Η κινεζική τέχνη είχε υψηλή συμβολική αξία, με την έννοια ότι κάθε στοιχείο που περιλαμβανόταν σε έναν πίνακα παρέπεμπε σε έννοιες και αξίες που θα ενέπνεαν τους θεατές του.
Έτσι, πέρα από την αισθητική αξία του, κάθε πίνακας γινόταν ένα μήνυμα: για ευημερία, πίστη, αντοχή, συζυγική ευτυχία κ.ο.κ. Τα λουλούδια κατείχαν κεντρικό ρόλο σε αυτές τις συνθέσεις, αντικατοπτρίζοντας και τη στενή σχέση των Κινέζων με τη φύση.
Η παιώνια, η ορχιδέα, το χρυσάνθεμο, τα άνθη λωτού και δαμασκηνιάς είναι μερικά μόνο από τα λουλούδια που προσέφεραν τις ιδιότητές τους στη λεπτή τέχνη των Κινέζων ζωγράφων. Τα περίπλοκα νοήματα περνούσαν από δάσκαλο σε μαθητή μέσα από χρονοβόρες και αυστηρές διαδικασίες, κατά τις οποίες η αντιγραφή των παλαιών δασκάλων ήταν η βασικότερη μέθοδος εκμάθησης, προκειμένου να διατηρούνται και να μεταφέρονται οι παραδόσεις και οι γνώσεις των προηγούμενων γενεών.
Τα λουλούδια αποτελούσαν επίσης σημαντικό στοιχείο της κινεζικής ποίησης.
Άνθη δαμασκηνιάς
Τα άνθη δαμασκηνιάς, μαζί με τις ορχιδέες, τα μπαμπού και τα χρυσάνθεμα, αποτελούν την ομάδα των «τεσσάρων κυρίων» ή «τεσσάρων προσώπων ευγενούς χαρακτήρα».
Τα άνθη της δαμασκηνιάς απεικονίζονται σε πάρα πολλά έργα τέχνης, από πορσελάνες μέχρι παπύρους, λόγω της κομψής ομορφιάς και της συμβολικής τους σημασίας: αποτελούν σύμβολο γονιμότητας και αντοχής, επειδή ανθίζουν κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα.
Δεδομένου ότι η δαμασκηνιά είναι το πρώτο δέντρο που ανθίζει, πριν τον ερχομό της άνοιξης, θεωρείται σύμβολο ανανέωσης και αγνότητας. Το άνθος της δαμασκηνιάς έχει πέντε πέταλα. Ο αριθμός 5 είναι ιερός στην κινεζική κουλτούρα, και τα άνθη της δαμασκηνιάς συμβολίζουν ακόμη την επιτυχία και την ευημερία.
Συχνά απεικονίζονται πάνω σε λεπτά, μακριά κλαδιά, με κάποιο ζώο ή πουλί να συμπληρώνει την εικόνα και το μήνυμά της.
Παιώνια
Ο μεγάλος Κινέζος ποιητής Λι Μπάι της δυναστείας Τανγκ (618-907) συνέκρινε κάποτε το όμορφο πρόσωπο της παλλακίδας του, Γιανγκ Γιουχουάν, με τις ανθισμένες παιώνιες, στο διάσημο ποίημά του Τσινγκ Πινγκ Ντιάο (Qing Ping Diao):
«Τα αιωρούμενα σύννεφα μού θυμίζουν τα ρούχα της και το πρόσωπό της μου θυμίζει παιώνιες», έγραψε σε έναν στίχο.
Οι παιώνιες που ανθίζουν τον Μάιο με μεγάλα πέταλα σε έντονα χρώματα συνδέονται με την ευημερία και τον πλούτο στην παραδοσιακή κινεζική κουλτούρα. Η παιώνια έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής την εποχή της Δυναστείας Τανγκ, μια περίοδο κατά την οποία οι Κινέζοι προτιμούσαν τα λαμπρά και ένδοξα πράγματα, όπως τα γερά και δυνατά άλογα και τα μεγάλα λουλούδια. Στο τέλος της Δυναστείας Τσινγκ, η παιώνια επιλέχθηκε ως εθνικό λουλούδι.
Σε πολλές εικόνες της Πρωτοχρονιάς, οι νεράιδες κρατούν πάντα παιώνιες, με τις οποίες μεταφέρουν τις ευχές των ανθρώπων για ένα ευτυχισμένο και φωτεινό νέο έτος.
Χρυσάνθεμο
Το χρυσάνθεμο, ένας από τους «τέσσερις κυρίους», είναι σύμβολο ατομικότητας επειδή ανθίζει το φθινόπωρο, όταν τα περισσότερα λουλούδια μαραίνονται.
