Με το ενδεχόμενο έναρξης ειρηνευτικών συνομιλιών υπό την αιγίδα των ΗΠΑ να ενισχύεται μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν, η πολύμηνη μάχη για το Ποκρόβσκ έχει εισέλθει σε κρίσιμη φάση.
«Εάν η Ουκρανία διατηρήσει το Ποκρόβσκ, ενισχύει τη διαπραγματευτική της θέση. Εάν το χάσει, η Ρωσία κερδίζει περισσότερο έδαφος προς διαπραγμάτευση. Είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος», δήλωσε στην The Epoch Times ο Τιμ Ρίπλεϊ, διακεκριμένος Βρετανός αναλυτής άμυνας και συγγραφέας του του “Little Green Men: The Inside Story of Russia’s New Military Power”.
Η στρατηγική σημασία του Ποκρόβσκ
Το Ποκρόβσκ, γνωστό στα ρωσικά ως Κρασνοαρμέισκ, αποτελεί κομβικό σημείο στην ανατολική περιοχή του Ντονέτσκ. «Το Ποκρόβσκ είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Ουκρανία όσον αφορά τον στρατιωτικό εφοδιασμό στο Ντονέτσκ», εξηγεί ο Φερίτ Τεμούρ, Τούρκος πολιτικός αναλυτής και ειδικός σε ρωσικά θέματα. Η πόλη, που συχνά περιγράφεται στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ως η “πύλη προς το Ντονέτσκ”, διαθέτει σημαντικό σιδηροδρομικό σταθμό και βρίσκεται στη διασταύρωση πολλών οδών ανεφοδιασμού.
«Μαζί με το Ιζιούμ, περίπου 145 χιλιόμετρα βορειότερα, το Ποκρόβσκ διασφαλίζει τις γραμμές ανεφοδιασμού για το βορειοδυτικό Ντονέτσκ, που ελέγχεται ακόμη από την επιχειρησιακή-στρατηγική ομάδα Χορτίτσια της Ουκρανίας», εξηγεί ο Τεμούρ.
Η κατάληψη του Ποκρόβσκ, πέρα από τη διακοπή των ουκρανικών γραμμών ανεφοδιασμού, θα επέτρεπε στις ρωσικές δυνάμεις να επεκτείνουν τον έλεγχό τους προς δύο κατευθύνσεις: δυτικά προς την περιοχή του Ντνιπροπετρόβσκ και βόρεια προς τις στρατηγικής σημασίας πόλεις Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ του Ντονέτσκ. Μια τέτοια εξέλιξη θα έφερνε τη Μόσχα ένα βήμα πιο κοντά στον μακροχρόνιο στόχο της για πλήρη έλεγχο της ανατολικής περιοχής του Ντονμπάς.
«Την παραμονή των διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση Τραμπ, οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές επιδιώκουν να εδραιώσουν τις εδαφικές τους κατακτήσεις στο πεδίο της μάχης, κάτι που θα ενίσχυε τη θέση τους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Η στρατηγική αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι η Ρωσία από το 2022 θεωρεί το Ντονμπάς – που περιλαμβάνει τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ – μαζί με δύο ακόμη περιοχές της νότιας Ουκρανίας, έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, μετά τη διεξαγωγή αμφιλεγόμενων δημοψηφισμάτων.
Η μάχη σε πλήρη εξέλιξη
Από το 2023, όταν η Ρωσία συγκέντρωσε τις δυνάμεις της κατά μήκος ενός μετώπου περίπου 965 χιλιομέτρων, έχει σημειώσει αργή αλλά σταθερή πρόοδο προς τα βόρεια και δυτικά τόσο στο Λουγκάνσκ όσο και στο Ντονέτσκ. Σύμφωνα με τον Ρίπλεϊ, ο οποίος είναι και συγγραφέας του “Little Green Men: The Inside Story of Russia’s New Military Power”, οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν πλέον “σχεδόν όλο” το πρώτο και “περίπου τα τρία τέταρτα” του δεύτερου.
Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές της στο Ποκρόβσκ, εφαρμόζοντας την παραδοσιακή τακτική της περικύκλωσης – γνωστή ως “καζάνι”. «Είναι μια ρωσική αντίληψη, ο τρόπος που δίνουν αυτές τις μάχες», εξηγεί ο Ρίπλεϊ. «Έχουν χρησιμοποιήσει αυτόν τον ελιγμό αρκετές φορές κατά μήκος αυτού του μετώπου και φαίνεται να εξακολουθούν να εφαρμόζουν την ίδια μέθοδο. Γιατί να επιτεθείς κατά μέτωπο όταν μπορείς να πετύχεις τον ίδιο στόχο με πιο αποτελεσματικό και οικονομικό τρόπο;»
Στις 3 Φεβρουαρίου, ο Ντένις Πουσίλιν, επικεφαλής της αναγνωρισμένης από τη Μόσχα Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (DPR), ανακοίνωσε ότι οι δυνάμεις του μάχονται ενεργά στα περίχωρα του Ποκρόβσκ. «Οι δυνάμεις μας απωθούν σταδιακά τον εχθρό από τα περίχωρα του Κρασνοαρμέισκ και διεισδύουν στις άμυνές του», δήλωσε χαρακτηριστικά. Λίγες μέρες νωρίτερα, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν φτάσει στην κύρια σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το Ποκρόβσκ με την ουκρανική πόλη Ντνίπρο, περίπου 177 χιλιόμετρα δυτικά.
