Το άγχος του φροντιστή είναι πραγματικό και μπορεί να εκτροχιάσει και τα καλύτερα σχέδια. Όπως πολλοί άνθρωποι των οποίων οι ηλικιωμένοι γονείς αρρωσταίνουν, η Τζένιφερ Μπαρντ βρέθηκε να απρόσμενα σε έναν ρόλο φροντίδας πριν από μερικά χρόνια, όταν η μητέρα της στάλθηκε στο σπίτι από το νοσοκομείο με ένα σωλήνα σίτισης.
Η Μπαρντ, αναπληρώτρια καθηγήτρια παγκόσμιας υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, ζούσε στη Βοστώνη, ενώ η μητέρα της βρισκόταν στο Οχάιο. Αν και η μητέρα της ήθελε να ζει ανεξάρτητα, δεν μπορούσε να διαχειριστεί μόνη της το σωληνάριο σίτισης και η Μπαρντ δεν είχε άλλη επιλογή από το να παρέμβει.
«Πέρα από την έλλειψη προετοιμασίας», λέει η Μπαρντ, «υπήρχε μια συνολική, συντριπτική δέσμευση χρόνου — συν τις ψυχικές απαιτήσεις» – στην προσπάθεια να διαχειριστεί τη ζωή της και τη δουλειά της, από περίπου 700 μίλια μακριά.
Η ανακούφιση από το άγχος του φροντιστή είναι δυνατή
Η ξαφνική απώλεια του ελέγχου της ζωής σας, το απρόβλεπτο των αναγκών των γονιών σας, ο αγώνας να βρείτε αξιόπιστη υποστήριξη: αυτά είναι τα βασικά συστατικά του άγχους των φροντιστών. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση Family Caregiver για το 2024 από το SeniorLiving.com, το 72 % των οικογενειακών φροντιστών βιώνουν συναισθηματική πίεση. Τα δύο τρίτα δυσκολεύονται να εξισορροπήσουν τα καθήκοντα φροντίδας με άλλες ευθύνες, ενώ περισσότεροι από τους μισούς αγχώνονται για τα χρήματα.
Ακολουθούν στρατηγικές δοκιμασμένες στην πράξη από οικογενειακούς φροντιστές και ειδικούς φροντίδας στην πρώτη γραμμή. Κάποιες ιδέες θα σας ταιριάζουν, άλλες όχι. Ακριβώς όπως τα χειρότερα ερεθίσματα του στρες είναι ιδιαίτερα για εσάς, «η διαχείριση του άγχους είναι μοναδική για κάθε άτομο», επισημαίνει η Αμάντα Κρίσερ, αναπληρώτρια διευθύντρια Συμπεριφορικής Υγείας στο Εθνικό Συμβούλιο για τη Γήρανση (NCOA) Κέντρο για την Υγιή Γήρανση. «Πρέπει να βρείτε αυτό που λειτουργεί για εσάς.»
Αδράξτε μικρές νίκες
Δεδομένης της τεράστιας επιβάρυνσης, είναι δελεαστικό να ονειρευόμαστε μια λύση που θα μπορούσε να εξαλείψει ένα μεγάλο κομμάτι άγχους ταυτόχρονα. Ίσως ένας αδερφός αποφασίσει να κάνει αυτό που του αναλογεί. Ίσως ένας πλούσιος ξάδερφος σάς πάει σε ένα σπα. Περιττό να πούμε ότι αυτά τα σενάρια συμβαίνουν σπάνια. Περισσότερο σημαντικά είναι τα μικρά κατορθώματα.
«Δεν έχει να κάνει τόσο με μεγάλα βήματα αυτοεξυπηρέτησης, όπως να κάνετε διακοπές ή γιόγκα, αλλά μάλλον με τα μικρά πράγματα που βοηθούν, ιδίως αν γίνονται με συνέπεια», λέει η Κρίσερ.
Αυτή η προοπτική θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι για τους φροντιστές. Δεν μπορέσετε να τα καταφέρετε όλα. Αλλά μπορείτε να επιτύχετε μικρές νίκες, εστιάζοντας σε πράγματα που είναι εφικτά.
Χρόνος
Η φροντίδα ηλικιωμένου ατόμου πολλές φορές απαιτεί μεγάλη αφοσίωση και πολύ χρόνο. Ακόμα κι αν μένετε κοντά, ίσως δεν είναι εφικτό να συνδυάσετε τη φροντίδα που πρέπει να πάρεχετε με την εργασία σας.
Εξετάστε την πιθανότητα να πάρετε άδεια είτε με είτε χωρίς αποδοχές, εφόσον βέβαια αυτό είναι στα πλαίσια των δυνατοτήτων σας.
Η βοήθεια της ‘τετράγωνης αναπνοής’
Η αναπνοή ως τεχνική διαχείρισης του στρες τείνει να παίζει καθολικό ρόλο. Η κορυφαία σύσταση της Κρίσερ για τους φροντιστές που πιέζονται από τον χρόνο είναι να αφιερώσουν 30 δευτερόλεπτα – όταν είναι στο ντους, κάθονται στο αυτοκίνητο ή ακούν τη μητέρα τους να απαριθμεί τα φάρμακά της (ξανά) – και να δοκιμάσουν να αναπνεύσουν σε χρόνο τεσσάρων τετάρτων.
