Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ χαιρέτισε την πρόταση της Ρωσίας να διατηρηθούν οικειοθελώς τα όρια στον αριθμό των ανεπτυγμένων στρατηγικών πυρηνικών όπλων.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους κατά την αναχώρησή του από τον Λευκό Οίκο στις 5 Οκτωβρίου, δήλωσε: «Η πρόταση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν μοιάζει με καλή ιδέα».
Η Νέα Συνθήκη Περιορισμού Στρατηγικών Όπλων (New START), η οποία υπογράφηκε το 2010 και τέθηκε σε ισχύ την επόμενη χρονιά, ορίζει ότι κάθε πλευρά μπορεί να έχει έως 700 ανεπτυγμένους διηπειρωτικούς πυραύλους και βομβαρδιστικά, 1.550 ανεπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές και 800 συνολικά εκτοξευτές.
Η συνθήκη επιβάλλει επιπλέον περιορισμούς και στα πλέον εξελιγμένα ρωσικά όπλα μακράς εμβέλειας, όπως το υπερηχητικό όχημα Avangard και τον διηπειρωτικό πύραυλο Sarmat, που έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν αμερικανικό έδαφος σε λιγότερο από μισή ώρα. Εάν δεν παραταθεί, η συμφωνία λήγει τον Φεβρουάριο του 2026.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, χαιρέτισε τη θέση Τραμπ, δηλώνοντας: «Πιστεύουμε πως αυτό και μόνο δημιουργεί αισιοδοξία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στηρίξουν την πρωτοβουλία του προέδρου Πούτιν», ανέφερε τη Δευτέρα σε δημοσιογράφους.
Οι αργόσυρτες διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται σε ένα ιδιαίτερα τεταμένο περιβάλλον λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και της κλιμάκωσης της ρητορικής και από τις δύο πλευρές.
Τον προηγούμενο μήνα, ο Πούτιν ενημέρωσε τους συμβούλους εθνικής ασφαλείας της Ρωσίας ότι η χώρα του είναι έτοιμη να διατηρήσει τους βασικούς ποσοτικούς περιορισμούς της συνθήκης.
Στις 5 Οκτωβρίου, προειδοποίησε πως «οι σχέσεις Μόσχας-Ουάσιγκτον θα καταστραφούν αν οι Ηνωμένες Πολιτείες τροφοδοτήσουν την Ουκρανία με πυραύλους Tomahawk για επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας εντός ρωσικού εδάφους».
Τον Αύγουστο οι δύο πρόεδροι συναντήθηκαν στην Αλάσκα, στο πλαίσιο αμερικανικής πρωτοβουλίας για επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Έκτοτε, ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει τη Ρωσία «χάρτινη τίγρη» επειδή δεν κατάφερε να πετύχει τους στρατιωτικούς της στόχους στην Ουκρανία, ενώ ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει τον ίδιο χαρακτηρισμό για το ΝΑΤΟ, επικρίνοντας την ανικανότητά του να ανακόψει την προέλαση της Ρωσίας.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει ενδιαφέρον για τη διεύρυνση των συνομιλιών για τα πυρηνικά ώστε να συμπεριληφθεί και η Κίνα.
Πρότεινε μάλιστα φέτος μια τριμερή σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν και τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, επισημαίνοντας ότι το ταχέως αυξανόμενο πυρηνικό οπλοστάσιο του Πεκίνου πρέπει να ενταχθεί σε κάθε μελλοντικό πλαίσιο ελέγχου εξοπλισμών. Το Πεκίνο, ωστόσο, απέρριψε την ιδέα.
Από τη δική της πλευρά, η Μόσχα έχει δηλώσει πως κάποια στιγμή θα πρέπει να τεθεί επί τάπητος και ο πυρηνικός εξοπλισμός της Βρετανίας και της Γαλλίας, δυο δυνάμεων που συμπορεύονται με την Ουάσιγκτον.
Τον προηγούμενο μήνα ο Πεσκόφ ανέφερε στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS: «Φυσικά, οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν σε διμερές επίπεδο, καθώς η νέα START είναι μια διμερής συνθήκη. Στο μέλλον, όμως, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα υπόλοιπα οπλοστάσια. Ιδίως αφού αποτελούν μέρος του συνολικού προβλήματος της ευρωπαϊκής ασφάλειας και της στρατηγικής σταθερότητας».
Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI), η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν από κοινού το 90% των πυρηνικών όπλων του πλανήτη.
Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Ατομικών Επιστημόνων, η Ρωσία διαθέτει συνολικά 5.459 πυρηνικές κεφαλές και οι ΗΠΑ 5.177 – συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν αποσυρθεί.
Ακολουθεί η Κίνα με περίπου 600 κεφαλές, ενώ η Γαλλία, η Βρετανία, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ισραήλ και η Βόρεια Κορέα διατηρούν πολύ μικρότερα αποθέματα.
Η συνθήκη New START έχει δεχθεί επανειλημμένα πολιτικούς κραδασμούς. Το 2021, λίγο μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Τζο Μπάιντεν, η συμφωνία παρατάθηκε κατά πέντε χρόνια.
Τον Φεβρουάριο του 2023, ο Πούτιν ανακοίνωσε πως η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στην συνθήκη. Τον Σεπτέμβριο, μιλώντας στους συμβούλους ασφαλείας του, αιτιολόγησε την αναστολή λόγω της «εξαιρετικά εχθρικής πολιτικής» της κυβέρνησης Μπάιντεν, η οποία, όπως είπε, «παραβίασε τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες είχε θεμελιωθεί η συμφωνία».
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει πως η απουσία επιθεωρήσεων υπονομεύει τη διαφάνεια και μπορεί με τον καιρό να διαβρώσει την εμπιστοσύνη.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι χωρίς επιτόπιες επιθεωρήσεις, η Ουάσιγκτον δυσκολεύεται να παρακολουθεί τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις, γεγονός που περιορίζει τις πληροφορίες για τη χάραξη αμερικανικής πυρηνικής πολιτικής.
Ο Πούτιν τόνισε: «Μόλις υπάρξει παράταση, η Μόσχα θα αποφασίσει αν θα συνεχίσει να τηρεί εθελοντικά τους περιορισμούς, αφού πρώτα εκτιμήσει την κατάσταση».