Στις 7 Φεβρουαρίου, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την κατάληψη της πόλης Τορέτσκ, 48 χιλιόμετρα ανατολικά του Ποκρόβσκ. Ακολούθησε στις 11 Φεβρουαρίου η κατάληψη του χωριού Γιασένοβε, 21 χιλιόμετρα νότια της πόλης, και δύο μέρες αργότερα του Βοντιάνε Ντρούχε, 24 χιλιόμετρα ανατολικά. Παρότι το Κίεβο δεν έχει επιβεβαιώσει επίσημα αυτές τις απώλειες, ελάχιστοι αναλυτές αμφισβητούν πλέον τη σταθερή προέλαση των ρωσικών δυνάμεων προς το Ποκρόβσκ.
Σύμφωνα με τον Ρίπλεϊ, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επιτύχει σημαντικές προόδους στα πλευρά του Ποκρόβσκ. «Τις τελευταίες εβδομάδες, οι Ρώσοι έχουν προωθηθεί σε θέσεις στα νοτιοδυτικά και βορειοανατολικά. Έχουν κόψει τον κύριο δρόμο από τα δυτικά και έναν άλλο που οδηγεί στα ανατολικά της πόλης», εξηγεί. «Αυτό αναγκάζει τους Ουκρανούς να χρησιμοποιούν μόνο μια βόρεια-νότια οδό ανεφοδιασμού, καθιστώντας τους ευκολότερους στόχους». Ο αναλυτής αναφέρει χαρακτηριστικά την ύπαρξη βίντεο που δείχνουν δρόμους προς το Ποκρόβσκ «γεμάτους με ανατιναγμένα φορτηγά και τεθωρακισμένα οχήματα που χτυπήθηκαν καθώς προσπαθούσαν να κινηθούν υπό πυρά πυροβολικού».
Στο πεδίο της μάχης, Ουκρανοί διοικητές περιγράφουν μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. «Η κατάσταση είναι γενικά δύσκολη, ο εχθρός επιτίθεται συνεχώς με πεζικό», δήλωσε στο Reuters αναπληρωτής διοικητής της 59ης ταξιαρχίας εφόδου της Ουκρανίας στα τέλη του προηγούμενου μήνα. «Μέρα και νύχτα προχωρούν προς τα εμπρός».
Στις 13 Φεβρουαρίου, ο Ιγκόρ Κιμακόφσκι, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της DPR, επιβεβαίωσε την εντατικοποίηση των ουκρανικών προσπαθειών να ανακόψουν τη ρωσική προέλαση στο χωριό Σεβτσένκο, που βρίσκεται αμέσως νότια του Ποκρόβσκ. «Μάχες διεξάγονται στην περιοχή του Σεβτσένκο και αναπτύσσονται εφεδρείες εκεί», ανέφερε σε δηλώσεις του στο πρακτορείο TASS. «Έντονες μετωπικές μάχες μαίνονται».
Η στρατηγική αξία του Ποκρόβσκ, ωστόσο, φαίνεται να έχει ήδη υπονομευθεί σημαντικά για την Ουκρανία, σύμφωνα με τον Ρίπλεϊ. «Αρχικά, η στρατηγική του αξία οφειλόταν στις οδικές και επικοινωνιακές του συνδέσεις», εξηγεί. «Αλλά τώρα που οι δρόμοι και οι σιδηροδρομικές γραμμές έχουν κοπεί, έχει χάσει αυτή την αξία».
«Η πόλη είναι σε μεγάλο βαθμό εγκαταλελειμμένη», προσθέτει. «Βρίσκεται πλήρως εντός της εμβέλειας του ρωσικού πυροβολικού, με καθημερινές επιθέσεις, και το μεγαλύτερο μέρος του άμαχου πληθυσμού έχει φύγει». Σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους, μόνο 7.000 κάτοικοι παραμένουν στο Ποκρόβσκ από έναν προπολεμικό πληθυσμό περίπου 60.000 ατόμων.
