Οι Ηνωμένες Πολιτείες δρομολογούν την αποχώρησή τους από την Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (U.N. Educational, Scientific, and Cultural Organization – UNESCO), η οποία θα έχει ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2026, όπως επιβεβαίωσε στις 22 Ιουλίου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η απόφαση συνδέεται με ιδεολογικές διαφωνίες, ανησυχία για προκατάληψη κατά του Ισραήλ και με αυτό που η Ουάσιγκτον χαρακτηρίζει «ατζέντα παγκοσμιοποίησης», που θεωρείται ασύμβατη με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Η Τάμμυ Μπρους, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δήλωσε πως η παραμονή των ΗΠΑ στην UNESCO δεν εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον. Σύμφωνα με την ίδια, ο οργανισμός προωθεί «διχαστικά κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα» και δίνει προτεραιότητα στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, τους οποίους χαρακτήρισε ως μέρος μιας ατζέντας «παγκοσμιοποίησης» που βρίσκεται σε αντίθεση με τη στρατηγική «Πρώτα η Αμερική» της κυβέρνησης Τραμπ.
Όπως έγινε γνωστό, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέδωσαν επίσημη ειδοποίηση αποχώρησης στη γενική διευθύντρια της UNESCO, Ωντρέ Αζουλέ, στις 22 Ιουλίου. Η κίνηση αυτή βασίζεται στο Άρθρο ΙΙ(6) του καταστατικού του οργανισμού και θα τεθεί σε ισχύ την 31η Δεκεμβρίου 2026. Μέχρι τότε, οι ΗΠΑ θα είναι πλήρες μέλος.
Πρόκειται για την τρίτη αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον οργανισμό με έδρα το Παρίσι και τη δεύτερη υπό τον Ντόναλντ Τραμπ. Η προηγούμενη είχε πραγματοποιηθεί το 2017, κατά την πρώτη θητεία του, με κύριο επιχείρημα την αντι-ισραηλινή στάση της UNESCO. Οι ΗΠΑ επανήλθαν το 2023, επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είχε υποστηρίξει τότε ότι η επανένταξη ήταν αναγκαία για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιρροής της Κίνας εντός του οργανισμού.
Ωστόσο, μια έκθεση του 2023 από το Uyghur Human Rights Project (Πρόγραμμα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ουιγούρων) με έδρα την Ουάσιγκτον διαπίστωσε ότι η UNESCO υπήρξε «συνένοχη» στις αυθαιρεσίες του κινεζικού καθεστώτος εις βάρος των Ουιγούρων και του πολιτισμού τους, σιωπώντας και ενίοτε καλύπτοντας, σύμφωνα με την έκθεση, τις ενέργειες του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ).
Η αναπληρώτρια εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλλυ, ανέφερε ότι η αποχώρηση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο επανεξέτασης της συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών σε διεθνείς οργανισμούς με γνώμονα τα εθνικά τους συμφέροντα. Σύμφωνα με την ίδια, ο πρόεδρος Τραμπ πήρε την απόφαση αποχώρησης διότι θεωρεί πως η UNESCO υποστηρίζει πολιτιστικές και κοινωνικές θέσεις που χαρακτηρίζονται ως «διχαστικές» και «woke». Υποστήριξε επίσης ότι κάθε διεθνής συμμετοχή πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα της χώρας.
Η Μπρους επανέλαβε την αντίθεση της Ουάσιγκτον στην απόφαση του 2011 να γίνει δεκτό το μερικώς αναγνωρισμένο κράτος της Παλαιστίνης ως μέλος της UNESCO, χαρακτηρίζοντάς την «ιδιαίτερα προβληματική» και παράγοντα ενίσχυσης της ρητορικής κατά του Ισραήλ εντός του οργανισμού.
Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη αποχώρηση των ΗΠΑ από την UNESCO είχε γίνει το 1984 επί κυβέρνησης Ρόναλντ Ρήγκαν, λόγω καταγγελιών για κακοδιαχείριση και φιλοσοβιετική προκατάληψη. Η Ουάσιγκτον επανεντάχθηκε το 2003 υπό τον Τζορτζ Μπους, αλλά ανέστειλε εκ νέου τη χρηματοδότηση το 2011, μετά την αποδοχή της Παλαιστίνης.
Η διοίκηση Μπάιντεν είχε προτείνει κονδύλι 150 εκατομμυρίων δολαρίων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό του 2024, με σκοπό την αποπληρωμή καθυστερούμενων οφειλών ύψους άνω των 600 εκατ. δολαρίων. Στο παρελθόν, οι ΗΠΑ κάλυπταν περίπου το 22% του λειτουργικού προϋπολογισμού της UNESCO.
Το 2020, ο δημοσιογράφος Αλεξ Νιούμαν είχε επισημάνει σε άρθρο του στην εφημερίδα The Epoch Times ότι αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι και αναλυτές εξέφραζαν έντονες ανησυχίες για αυτό που χαρακτήριζαν «διείσδυση» του ΚΚΚ στον ΟΗΕ και στους οργανισμούς του, συμπεριλαμβανομένης της UNESCO.
Ο Κέβιν Μόλεϋ, πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για διεθνείς οργανισμούς, είχε δηλώσει στην Epoch Times πως η πολιτική του οργανισμού είχε «σε μεγάλο βαθμό περάσει στον έλεγχο του ΚΚΚ και των συμμάχων του», ενώ είχε χαρακτηρίσει την κινεζική επιρροή στα Ηνωμένα Έθνη ως «τη μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή για τη δημοκρατία των ΗΠΑ από την ίδρυσή τους».
