Η σχέση μεταξύ του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του διευθύνοντος συμβούλου της Tesla, Έλον Μασκ, κατέρρευσε δημόσια και σε πραγματικό χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αφορμή τη διαφωνία τους σχετικά με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις ενός βασικού νομοσχεδίου της κυβέρνησης Τραμπ.
Το πρωί της 5ης Ιουνίου, στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξέφρασε την απογοήτευσή του για τον Μασκ, κατηγορώντας τον ότι επιτίθεται στο νομοσχέδιο επειδή προβλέπει κατάργηση φορολογικών ελαφρύνσεων για την καθαρή ενέργεια. Ο Μασκ απάντησε άμεσα μέσω του X, δηλώνοντας ότι εξετάζει ακόμα και το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός νέου, τρίτου κόμματος.
Ο Τραμπ ανταπάντησε από το Truth Social, απειλώντας να ακυρώσει τα κυβερνητικά συμβόλαια με τις εταιρείες του Μασκ. Η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε ταχύτατα, με εκατέρωθεν βαριές εκφράσεις και επικρίσεις.
Η ρήξη αυτή συνέβη λίγες μόλις ημέρες αφότου ο Μασκ αποχώρησε από τον ρόλο του ειδικού συμβούλου στο υπουργείο Αποδοτικότητας της Κυβέρνησης (DOGE), θέση που είχε αναλάβει ως ένδειξη συνεργασίας με την κυβέρνηση. Μέχρι πρότινος, οι δύο άνδρες διατηρούσαν στενή σχέση, η οποία ξεκίνησε το 2024, μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Τραμπ στο Μπάτλερ της Πενσυλβάνια.
Η διάσπαση γύρω από το νομοσχέδιο «One Big Beautiful Bill Act»
Το ρήγμα φάνηκε να βαθαίνει τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς ο Μασκ εξέφραζε όλο και πιο έντονα τη διαφωνία του για το νομοσχέδιο που ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων με τίτλο «One Big Beautiful Bill Act» – μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων για την υλοποίηση της ατζέντας Τραμπ. Αν και το νομοσχέδιο στηρίζεται ευρέως από τους Ρεπουμπλικανούς, επικρίθηκε από τον Μασκ και ορισμένα άλλα στελέχη του κόμματος για τις πιθανές επιπτώσεις του στο δημοσιονομικό έλλειμμα.
Ο Τραμπ, σε συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο, τόνισε πως είναι απογοητευμένος από τη στάση του Μασκ: «Είχαμε μια εξαιρετική σχέση. Δεν ξέρω αν θα εξακολουθήσουμε να έχουμε.»
Ο Μασκ απάντησε σχεδόν άμεσα, γράφοντας στο X ότι η στήριξή του ήταν καθοριστική για τη νίκη του Τραμπ το 2024: «Χωρίς εμένα, ο Τραμπ θα είχε χάσει, οι Δημοκρατικοί θα ήλεγχαν τη Βουλή και η Γερουσία θα ήταν 51-49 υπέρ τους. Τόση αχαριστία.»
Στις εκλογές του 2024, ο Μασκ είχε προσφέρει 300 εκατομμύρια δολάρια για την προεκλογική καμπάνια του Τραμπ. Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε ότι έμεινε άναυδος από την αντίθεση του Μασκ στο νομοσχέδιο, επισημαίνοντας ότι ο επιχειρηματίας γνώριζε πολύ καλά το περιεχόμενό του.
Ο Τραμπ υπαινίχθηκε ότι η αντίδραση του Μασκ οφείλεται εν μέρει στην πρόβλεψη του νομοσχεδίου για κατάργηση των φορολογικών κινήτρων για ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία είχαν θεσπιστεί με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού του 2022. Το νομοσχέδιο προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση του κινήτρου, ύψους $7.500, για EV μέχρι το τέλος του 2026 και ταχύτερη κατάργηση άλλων φοροαπαλλαγών καθαρής ενέργειας.