Η λεγόμενη ‘τετράγωνη αναπνοή’ είναι αυτό που κάνουν οι Μονάδες Υποβρύχιων Καταστροφών για να διατηρούνται ήρεμοι, επομένως θα μπορούσε κάλλιστα να έχει καλά αποτελέσματα και για τους φροντιστές, οι οποίοι εργάζονται εξίσου σκληρά.
Εισπνεύστε μετρώντας μέχρι το τέσσερα. Κρατήστε την αναπνοή σας μετρώντας μέχρι το τέσσερα. Εκπνεύστε μετρώντας μέχρι το τέσσερα. Κρατήστε την αναπνοή σας μετρώντας μέχρι το τέσσερα. Επαναλάβετε.
Μερικοί γύροι ‘τετράγωνης αναπνοής’ θα σας βοηθήσουν να επιβραδύνετε τον ρυθμό σας, έστω και λίγο, μειώνοντας τις ορμόνες του στρες. Το προστιθέμενο οξυγόνο είναι επίσης ευεργετικό και μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε, λέει η Κρίσερ. «Δεν φαίνεται να είναι κάτι σπουδαίο, αλλά όταν γίνεται με συνέπεια, έχει τεράστιο αντίκτυπο.»
Αλλάξτε οπτική
Κατά τη διάρκεια του σχετικά σύντομου διαστήματος που η Τζένιφερ Μπαρντ φρόντιζε τη μαμά της προτού εκείνη φύγει από τη ζωή, μπόρεσε να εφαρμόσει πολλές από τις κλασικές στρατηγικές αυτοεξυπηρέτησης: να κάνει μακρινούς περιπάτους, να κάνει γιόγκα κ.ο.κ. Αυτό που τη βοηθούσε περισσότερο να μετριάζει το άγχος της, όπως λέει, ήταν ότι γνώριζε ότι δεν ήταν η μητέρα της η πηγή της πίεσης: «Δεν ήταν η μητέρα μου, που με επιβάρυνε ψυχολογικά, ήταν το σύστημα».
Με αυτό, η Μπαρντ δεν αναφέρεται μόνο στα συστήματα περίθαλψης και υποστήριξης, τα οποία προσφέρουν ελάχιστα στους οικογενειακούς φροντιστές, αλλά στο ευρύτερο σύστημα των άγραφων κανόνων φροντίδας που ορίζουν τι πρέπει να κάνει ένα ‘καλό παιδί’ για τους ηλικιωμένους γονείς του. Το δοκίμιο που έγραψε αργότερα η Μπαρντ, με τίτλο «Η Καλή Κόρη» (The Good Daughter), με ενέπνευσε να επικοινωνήσω μαζί της για να ακούσω την ιστορία της.
Η αναδιαμόρφωση μιας κατάστασης μπορεί να μην φαίνεται ότι θα ελάφρυνε πολύ τα απτά βάρη της φροντίδας. Αλλά η αφαίρεση μιας πηγής συναισθηματικής απογοήτευσης ανάμεσα σε εσάς και τον μεγαλύτερο γονέα (ή άλλον συγγενή σας) μπορεί να σας χαρίσει έναν βαθμό ψυχικής ηρεμίας. Στην πραγματικότητα, η Κρίσερ λέει ότι η αλλαγή προοπτικής μπορεί να είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο για τους φροντιστές – οι οποίοι παλεύουν τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
Ένα καλό παράδειγμα είναι οι ενοχές του φροντιστή. Όταν έχετε μια επαναλαμβανόμενη σκέψη για το τι έπρεπε ή τι θα μπορούσατε να είχατε κάνει, δοκιμάστε να στρέψετε τον νου σας στα θετικά πράγματα που όντως κάνατε: Φάγαμε ένα ωραίο δείπνο. Δεν τσακωθήκαμε στο αυτοκίνητο. Τα παιδιά καθάρισαν την κουζίνα. Αυτή η τεχνική προέρχεται από τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και «είναι ένας καλός τρόπος να κάνουμε τον εγκέφαλό μας να σκεφτεί διαφορετικά», σύμφωνα με την Κρίσερ.
Δεχθείτε βοήθεια
Το να ζητάτε βοήθεια ίσως είναι αρκετά δύσκολο. Πολλοί φροντιστές, βρίσκοντας τα καθήκοντα τους συντριπτικά, διστάζουν να εμπλέξουν άλλους.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι χρειαζόμαστε βοήθεια. Η βοήθεια μπορεί να αφορά μικρά πράγματα. Ακόμη και τα πιο φαινομενικά απλά και ασήμαντα, όπως να πάρει κάποιος άλλος ψωμί από τον φούρνο, λέει η Κρίσερ. «Αν κάποιος σας ρωτήσει αν χρειάζεστε κάτι από το κατάστημα, μπορείτε κάλλιστα να ζητήσετε αυτά που θέλετε.»
Αφού κάνετε την αρχή, είναι πιο εύκολο να ζητήσετε και να δεχτείτε βοήθεια και με άλλους τρόπους, σημειώνει η Κρίσερ — και ίσως και να προσφέρετε βοήθεια σε αντάλλαγμα. «Υπάρχουν 53 εκατομμύρια οικογενειακοί φροντιστές», επισημαίνει. «Αυτό είναι περίπου ένας στους πέντε ενήλικες. Όλοι φροντίζουν κάποιον.»
Και όλοι χρειάζονται ένα διάλειμμα.
Του βουλευτή Dunleavey
Από τα «Προσωπικά Οικονομικά του Κίπλινγκερ»
