτερικό της, στο δικό της έδαφος», δήλωσε στους Epoch Times η Ιρίνα Τσούκερμαν, αναλύτρια ασφαλείας και ιδιοκτήτρια του Scarab Rising.
«Αυτό το πλοίο στον Παναμά σηματοδοτεί την επέκταση της εμβέλειας του Ιράν, όχι μόνο όσον αφορά τις φυσικές σχέσεις με αυτές τις χώρες, αλλά και την προθυμία του να διώξει [τις] Ηνωμένες Πολιτείες από τη δική του γειτονική περιοχή», δήλωσε η Τσούκερμαν.
«Είναι μια επίδειξη της αυξανόμενης επιρροής του Ιράν και της αδυναμίας και του υποχωρούντος αντίκτυπου των ΗΠΑ».
Πρόσθεσε ότι το Ιράν θα κάνει πολύ περισσότερα από το να πραγματοποιεί μια «περιστασιακή επίσκεψη» στην περιοχή μακροπρόθεσμα.
Ο περιφερειακός αναλυτής και συγγραφέας, Δρ Ορλάντο Γκουτιέρεζ-Μπορονάτ, συμφωνεί ότι η άφιξη των ιρανικών πολεμικών πλοίων είναι ο προάγγελος για κάτι μεγαλύτερο.
Το κυριότερο από αυτά είναι η μετατόπιση των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων στην περιοχή.
«Υπάρχει μια εμφανής διαδικασία θεσμοθέτησης της γεωπολιτικής παρουσίας του Ιράν στη Λατινική Αμερική», δήλωσε ο Μπορονάτ στους Epoch Times.
Βήμα-βήμα
Η ιρανική κυβέρνηση οικοδομεί συμμαχίες με φιλικά καθεστώτα στη Λατινική Αμερική εδώ και δεκαετίες.
Αυτό κυμαίνεται από την κατασκευή πυρηνικών εγκαταστάσεων σε χώρες με εδραιωμένες σοσιαλιστικές κυβερνήσεις έως την υποστήριξη των προεκλογικών εκστρατειών αριστερών ηγετών.
Πίσω στο 2012, μια συνέλευση της αμερικανικής Γερουσίας σημείωσε ότι η αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στη Λατινική Αμερική αποτελούσε κόκκινο πανί για την ασφάλεια.
Χώρες που ζητούσαν οφέλη όπως ανθρωπιστική βοήθεια και εξωτερικές επενδύσεις, όπως ο Ισημερινός, η Βολιβία, η Βενεζουέλα και η Νικαράγουα, ήταν ιδιαίτερα φιλικές με το Ιράν.
Στην έκθεση, η συνέλευση χαρακτήρισε τη σχέση του Ιράν με τα λατινοαμερικανικά έθνη της περιοχής «σοβαρή ανησυχία».
«Το Ιράν έχει αναπτύξει, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μια σαφή στρατηγική έναντι της Λατινικής Αμερικής», δήλωσε ο Μπορονάτ. «Η παρουσία του Ιράν στη Βενεζουέλα έχει συμβεί μέσω μιας πολύ σταθερής εμπορικής και οικονομικής ανταλλαγής».
Κατά τη διάρκεια ανακοίνωσης του Ιανουαρίου, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο ζήτησε την «εδραίωση» μιας νέας γεωπολιτικής δύναμης και την περιφερειακή ολοκλήρωση.
Τόνισε ότι με την υποστήριξη των σοσιαλιστικών καθεστώτων της Αργεντινής, της Κολομβίας και της Βραζιλίας, έρχεται μια «ιδιαίτερη νέα στιγμή που θα ενώσει τις προσπάθειες και τους δρόμους των λαών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής».
Ο Μαδούρο έκανε την εξαγγελία του στις 13 Ιανουαρίου, την ίδια ημέρα που η Βραζιλία έδωσε την αρχική άδεια για τον ελλιμενισμό των ιρανικών πολεμικών πλοίων και ο Λούλα συναντήθηκε με τον Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Η οικονομική και στρατολογική δραστηριότητα του Ιράν στη Λατινική Αμερική ήταν πάντοτε προσανατολισμένη στη δημιουργία των αντιπροσώπων του και στην ενίσχυση των τοπικών αριστερών κινημάτων», δήλωσε η Τσούκερμαν.