«Σε αυτό το σημείο, η αξία της πόλης είναι κυρίως συμβολική – παρόμοια με προηγούμενες μάχες όπου μια πόλη κρατείται περισσότερο για λόγους γοήτρου παρά για στρατηγικό πλεονέκτημα», τονίζει ο Ρίπλεϊ. «Το ερώτημα για την Ουκρανία είναι εάν πιστεύει ότι μπορεί να προκαλέσει περισσότερες ρωσικές απώλειες κρατώντας την πόλη ή αν θα πρέπει να υποχωρήσει σε καλύτερη αμυντική θέση».
Ερωτηθείς αν θεωρεί την κατάληψη του Ποκρόβσκ δεδομένη, ο Ρίπλεϊ απάντησε ότι αυτό θα εξαρτηθεί πιθανότατα από τις “γεωπολιτικές συνθήκες”. «Εάν συμφωνηθεί ξαφνικά μια ειρηνευτική διαπραγμάτευση, οι μάχες μπορεί να σταματήσουν – αλλά αυτό φαίνεται απίθανο», σημείωσε. Και οι δύο πλευρές, πρόσθεσε, «θέλουν να προωθηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο πριν καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, γιατί όσο περισσότερο έδαφος κατέχουν, τόσο ισχυρότερη είναι η διαπραγματευτική τους θέση».
Το γεωπολιτικό παιχνίδι
Η προοπτική των ειρηνευτικών συνομιλιών ενισχύθηκε σημαντικά στις 12 Φεβρουαρίου, όταν ο Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν, την οποία ακολούθησε συνομιλία με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Την επόμενη μέρα, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ ανακοίνωσε ότι ο Τραμπ επιδιώκει να φέρει τις εμπόλεμες πλευρές σε τραπέζι διαπραγματεύσεων με στόχο μια «διαπραγματευόμενη ειρήνη».
Ο Χέγκσεθ δήλωσε επίσης ότι είναι «μη ρεαλιστικό», δεδομένων των συνθηκών στο πεδίο της μάχης, να αναμένεται ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να επιστρέψει στα προπολεμικά της σύνορα ως μέρος μιας συμφωνίας.
Η προοπτική των επικείμενων ειρηνευτικών συνομιλιών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έχει ωθήσει και τις δύο πλευρές να προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τις θέσεις τους – τόσο στο Ντονέτσκ όσο και στην περιοχή Κουρσκ της δυτικής Ρωσίας. Τον Αύγουστο του περασμένου έτους, το Κίεβο εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική διασυνοριακή επίθεση στο Κουρσκ, το οποίο συνορεύει με τη βορειοανατολική Ουκρανία.
Τα ουκρανικά στρατεύματα κατέλαβαν αρχικά αρκετές εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους, με περισσότερα από τα μισά να έχουν ανακαταληφθεί έκτοτε από τις ρωσικές δυνάμεις. Παρά τις σφοδρές αντεπιθέσεις, ωστόσο, οι ουκρανικές δυνάμεις εξακολουθούν να διατηρούν ένα μικρό αλλά σημαντικό τμήμα ρωσικού εδάφους κοντά στα σύνορα.
Σύμφωνα με τον Ρίπλεϊ, οι προσπάθειες του Κιέβου να διατηρήσει εδάφη στο Κουρσκ έχουν οδηγήσει σε διάσπαση των ουκρανικών δυνάμεων από το μέτωπο του Ντονέτσκ, συμπεριλαμβανομένου του Ποκρόβσκ. «Η γεωπολιτική ανάγκη διατήρησης ελέγχου ρωσικού εδάφους ως διαπραγματευτικού χαρτιού κρατά τις ουκρανικές δυνάμεις διασκορπισμένες», εξηγεί, προσθέτοντας ότι το «μόνο πραγματικό διαπραγματευτικό χαρτί» της Ουκρανίας είναι το μικρό κομμάτι εδάφους που εξακολουθεί να κατέχει στο Κουρσκ.
«Δεν έχουν καταφέρει να απωθήσουν τους Ρώσους πουθενά αλλού. Στην πραγματικότητα, έχουν χάσει έδαφος», τονίζει. Σύμφωνα με τον Ρίπλεϊ, το κρίσιμο ερώτημα για την Ουκρανία είναι: «Τι τίμημα μπορούν να αποσπάσουν από τη Ρωσία σε αντάλλαγμα για το Κουρσκ;»
Ο αναλυτής επισημαίνει ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν επίσης ένα μικρό τμήμα της βορειοανατολικής περιοχής του Χαρκόβου της Ουκρανίας, το οποίο «δεν ήταν μέρος του αρχικού σχεδίου προσάρτησης». «Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ακόμη διαπραγματευτικό χαρτί στις συνομιλίες, το οποίο θα μπορούσε να ανταλλαγεί με τμήματα του Κουρσκ», υποστηρίζει.
Δεδομένης της προοπτικής άμεσων ειρηνευτικών συνομιλιών, «κάθε κομμάτι κατακτημένης γης έχει σημασία».
