Στις 19 Σεπτεμβρίου, μετά από μέρες ήσυχης εκπομπής ηφαιστειακών αερίων, το Κιλαουέα, ένα από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα ηφαίστεια του κόσμου άρχισε να εκτοξεύει ξανά λάβα. Τεράστια τόξα από πορτοκαλί λιωμένη πέτρα πετάχτηκαν από την καλντέρα του ηφαιστείου της Χαβάης, φτάνοντας σε ύψους τα 213 μ. ύψος και ένα πυκνό σύννεφο αερίων και ατμού ανέβηκε 3048 μ. πάνω από το έδαφος.
Το Κιλαουέα, που βρίσκεται 200 μίλια νότια της πρωτεύουσας της Χαβάης, της Χονολουλού, βρίσκεται σε κατάσταση ηφαιστειακής ροής εδώ και μήνες. Οι ειδικοί της Γεωλογικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS) περίμεναν με αγωνία για εβδομάδες. Καθώς το Κιλαουέα έβραζε και ξεχείλιζε, μέτρησαν τον φουσκωμένο κρατήρα του και σημείωσαν την «έκρηξη αερίου», που υποδηλώνει την αύξηση της πίεσης του μάγματος. Αυτή είναι η 33η «εκτόξευση λάβας» του Κιλαουέα από την έναρξη της τρέχουσας δραστηριότητάς του στις 23 Δεκεμβρίου 2024.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η USGS δημοσίευσε στο διαδίκτυο εντυπωσιακά βίντεο με εκρήξεις ηφαιστειακής λάβας. Τον Ιούνιο, η λάβα εκτοξεύθηκε σε ύψος σχεδόν 380 μ. Στις 2 Σεπτεμβρίου, το 32ο επεισόδιο του Κιλαουέα χαρακτηρίστηκε από τη ρίψη λιωμένου βράχου σε ύψος 100 μ.
Αυτή η δραστηριότητα προσελκύει στο Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων της Χαβάης επισκέπτες που θέλουν να δουν το φλογερό τοπίο από τα παρατηρητήρια κατά μήκος του χείλους του κρατήρα. Χιλιάδες άλλοι συντονίζονται στο διαδίκτυο για να παρακολουθήσουν το ηφαίστειο σε ζωντανή μετάδοση από την Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων.
«Έρχονται επισκέπτες από όλο τον κόσμο, καταγοητευμένοι από τις εκρήξεις», δήλωσε η Τζέσσικα Φερρακάνε, εκπρόσωπος του Εθνικού Πάρκου της Χαβάης, στην εφημερίδα The Epoch Times., σημειώνοντας ότι, κατά τη διάρκεια των εκρήξεων, η κυκλοφορία είναι σταματημένη σε απόσταση έως και 6 χιλιομέτρων πριν από την είσοδο του πάρκου.
Οι εκρήξεις του Κιλαουέα προκαλούνται εν μέρει από αέρια που απελευθερώνονται στο μάγμα καθώς ανεβαίνει μέσα στο ηφαίστειο. Παλαιότερο και βαρύτερο μάγμα από προηγούμενα επεισόδια καλύπτει το φρέσκο-ανερχόμενο μάγμα. Αυτή η απόφραξη προκαλεί αύξηση της πίεσης και τελικά εκτοξεύει το απαερωμένο μάγμα σαν φελλό από μπουκάλι σαμπάνιας που έχει ανακινηθεί πριν ανοιχτεί.
Ωστόσο, παρά τη γνώση που έχει συσσωρευτεί γύρω από την ηφαιστειακή δραστηριότητα, οι επιστήμονες συνεχίζουν να μπερδεύονται. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σε μια δεδομένη στιγμή.
«Στη δουλειά μας είμαστε σαν μια ομάδα μυρμηγκιών που βρίσκονται πάνω σε έναν ελέφαντα και προσπαθούν να καταλάβουν πώς λειτουργεί ο ελέφαντας», δήλωσε ο Κεν Χον, επικεφαλής επιστήμονας στο Hawaiian Volcano Observatory, στην εφημερίδα The Independent.
Η λαϊκή παράδοση των ιθαγενών Χαβανέζων αντιμετωπίζει τα ηφαίστεια με πιο πνευματικό τρόπο. «Πολλοί ιθαγενείς Χαβανέζοι αισθάνονται μια ισχυρή σύνδεση με τα ηφαίστεια της Χαβάης», παρατήρησε η κα Φερρακάνε.
Για εκείνους, οι εκρήξεις προκαλούνται από τη θεά Πέλε, δημιουργό της γης, η οποία μπορεί να καταστρέψει τις ζωές και τα σπίτια των κατοίκων της ή να τα αφήσει.
