Σε «ομήρους» της κλιμακούμενης έντασης μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών έχουν μετατραπεί οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, όπως επισημαίνει ο Γενς Εσκαλούντ, πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κίνα. Σε αποκλειστική του συνέντευξη στη Nikkei Asia, που δημοσιεύθηκε στις 18 Ιουνίου, ο Εσκαλούντ τόνισε ότι οι συνέπειες της αντιπαράθεσης ΗΠΑ–Κίνας πλήττουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά το γεγονός ότι οι δύο δυνάμεις προχώρησαν πρόσφατα σε μια προκαταρκτική εμπορική συμφωνία.
Αμερικανοί και Κινέζοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ένα πρώτο πλαίσιο συμφωνίας, με στόχο τη μείωση των δασμών και την άμβλυνση των περιορισμών στις εξαγωγές. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε στις 11 Ιουνίου ότι «η Κίνα θα εγγυηθεί εξαρχής εφοδιασμό τόσο σε μαγνήτες όσο και σε σπάνιες γαίες», ωστόσο οριστική συμφωνία δεν έχει ακόμα επιτευχθεί.
Ο Εσκαλούντ ανέφερε ως κύρια εστία εμπορικής αβεβαιότητας τους ελέγχους εξαγωγών που έχει επιβάλει το Πεκίνο στις σπάνιες γαίες — μέταλλα που είναι ζωτικής σημασίας για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τις ανεμογεννήτριες αλλά και τον στρατιωτικό εξοπλισμό. Αν και οι περιορισμοί παρουσιάζονται ως απάντηση στους εκτεταμένους δασμούς που επέβαλε ο Τραμπ, εφαρμόζονται καθολικά και κάθε εξαγωγή απαιτεί ατομική άδεια.
«Ορισμένες ευρωπαϊκές εταιρείες κατάφεραν να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες άδειες, όμως πολλές άλλες εγκλωβίστηκαν σε ένα γραφειοκρατικό χάος, λόγω σωρείας αιτήσεων και διοικητικών εμποδίων, ενώ οι κινεζικές αρχές απαιτούν αναλυτικές πληροφορίες για τους πελάτες και τις διαδικασίες παραγωγής», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Εσκαλούντ.
«Η Κίνα θέλει να εμποδίσει τους Αμερικανούς να εξασφαλίσουν αυτά τα μέταλλα μέσω τρίτων χωρών, ζητώντας διαφάνεια σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα», επισήμανε στη ιαπωνική εφημερίδα. «Όμως, προφανέστατα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις γίνονται όμηροι στη γεωπολιτική αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας, κάτι που δεν βοηθά στη βελτίωση των σχέσεων με την Κίνα».
Το θολό τοπίο ενισχύει, σύμφωνα με τον Εσκαλούντ, τις φωνές εντός της Ε.Ε. που ζητούν να επισπευσθούν οι προσπάθειες απο-εξάρτησης από την Κίνα. Στο μεταξύ, αναμένεται ευρωπαϊκο-κινεζική σύνοδος κορυφής τον Ιούλιο, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την έναρξη διπλωματικών σχέσεων. Όμως, πρόσφατες τοποθετήσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καταδεικνύουν ότι οι τριβές στις εμπορικές σχέσεις βαίνουν αυξανόμενες ενόψει της συνόδου.
Μιλώντας στη σύνοδο της G7 στον Καναδά, στις 15 Ιουνίου, η φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε για ένα «νέο σοκ Κίνας» και κατηγόρησε το Πεκίνο ότι ακολουθεί «μοτίβο κυριαρχίας, εξάρτησης και εκβιασμού» έναντι των εμπορικών εταίρων του.
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταλόγισε στο Πεκίνο ότι επιχειρεί να εδραιώσει κυρίαρχη θέση στη μεταποίηση και τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, υποσκάπτοντας τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και παρέχοντας μαζικές κρατικές επιδοτήσεις. Χαρακτήρισε αυτές τις τακτικές «παραμόρφωση με πρόθεση» και κάλεσε τα κράτη-μέλη να παρουσιάσουν ενιαίο μέτωπο απέναντι στις προκλήσεις.
Η κινεζική πλευρά απάντησε στις δηλώσεις φον ντερ Λάιεν. Στις 18 Ιουνίου, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Γκουό Τζιακούν, εξέφρασε «έντονη δυσαρέσκεια» και «κατηγορηματική αντίθεση» στις θέσεις που διατυπώθηκαν. Κεντρικό σημείο στις αιτιάσεις της προέδρου της Επιτροπής αποτελεί το μονοπώλιο της Κίνας στην αγορά των σπάνιων γαιών.
«Η Κίνα ελέγχει περίπου το 60% της παγκόσμιας προσφοράς σπάνιων γαιών και διαθέτει το 90% της δυναμικότητας επεξεργασίας», σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. Σύμφωνα με τη φον ντερ Λάιεν, το Πεκίνο αξιοποιεί αυτό το ημι-μονοπώλιο όχι μόνο ως διαπραγματευτικό χαρτί, αλλά και ως όπλο για την υπονόμευση των ανταγωνιστών σε στρατηγικούς κλάδους.
«Όλοι βιώνουμε το κόστος και τις συνέπειες της καταναγκαστικής πολιτικής της Κίνας μέσω των εξαγωγικών περιορισμών που επιβάλλει», τόνισε χαρακτηριστικά, αναφερόμενη στην πρόσφατη απόφαση του Πεκίνου να περιορίσει τις εξαγωγές επτά τύπων σπάνιων γαιών.
Πέρα από την αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εκφράζουν όλο και εντονότερες ανησυχίες για τις προοπτικές της κινεζικής οικονομίας. Σύμφωνα με ετήσια έρευνα του Ευρωπαϊκού Επιμελητηρίου στην Κίνα (Μάιος), σχεδόν τρία τέταρτα των ευρωπαϊκών εταιρειών δηλώνουν ότι το επιχειρείν στην Κίνα καθίσταται διαρκώς δυσκολότερο. Είναι το τέταρτο συνεχόμενο έτος που καταγράφεται τέτοια πτώση στην αισιοδοξία.
Το Επιμελητήριο εκπροσωπεί τα συμφέροντα πάνω από 1.700 ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, από βιομηχανικούς κολοσσούς όπως η Volkswagen έως μικρές εταιρείες που αποτελούν κρίκους στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