«Αυτό που είναι καινούργιο είναι … η προθυμία [του Ιράν] να επεκτείνει τις ναυτικές του δυνατότητες. Έτσι, για πρώτη φορά, δείχνει την ικανότητα να θέτει σε κίνδυνο τη θαλάσσια ασφάλεια, να εμποδίζει δυνητικά την πρόσβαση σε λιμάνια και να βάζει στο στόχαστρο τα αμερικανικά πλοία και άλλα που δραστηριοποιούνται στην περιοχή».
Η Τσούκερμαν πρόσθεσε ότι μια μακροχρόνια ιρανική παρουσία στη Λατινική Αμερική είναι το σύγχρονο ισοδύναμο των σοβιετικών πυραύλων στην Κούβα.
Στη Βραζιλία, ο Αραούχο πιστεύει ότι ο Λούλα παίζει ένα είδος «διπλού παιχνιδιού». Το πολιτικό ισοδύναμο του να έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
Ο Αραούχο δήλωσε ότι ο Λούλα προσπαθεί να «έχει καλές σχέσεις τόσο με τη δημοκρατική Δύση όσο και με την ολοκληρωτική Ανατολή».
Κόκκινες σημαίες ασφαλείας
Μία εβδομάδα πριν ο Ιρανός καυχηθεί για την άφιξη πολεμικών πλοίων στη διώρυγα του Παναμά τους επόμενους μήνες, ο πρόεδρος του Ιράν Ραΐσι ορκίστηκε εκδίκηση για τον θάνατο του στρατηγού της χώρας, Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια αμερικανικής επίθεσης με μη επανδρωμένο αεροσκάφος στις 3 Ιανουαρίου 2020.
«Οι Αμερικανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι η εκδίκηση για το αίμα του μάρτυρα Σουλεϊμανί είναι σίγουρη και οι δολοφόνοι και οι δράστες δεν θα έχουν εύκολο ύπνο», δήλωσε ο Ραΐσι κατά τη διάρκεια δημόσιας ομιλίας του στην Τεχεράνη.
Και τότε πολεμικά πλοία έφτασαν στη Βραζιλία.
Το περιστατικό αναδεικνύει τις αυξανόμενες γεωπολιτικές φιλοδοξίες μιας συνομοσπονδίας αυταρχικών δυνάμεων. Αυτή περιλαμβάνει το Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία, οι οποίες φαίνεται να συνεργάζονται στενά για να υπονομεύσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη μεγαλύτερη, βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη.
Ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι επισκέφθηκε την Κίνα τον Φεβρουάριο και συναντήθηκε με τον ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) Σι Τζινπίνγκ. Και οι δύο ηγέτες παρέμειναν σταθεροί στην υποστήριξή τους προς τον μαχόμενου Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το κινεζικό κρατικό μέσο ενημέρωσης China Daily ανέφερε τότε ότι ο Σι και ο Ραΐσι συζήτησαν ένα «ολοκληρωμένο σχέδιο συνεργασίας» και την επέκταση της «στρατηγικής τους εταιρικής σχέσης».
Η γλώσσα είναι παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιεί το ΚΚΚ για να αναφερθεί στην υποστήριξή του προς τη Ρωσία.
Ο Σι και ο Ραΐσι εξέδωσαν τότε κοινή δήλωση με την οποία προέτρεπαν να εγκαταλειφθούν οι διεθνείς κυρώσεις κατά του Ιράν με αντάλλαγμα τη συμμόρφωση σε θέματα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Ομοίως, το καθεστώς απαίτησε να εγκαταλειφθούν οι διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την απόπειρα κατάκτησης της Ουκρανίας, οι οποίες είναι «παράνομες».
Οι ηγέτες των προαναφερόμενων αυταρχικών δυνάμεων δήλωσαν τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι θα «προωθήσουν την ανάπτυξη της διεθνούς τάξης προς μια πιο δίκαιη και λογική κατεύθυνση».
Ο Μπορονάτ λέει ότι η Αμερική αντιμετωπίζει μια πολύπλευρη απειλή από το Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία στην ίδια της την αυλή, οι οποίες έχουν σταθερές συμμαχίες στη Λατινική Αμερική.
«Πρόκειται για μια πρόσθετη πρόκληση εν μέσω της αυξανόμενης έντασης που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τις απολυταρχίες και τις δικτατορίες. Σήμερα, το κύριο πεδίο μάχης για τις δημοκρατίες είναι η Ουκρανία. Εκεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα», δήλωσε.
«Πρόκειται για δικτατορίες με πυρηνικό δυναμικό ή με τη φιλοδοξία να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Τα ιρανικά πολεμικά πλοία στη διώρυγα του Παναμά αποτελούν πρόκληση μακριά από αυτό το πεδίο μάχης και κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες».