Το χρυσάνθεμο συνδέεται συχνά με τον διάσημο ποιητή Τάο Γιουανμίνγκ της Ανατολικής Δυναστείας Τζιν (317-420 μ.Χ.), ο οποίος έγραψε στο ποιήμα του «Πίνοντας κρασί»:
«Μαζεύοντας χρυσάνθεμα κάτω από τον ανατολικό φράχτη, κοίταζα ήρεμα τα νότια βουνά.»
Το ποίημα αυτό είναι ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα που αποτυπώνουν τη γαλήνη μίας ειρηνικής και ήσυχης ζωής.
Ο Τάο ήταν ένας ερημίτης που απολάμβανε την ομορφιά της φύσης και την απλή ζωή. Τα χρυσάνθεμα, και λόγω της απλής ομορφιάς τους, έγιναν σύμβολο της ταπεινότητας, που έρχεται σε αντίθεση με την επιδίωξη της φήμης και του πλούτου.
Λόγω της αντοχής του και της ανθοφορίας του που γίνεται τους φθινοπωρινούς μήνες, το χρυσάνθεμο απαντά και ως σύμβολο μακροζωίας στους κινεζικούς μύθους και τη λογοτεχνία.
Άνθος λωτού
Το άνθος του λωτού αποτελεί σύμβολο αγνότητας στον βουδισμό, αλλά και στον παραδοσιακό κινεζικό πολιτισμό γενικότερα. Ο λόγιος της δυναστείας Σονγκ, Τζου Ντουνγί, στο πεζογράφημά του Άι Λιαν Σούο, εγκωμίασε τον λωτό ως «αμόλυντο από τη λάσπη από την οποία προέρχεται, και σεμνό παρά τον καθαρισμό του από το νερό».
Στην αρχαία κινεζική λογοτεχνία, ο λωτός συνδέεται συχνά με ευγενείς και αγνές γυναικείες προσωπικότητες. Στο κλασικό κινεζικό έργο «Όνειρο στο Κόκκινο Τερέμ», η τίμια και αξιοπρεπής υπηρέτρια του κεντρικού χαρακτήρα Τζία Μπαογιού, η Τσινγκ Γουέν, γίνεται νεράιδα λωτού μετά το θάνατό της.
Κινεζικό τριαντάφυλλο
Το κινεζικό τριαντάφυλλο είναι σύμβολο ζωτικότητας επειδή αναπτύσσεται και ανθίζει εύκολα οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.
Μοιάζει πολύ με τα άλλα τριαντάφυλλα, αλλά έχει λιγότερα αγκάθια και μεγαλύτερα πέταλα. Καθώς κατάγεται από την Κίνα, ονομάζεται «κινεζικό τριαντάφυλλο».
«Ανθίζει ή μαραίνεται, το λουλούδι δεν ενδιαφέρεται ποτέ για τον ερχομό της άνοιξης – οι καλύτερες παιώνιες εμφανίζονται μόνο στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, αλλά τα κινεζικά τριαντάφυλλα συνυπάρχουν και με τις τέσσερις εποχές με άφθαρτη ομορφιά», έγραψε για αυτό το λουλούδι ο ποιητής Σου Σι της Δυναστείας Σονγκ (960-1279 μ.Χ.).
Οι Κινέζοι άρχισαν να καλλιεργούν τριαντάφυλλα πριν από περίπου 2.000 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Χαν (206-220 π.Χ.), τα κινεζικά τριαντάφυλλα καλλιεργούνταν ευρέως στους βασιλικούς κήπους. Κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Τανγκ, τα λουλούδια έφτασαν στις περισσότερες περιοχές κατά μήκος του ποταμού Γιανγκτσέ.
Αζαλέα
Η αζαλέα ή ντου τζουάν, που εμφανίζεται συχνά σε αρχαία κινεζικά ποιήματα και ιστορίες, είναι το αγαπημένο λουλούδι του ποιητή της Δυναστείας των Τανγκ, Μπάι Τζούι. Ο Μπάι όχι μόνο εξυμνούσε τις αζαλέες στα ποιήματά του, αλλά και προσπαθούσε να τις καλλιεργήσει.
«Κάποτε καλλιεργούνταν στους λόφους, τώρα ανθίζουν στους κήπους… στείλτε ένα μήνυμα στον Θεό και αφήστε την αζαλέα να γίνει ο βασιλιάς των λουλουδιών», έγραφε ο Μπάι στο ποίημά του «Οι δώδεκα μελωδίες της αζαλέας».
Στην κινεζική μυθολογία, ένα μελαγχολικό πουλί με το όνομα Ντου Τζουάν τραγουδούσε μέρα και νύχτα, μέχρι που το αίμα του έβαψε όλα τα λουλούδια του λόφου κόκκινα. Τα λουλούδια πήραν το όνομα του άτυχου πουλιού.
Καμέλια
Η καμέλια θεωρείται σύμβολο καλής τύχης. Στη βουδιστική παράδοση, είναι ένα από τα τέσσερα λουλούδια που φυτρώνουν στον ουρανό.
