Του Manfred von Pentz
Μετάφραση: Αλία Ζάε
Μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε ότι οι πρόγονοί μας, ευλογημένοι με λιγότερες πληροφορίες αλλά με περισσότερη φαντασία, σοφία και ποίηση, μπορεί να ένιωθαν δέος μπροστά στο μυστήριο του αυγού.
Πώς είναι δυνατόν, ίσως αναρωτιόνταν οι αρχαίοι, να πηγάζει αληθινή ζωή από ένα ασβεστώδες, εύθραυστο δοχείο και το κολλώδες περιεχόμενό του; Μήπως ο Θεός ήθελε να δώσει στον παρατηρητή μια ξεκάθαρη και συντριπτική απόδειξη της παντοδύναμης παρουσίας Του; Μήπως κρύφτηκε ο ίδιος σαν μια αιώνια σπίθα μέσα στο λεπτό κέλυφος; (Τι απίθανη σκέψη!) Είναι ο Θεός και το αυγό φτιαγμένοι από την ίδια ουσία;
Αν είναι έτσι, δεν πρέπει να μας φαίνεται παράξενο που μερικές από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της αρχαιότητας βγήκαν από ένα αυγό.
Ο Κινέζος Παν Γκου ξεπετάχτηκε από ένα αυγό και άρχισε να δημιουργεί τον κόσμο. Αλλά και ο Βράχμα, ινδική θεότητα, γεννήθηκε από ένα χρυσό αυγό και ύστερα δημιούργησε τον κόσμο. Ο Ρα, ο θεός με το γερακίσιο κεφάλι που λατρευόταν στην Αίγυπτο, προήλθε επίσης από ένα αυγό και μετέφερε κάθε μέρα τον δίσκο του ήλιου από ορίζοντα σε ορίζοντα με το πλοίο του από πάπυρο – μια πανέμορφη ιδέα.
Από τους κύκνους στα πασχαλινά αυγά
Οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, οι περιοδεύοντες δίδυμοι της ελληνικής μυθολογίας, που είχαν τη συνήθεια να αρπάζουν αισθησιακές δεσποσύνες, όπως μας δείχνουν οι υπέροχοι πίνακες του Ρούμπενς, συνιστούν ένα ενδιαφέρον παράδειγμα γέννησης από αυγό, γιατί μητέρα τους ήταν η γαλήνια, ωραία Λήδα. Την αποπλάνησε ο Δίας μεταμορφωμένος σε κύκνο – όχι τόσο με το τραγούδι του όσο με τη μεγαλόπρεπη χάρη του, που έφερε, γενετικά μιλώντας, τις καλύτερες συστάσεις.
Το αυγό που γέννησε η Λήδα ήταν δίκροκο και οι δίδυμοι που προήλθαν από αυτό είναι το σύμβολο ενός εσωτερικού ψυχολογικού φαινομένου: της ισόβιας μάχης του εσωτερικού μας αγγέλου με τον εσωτερικό μας διάβολο. Και οι δυο βρίσκονται, σε ένα εκφραστικό γλυπτό, στην πρόσοψη του θαυμάσιου ναού της σοφίας της Χριστιανοσύνης, στην Παναγία των Παρισίων.
Οι αρχαίοι Έλληνες αντιλαμβάνονταν τον ουράνιο θόλο ως το εσωτερικό ενός αυγού και τους ανθρώπους ως αγέννητους ή ημιτελείς μέσα σε αυτό. Το κέλυφος αποτελούνταν από επτά στρώματα ή σφαίρες, που έπρεπε να ανοιχτούν το ένα μετά το άλλο, ώστε κάποιος να επιτύχει τη φώτιση και την αιώνια ζωή.
Το χριστιανικό έθιμο [των Καθολικών] να κρύβουμε για τα παιδιά βαμμένα αυγά την Κυριακή του Πάσχα ίσως βασίζεται σε μια παλιά παράδοση κατά την οποία το άνοιγμα του τάφου του Χριστού παραβάλλεται με την εκκόλαψη ενός νεοσσού (όπου ο νεοσσός παραβάλλεται με τον προσκυνητή).
Το αυγό στην τέχνη
Στον κόσμο της τέχνης, το αυγό έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως. Ο μικρός άγγελος του Ουίλιαμ Μπλέικ (1757-1827) μόλις έχει κάνει αυτό που όλοι ονειρευόμαστε: βγήκε από τη φυλακή του και θαυμάζει τον κόσμο γύρω του σαν να τον βλέπει για πρώτη του φορά σε όλο του το μεγαλείο.
Στο τρίπτυχο του Ιερώνυμου Μπος (1450-1516) «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων», ένα αυγό βρίσκεται πάνω σε ένα κεφάλι ακριβώς στο κέντρο αυτής της φανταστικής και εξαιρετικά περίπλοκης εξωφρενικότητας.
Σε μια άλλη καταπληκτική λεπτομέρεια του ίδιου πίνακα, βλέπουμε μια ομάδα ανθρώπων να μπαίνει μέσα σε ένα αυγό, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει ότι ξανακέρδισαν την κατάσταση της αθωότητας κι έτσι μπορούν να ξαναενωθούν με τον Δημιουργό τους.
Ένα ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο παράδειγμα χρήσης του αυγού ως καλλιτεχνική μεταφορά είναι και η εικόνα του βωμού του Oberried: «Το προσκύνημα των Μάγων» του Χανς Χολμπάιν του Νεότερου (1497-1543). Εκεί, σαν χλωμό φεγγάρι φωτίζει τη νύχτα και σαν λαμπρός ήλιος αστράφτει την ημέρα για τους φτωχούς βοσκούς και σαν ακτινοβόλο στέμμα στέφει και επικυρώνει το ανώτερο ιδανικό που ενσαρκώνουν οι Μάγοι.
Στην «Παναγία Μπρέρα» του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα (1420-1492), το αυγό κρέμεται ακριβώς πάνω από την Παναγία και το Βρέφος, σε μια από τις πιο στομφώδεις απεικονίσεις του. Το συγκρατεί ένα νήμα που είναι στερεωμένο σε μια γιγάντια αχιβάδα – που ίσως μας θυμίσει τη γέννηση της Αφροδίτης. Μια τέτοιου είδους σύνδεση με τον αρχαίο μύθο είναι πιθανό να υπαινίσσεται ότι η ανώτατη σοφία που μπορεί να κατακτήσει ο άνθρωπος στη ζωή του είναι η σοφία της Αγάπης. Επίσης προσφέρει μια εναλλακτική εξήγηση στο ερώτημα γιατί στις Καθολικές εκκλησίες το ιερό νερό στην είσοδο του ναού φυλάσσεται σε δοχεία που έχουν σχήμα αχιβάδας.
Οι παραπάνω ήταν λίγες μόνο παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση και την ουσία της θεϊκής επινόησης που αποκαλούμε αυγό. Ίσως σας βοηθήσουν να θυμηθείτε την εκφραστική δύναμη, την επίγνωση της ομορφιάς και το βάθος της σκέψης και του αισθήματος που έχει αναπτύξει στη μακροχρόνια πορεία του ο Ινδοευρωπαϊκός πολιτισμός μας.
Ο Μάνφρεντ φον Πεντς έχει δουλέψει στη διαφήμιση, τον σχεδιασμό και την κτηματομεσιτική. Τώρα εργάζεται ως συγγραφέας και ζωγράφος. Έργα του υπάρχουν στο ManfredVonPentz.net
