Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση των αυξημένων μεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική, με στόχο την αποτροπή της παράνομης εισόδου και τη διαχείριση των παράτυπων μεταναστών. Τις εξαγγελίες έκανε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης, σε τηλεοπτική συνέντευξη, παρουσιάζοντας το νέο πλαίσιο πολιτικής.
Σύμφωνα με τον υπουργό, το κύριο ζήτημα αφορά τις ροές από το Λιβυκό Πέλαγος, καθώς οι μεγάλες παράνομες αφίξεις δεν προέρχονται από τα ανατολικά σύνορα της χώρας, αλλά από αυτή την περιοχή. Επισημάνθηκε η ανάγκη περιορισμού της άφιξης μεγάλου αριθμού μεταναστών μέσω θαλάσσης, ενώ υπογραμμίστηκε ότι η Ελλάδα δεν προτίθεται να επιτρέψει την επανάληψη τέτοιων περιστατικών.
Η κυβερνητική στρατηγική επικεντρώνεται στην ενίσχυση των αποτρεπτικών μηχανισμών και στον έλεγχο των θαλάσσιων συνόρων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Προαναγγέλθηκε ενίσχυση της παρουσίας των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας στην περιοχή, με στόχο τον περιορισμό της παράνομης διακίνησης και εισόδου.
Κεντρική αλλαγή στο νέο πλαίσιο αποτελεί η αναστολή της υποβολής νέων αιτήσεων ασύλου για όσους εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Ο υπουργός ανέφερε ότι η αναστολή αυτή θα επανεξετάζεται βάσει των ευρωπαϊκών υποχρεώσεων, αλλά το μήνυμα είναι ότι δεν θα παρέχεται πλέον η δυνατότητα άμεσης υποβολής αιτήσεων ασύλου ως μέσο νομιμοποίησης της παραμονής.
Το νέο νομικό πλαίσιο προβλέπει την κράτηση όσων δεν δικαιούνται άσυλο και καθιστά ποινικό αδίκημα τη συνέχιση παραμονής στη χώρα μετά την απόρριψη της αίτησης ασύλου. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως πέντε ετών χωρίς αναστολή, με την εναλλακτική να είναι η επιστροφή στη χώρα προέλευσης. Το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση.
Ο υπουργός τόνισε την προώθηση συμφωνιών επιστροφής με χώρες προέλευσης, δίνοντας έμφαση στις οικειοθελείς επιστροφές. Επεσήμανε δε ότι σημαντικός αριθμός μεταναστών που φτάνουν μέσω Λιβύης είναι Αιγύπτιοι, οι οποίοι μπορούν να σταλούν πίσω βάσει των υφιστάμενων συμφωνιών.
Στα μέτρα περιλαμβάνεται επίσης η επανεξέταση των παροχών προς πρόσφυγες και μετανάστες, με ιδιαίτερη αναφορά στο ενδεχόμενο κατάργησης του προγράμματος HELIOS+, που παρέχει επιδοτήσεις σε δικαιούχους ασύλου. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι όσοι έχουν λάβει καθεστώς διεθνούς προστασίας θα πρέπει να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και να μην εξαρτώνται από κρατικές παροχές.
Για τη διαχείριση ειδικών κατηγοριών πληθυσμού, προβλέπεται η εφαρμογή ιατρικού ελέγχου για την πιστοποίηση της ηλικίας των ανηλίκων. Όσοι αρνούνται να υποβληθούν στον έλεγχο θα θεωρούνται ενήλικοι και θα αντιμετωπίζονται σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κρήτης και της αυξημένης πίεσης από τις μεταναστευτικές ροές προς το νησί, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την κατασκευή νέας κλειστής δομής υποδοχής. Η δομή αυτή θα λειτουργήσει ως κέντρο διαχείρισης και φιλοξενίας, με στόχο τη βελτίωση της οργάνωσης και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των ροών στην περιοχή.
Ο υπουργός υπενθύμισε ότι από το 2019 η ελληνική κυβέρνηση έχει επισημάνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι το προσφυγικό ζήτημα πρέπει να αφορά αποκλειστικά όσους πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία. Επίσης, σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι φωνές σε ευρωπαϊκό επίπεδο που συμφωνούν με αυτή τη θέση, καθιστώντας αναγκαία τη διαμόρφωση ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου για την επιστροφή όσων δεν δικαιούνται άσυλο.
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, ορισμένοι εκπρόσωποι εξέφρασαν ανησυχίες για την αυστηρότητα των μέτρων, τονίζοντας ότι η αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου και η ποινικοποίηση της παράτυπης παραμονής ενδέχεται να περιορίσουν δικαιώματα που προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο και να επιβαρύνουν την ήδη δύσκολη κατάσταση των προσφύγων. Ορισμένοι ζήτησαν παράλληλα την ενίσχυση της συνεργασίας με ευρωπαϊκούς θεσμούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις για μια πιο ισορροπημένη και ανθρωπιστική διαχείριση του ζητήματος.
Παράλληλα, ουδέτεροι παρατηρητές και ειδικοί σε θέματα μεταναστευτικής πολιτικής επισημαίνουν ότι η πρόκληση βρίσκεται στην εύρεση ισορροπίας ανάμεσα στην ανάγκη ασφάλειας των συνόρων και στον σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών, τονίζοντας πως η εφαρμογή των μέτρων πρέπει να γίνει με αυστηρή τήρηση των διεθνών και ευρωπαϊκών κανόνων, ώστε να αποφευχθούν παραβιάσεις και να εξασφαλιστεί η αξιοπρεπής μεταχείριση όλων των εμπλεκόμενων.