Το Κιλαουέα έχει αποδείξει αυτή την αλήθεια τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν. Το 1790, το ηφαίστειο προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 400 ανθρώπων, σε μία έκρηξη που καταγράφηκε ως η πιο θανατηφόρα στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αλλά η Πέλε έσωσε και πολλές ζωές κατά τη διάρκεια αμέτρητων εκρήξεων κατά τον 20ό αιώνα. Στις πάνω από 50 ενεργοποιήσεις που παρατηρήθηκαν το 1924, καταγράφηκε μόνο ένας θάνατος. Μια έκρηξη το 1959 προκάλεσε έναν κρατήρα βάθους 121 μ. και θεαματικά σιντριβάνια λάβας, χωρίς να υπάρξαν άμεσοι θάνατοι. Αν και το Κιλαουέα ήταν ενεργό τη δεκαετία του 1970, δεν προκλήθηκαν θάνατοι.
Η τελευταία μεγάλη έκρηξη, που διήρκεσε από το 1983 έως το 2018, έληξε με ένα μεγάλο μπαμ. Το 2018, 60 εκατομμύρια τόνοι μάγματος στον κρατήρα του Κιλαουέα εξαφανίστηκαν ξαφνικά, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό, μπερδεύοντας τους ερευνητές. Είχε μετακινηθεί ανατολικά κάτω από τη γη, προς τη θάλασσα, πριν εκραγεί στην επιφάνεια κάτω από το Leilani Estates και σχηματίσει καταστροφικές ρωγμές.
Το έδαφος σειόταν και ράγισε. Λιωμένη πέτρα έβραζε και έρεε, καταστρέφοντας περίπου 700 σπίτια και εκτοπίζοντας 2.000 ντόπιους. Αν και κανείς δεν σκοτώθηκε, 23 άτομα τραυματίστηκαν από βόμβες λάβας, κομμάτια στερεοποιημένης λάβας — μερικά τόσο μεγάλα όσο ένα ψυγείο— που εκτοξεύονταν εκατοντάδες μέτρα ψηλά στον αέρα.
Αφού η λάβα άφησε το Κιλαουέα κούφιο, χωρίς εξωτερική πίεση να το στηρίζει, η καλντέρα κατέρρευσε προς τα μέσα.
Δημιουργήθηκε ένας τεράστιος κρατήρας, ο οποίος παραμένει μέχρι σήμερα. Εν τω μεταξύ, η λιωμένη πέτρα που είχε διαρρεύσει από τις ρωγμές τελικά έφτασε στον ωκεανό και δημιούργησε νέες εκτάσεις γης.
Σύμφωνα με τους ιθαγενείς, η Πέλε είναι και διαμορφώτρια και δημιουργός της γης.
Από το 2018, μια σειρά εκρήξεων έχει ξεσπάσει και πάλι στην καλντέρα του Κιλαουέα. Μέχρι στιγμής, η εκτόξευση λάβας περιορίζεται στην καλντέρα και κανείς δεν έχει τραυματιστεί.
Από τον Δεκέμβριο του 2024, η εκτόξευση λιωμένου υλικού έχει καλύψει το 80% του δαπέδου της καλντέρας με λάβα σε 32 επεισόδια, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων. Όλα αυτά τα επεισόδια προέρχονται από την ίδια διαδρομή ανόδου του μάγματος και, ως εκ τούτου, ανήκουν σε μία μόνο έκρηξη, σύμφωνα με τον Χον.
Η θετική πλευρά όλων αυτών των εκρήξεων είναι κυρίως ότι επιτρέπουν τη σταδιακή απελευθέρωση της πίεσης, αποτρέποντας μεγάλες εκρήξεις όπως αυτή που παρατηρήθηκε στο όρος St. Helens το 1980, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 57 άτομα.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι, για τους οποίους έχει προειδοποιήσει η Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών του Εθνικού Πάρκου τους τελευταίους μήνες: ιδιαίτερα κάτω από τον άνεμο του Κιλαουέα, τα ηφαιστειακά αέρια μπορούν να δημιουργήσουν μια ορατή ομίχλη γνωστή ως vog (ηφαιστειακός καπνός < volcano + fog), ένα μείγμα συννέφων που περιέχει διοξείδιο του θείου και μπορεί να βλάψει το αναπνευστικό σύστημα. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν επίσης να απελευθερώσουν στον αέρα λεπτές ίνες γυαλιού που ονομάζονται «μαλλιά της Πέλε», προκαλώντας ερεθισμό στα μάτια και στο δέρμα.
Παρά τους κινδύνους, όμως, οι εκρήξεις του Κιλαουέα συνεχίζουν να προκαλούν ενθουσιασμό. Το προσωπικό της Υπηρεσίας Εθνικών Πάρκων αντιμετωπίζει την κυκλοφοριακή συμφόρηση στον κρατήρα, καθώς τουρίστες και φωτογράφοι συρρέουν στην καλντέρα, για να παρακολουθήσουν μια από τις πιο μεγαλοπρεπείς δυνάμεις της Μητέρας Φύσης εν δράσει.
Για να δείτε βίντεο των εκρήξεων, μεταβείτε εδώ.