Υπάρχει ένα ποίημα με τίτλο «Ωδή στην καμέλια» που γράφτηκε από μια γυναίκα με το όνομα Μαντάμ Χουαρούι, που περιγράφει τις καμέλιες «ανθισμένες στους λόφους σαν ένα φλογερό ηλιοβασίλεμα και αιωρούμενα ροζ σύννεφα… ένα τοπίο πιο όμορφο από τα εκατοντάδες λουλούδια που ανθίζουν στους ουρανούς».
Η καμέλια φύεται στην Κίνα ήδη από την περίοδο των Τριών Βασιλείων (220-280).
Ορχιδέα
Η ορχιδέα, ένας από τους «τέσσερις κυρίους», συμβολίζει την αρετή. Έχει ένα λεπτό άρωμα, αλλά φύεται σε άγρια, απομονωμένα μέρη και είναι κρυμμένη από τον κόσμο, όπως ακριβώς η αρετή μένει κρυμμένη μέχρι να υπάρξει η ευκαιρία να εκδηλωθεί.
Το κινεζικό όνομά της, λαν, χρησιμοποιείται ευρέως ως γυναικείο όνομα εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ακόμα, οι αρχαίοι Κινέζοι αποκαλούσαν την αιώνια φιλία λαν τζιάο (φιλία ευγενής σαν ορχιδέα) και την όμορφη πεζογραφία και ποίηση λαν ζανγκ (λέξεις χαριτωμένες σαν ορχιδέες). Οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν το λουλούδι στην Κίνα πριν από περίπου 2.000 χρόνια. Μετά τις δυναστείες Γουέι και Τζιν (220-420), οι ορχιδέες χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη διακόσμηση των κήπων.
Η πρώτη παγκοσμίως μονογραφία για τις ορχιδέες, Τζιν Ζανγκ Λαν Που, γράφτηκε από τον Ζάο Σιγκέν της Δυναστείας Σονγκ. Στο βιβλίο, που αποτελείται από τρεις τόμους, καταγράφονται περίπου 30 είδη ορχιδέας και οι συνήθειες διαβίωσής τους.
Γλυκός όσμανθος
Σύμφωνα με την κινεζική μυθολογία, ο γλυκός όσμανθος φύτρωνε στο φεγγάρι, αλλά κοβόταν κάθε μέρα από τον ταοϊστή Γου Γκανγκ, ο οποίος είχε παραβιάσει τους ταοϊστικούς κανόνες.
Σε ποίημά του, ο Λι Τσινγκζάο της Δυναστείας Σονγκ περιέγραψε το λουλούδι του οσμάνθου ως «ανοιχτό κίτρινο, με λεπτό σχέδιο που αφήνει μόνο άρωμα /ο όσμανθος δεν χρειάζεται φωτεινά πράσινα και κόκκινα / είναι ένα λουλούδι προορισμένο να λάμπει».
Η ιστορία της φύτευσης αρωματικού οσμάνθου στην Κίνα χρονολογείται πριν από περισσότερα από 2.500 χρόνια. Καθώς ανθίζει τον Αύγουστο, συνδέεται με το Φεστιβάλ του Μεσοφθινοπώρου, λόγω της ιστορίας του Γου Γκανγκ. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Γου διατάχθηκε να κόβει κάθε μέρα ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο οσμάνθου στο φεγγάρι, αλλά το γοητευτικό δέντρο δεν καταστρέφεται ποτέ και κάθε φθινόπωρο γεμίζει με αρωματικά λουλούδια. Ο Γου επιτρέπεται να ξεκουραστεί μόνο κατά τη διάρκεια της γιορτής του Μεσοφθινοπώρου.
Νάρκισσος
Ο νάρκισσος με τα λευκά ή κίτρινα άνθη του καλλιεργείται συχνά μέσα στο νερό. Φέρει ένα είδος ουράνιας ομορφιάς, χάρη στην οποία αποτελεί μέρος των μύθων πολλών πολιτισμών.
Στην ελληνική μυθολογία, το λουλούδι πήρε το όνομά του από τον όμορφο νέο Νάρκισσο, τον οποίο ερωτεύονταν όλες οι νύμφες του δάσους. Στην κινεζική λαογραφία, ο νάρκισσος είναι η ενσάρκωση των δύο θυγατέρων του αυτοκράτορα Γιάο, της E Χουάνγκ και της Νβ Γιν.
Ο Ζου Σι, κορυφαίος κομφουκιανός λόγιος της σχολής των αρχών της Δυναστείας Σονγκ, περιέγραψε τον νάρκισσο ως «μια νεράιδα με κίτρινο καπέλο και πράσινα μανίκια». Σύμφωνα με ιστορικά αρχεία, ο αρχικός νάρκισσος εισήχθη από την Ιταλία κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ.
Ο νάρκισσος χρησιμοποιείται συχνά στις διακοσμήσεις για τον εορτασμό του κινεζικού νέου έτους.