Ο Μασκ, ωστόσο, αρνήθηκε ότι αυτός είναι ο λόγος της αντίθεσής του: «Ό,τι να ‘ναι. Κρατήστε τις περικοπές στα EV/solar, παρόλο που δεν αγγίζετε καθόλου τις επιδοτήσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο (εντελώς άδικο!!), αλλά πετάξτε το ΒΟΥΝΟ ΤΩΝ ΑΗΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ από το νομοσχέδιο.»
Απειλές Τραμπ για κρατικά συμβόλαια της SpaceX
Ο Τραμπ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, απειλώντας ότι θα ακυρώσει τα κρατικά συμβόλαια της SpaceX ως μέτρο εξοικονόμησης πόρων: «Ο πιο εύκολος τρόπος να εξοικονομήσουμε δισεκατομμύρια από τον προϋπολογισμό είναι να τερματίσουμε τις κρατικές επιδοτήσεις και τα συμβόλαια του Έλον».
Ο Μασκ ανταπάντησε ότι η SpaceX «θα ξεκινήσει άμεσα την απόσυρση του διαστημόπλοιου Dragon», το οποίο χρησιμοποιείται από τη NASA για τη μεταφορά πληρωμάτων και φορτίου στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η εταιρεία του έχει συνάψει συμβόλαια αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη NASA και το Πεντάγωνο.
Η αντιπαράθεση για το έλλειμμα
Η ρίζα της διαφωνίας φαίνεται να είναι η εκτίμηση για τον αντίκτυπο του νομοσχεδίου στο ομοσπονδιακό έλλειμμα. Η Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) εκτίμησε, στις 4 Ιουνίου, ότι το νομοσχέδιο θα αυξήσει το έλλειμμα κατά 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ο Τραμπ, ωστόσο, υποστήριξε ότι η ανάλυση δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τις αναπτυξιακές επιπτώσεις του σχεδίου.
Ο διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού, Ρας Βόουτ, υποστήριξε ότι οι υπολογισμοί του CBO είναι «θεμελιωδώς παραπλανητικοί». Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής, Μάικ Τζόνσον, δήλωσε ότι το CBO χρησιμοποιεί «ιστορικά χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης» στις προβλέψεις του.
Ο Λευκός Οίκος επισημαίνει επιπλέον ότι τα έσοδα από τους τελωνειακούς δασμούς του Τραμπ αναμένεται να μειώσουν το έλλειμμα κατά 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή επικοινωνίας του Λευκού Οίκου, Άλεξ Φάιφερ, ο συνδυασμός των μέτρων αυτών οδηγεί τελικά σε μείωση του ελλείμματος κατά 500 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σε ανάρτησή του στο Truth Social, ο Τραμπ χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «ένα από τα σπουδαιότερα που έχουν παρουσιαστεί στο Κογκρέσο». «Πρόκειται για ιστορική μείωση δαπανών ύψους 1,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και για τη μεγαλύτερη φορολογική ελάφρυνση που έχει δοθεί ποτέ», έγραψε.
Ο Μασκ από την πλευρά του χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «αηδιαστική ντροπή», αμφισβητώντας ότι μπορεί να είναι και «μεγάλο» και «όμορφο». Κάλεσε τους υποστηρικτές του να πιέσουν τους νομοθέτες να «ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ».
Αβέβαιο το μέλλον του νομοσχεδίου στη Γερουσία
Παραμένει άγνωστο το πώς θα επηρεάσει η διαμάχη τη μοίρα του νομοσχεδίου στη Γερουσία. Ο Τραμπ επιδιώκει την ψήφισή του έως τις αρχές Ιουλίου. Ωστόσο, αρκετοί Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές – μεταξύ αυτών οι Ραντ Πολ (Κεντάκι), Ρον Τζόνσον (Ουισκόνσιν) και Μάικ Λι (Γιούτα) – έχουν εκφράσει παρόμοιες ανησυχίες για τις επιπτώσεις του στην οικονομία.
Ο Τραμπ θα πρέπει να περιορίσει τις διαρροές σε τρεις γερουσιαστές το πολύ για να περάσει το νομοσχέδιο. Με δεδομένη τη ρευστότητα της κατάστασης και τις εντεινόμενες εσωκομματικές εντάσεις, αναμένονται ουσιαστικές τροποποιήσεις στο κείμενο του νομοσχεδίου στη Γερουσία.
Ρεπορτάζ: T.J. Muscaro
