Σχολιασμός
Λίγο παραπάνω από έναν χρόνο πριν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές στη Σουηδία, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για τις 13 Σεπτεμβρίου 2026, η κεντροδεξιά κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ουλφ Κρίστερσον αντιμετωπίζει μια αυξανόμενη κρίση εμπιστοσύνης. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η κυβέρνηση υπολείπεται της αντιπολίτευσης —σε ορισμένες περιπτώσεις με διαφορά άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων— γεγονός που θεωρείται ανησυχητικό για έναν κυβερνητικό σχηματισμό που ανέλαβε την εξουσία με υψηλές προσδοκίες, τις οποίες δεν κατάφερε να υλοποιήσει.
Όταν ο Κρίστερσον και η τριμερής κεντροδεξιά συμμαχία του επικράτησαν στις εκλογές του 2022, εξασφάλισαν μια οριακή πλειοψηφία δύο εδρών στο 349μελές κοινοβούλιο Ρίκσνταγκ. Η νίκη αυτή, ωστόσο, αποδόθηκε περισσότερο στη διογκούμενη δυσαρέσκεια απέναντι στη μέχρι τότε κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, παρά σε μια γενικευμένη στροφή του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά. Πολλοί ψηφοφόροι θεώρησαν ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αποτύχει να αντιμετωπίσει σημαντικά κοινωνικά ζητήματα.
Η σοσιαλδημοκρατική συμμαχία, που κυβέρνησε τη χώρα από το 2014 έως το 2022, είχε ακολουθήσει —σύμφωνα με τους επικριτές της— μια ακραία προοδευτική ατζέντα, η οποία περιλάμβανε πολιτικές ανοιχτών συνόρων. Ως αποτέλεσμα, η Σουηδία δεχόταν περίπου 100.000 μετανάστες ετησίως. Δεδομένου ότι η αυξημένη μετανάστευση αποτελούσε συνέχεια μιας μακρόχρονης τάσης από τη δεκαετία του 1990, ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε από τα 8 στα πάνω από 10 εκατομμύρια. Αυτό δημιούργησε σημαντική δημοσιονομική πίεση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, ειδικά στους τομείς της στέγασης, της κοινωνικής πρόνοιας και της υγειονομικής περίθαλψης. Παράλληλα, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της βίαιης εγκληματικότητας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, η Σουηδία καταγραφόταν ως η ευρωπαϊκή χώρα με τα υψηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών με πυροβόλα όπλα, βιασμών και επιθέσεων με εκρηκτικά ανά κάτοικο — εγκλήματα σχεδόν άγνωστα για τη χώρα μία γενιά νωρίτερα. Δημόσιοι χώροι σε άλλοτε καθαρές και ασφαλείς πόλεις κατέληξαν να ελέγχoνται από συμμορίες μεταναστών και ζητιάνους από την Ανατολική Ευρώπη, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω την ανασφάλεια των πολιτών.
Παρά το γεγονός ότι το εκλογικό αποτέλεσμα του 2022 ερμηνεύθηκε σε μεγάλο βαθμό ως «ψήφος διαμαρτυρίας», αποτέλεσε για τον Κρίστερσον και τους συμμάχους του μια ευκαιρία να επιχειρήσουν μια μερική αναστροφή πορείας για τη Σουηδία. Ωστόσο, παρά τις μεταρρυθμίσεις και τη σκληρή ρητορική γύρω από το μεταναστευτικό και το έγκλημα, οι προσπάθειες για μείωση των μεταναστευτικών ροών και ενίσχυση της αστυνόμευσης έχουν αποτύχει να φέρουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Όπως αναφέρει η Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας, η μετανάστευση αυξήθηκε εκ νέου τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ τα βίαια εγκλήματα συνεχίζουν να κυριαρχούν στην επικαιρότητα.
Αυτές οι εξελίξεις σημειώνονται σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη πολιτικά συγκυρία. Παρότι η ανησυχία των πολιτών για τη δημόσια ασφάλεια παραμένει έντονη, η πορεία της οικονομίας χαρακτηρίζεται από στασιμότητα. Η Σουηδία απέφυγε μια πλήρη οικονομική κατάρρευση μετά την πανδημία του κορωνοϊού, αλλά η ανάπτυξη έχει παγώσει, η ανεργία πλησιάζει το 9%, ο πληθωρισμός ροκανίζει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και τα δημοσιονομικά περιθώρια της κυβέρνησης είναι περιορισμένα. Επιπλέον, το σουηδικό κοινωνικό κράτος εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα δαπανηρό, ενώ η κακή απόδοση στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών υπονομεύει περαιτέρω τη δημοφιλία της κυβέρνησης.
Στην εικόνα αυτή έρχεται να προστεθεί και η εσωτερική αστάθεια της κυβερνητικής συμμαχίας. Το κόμμα των Μετριοπαθών του Κρίστερσον συνεργάζεται με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους, αλλά εξαρτάται κοινοβουλευτικά από τη στήριξη των Σουηδών Δημοκρατών — ενός εθνικιστικού, αντι-μεταναστευτικού κόμματος που αναδείχθηκε δεύτερη δύναμη στις εκλογές του 2022. Το παρελθόν του κόμματος, το οποίο περιλαμβάνει δεσμούς με ακροδεξιούς χώρους, εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία σε πολλούς ψηφοφόρους και να προσελκύει έντονη κριτική από τα μέσα ενημέρωσης, μεταξύ αυτών και τη δημόσια σουηδική ραδιοτηλεόραση, η οποία κατηγορείται συχνά για αριστερή μεροληψία. Εντός της ίδιας της κυβερνητικής συμμαχίας, οι ιδεολογικές διαφορές καθιστούν δύσκολη την παρουσίαση ενιαίας και αποτελεσματικής πολιτικής γραμμής.
Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση υπό την ηγεσία της πρώην πρωθυπουργού Μαγκνταλένα Άντερσον φαίνεται να αξιοποιεί τις κυβερνητικές αστοχίες για να εμφανιστεί ως πιο σταθερή εναλλακτική. Τα κόμματα-σύμμαχοί της —οι Πράσινοι, το πρώην κομμουνιστικό Αριστερό Κόμμα και το αγροτικό Κεντρώο Κόμμα— διατηρούν σταθερά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Αντίθετα, οι μικρότεροι εταίροι του κυβερνητικού συνασπισμού, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι, φαίνεται να μένουν κάτω από το όριο του 4% για είσοδο στο κοινοβούλιο. Λαμβάνοντας υπόψη το αναλογικό εκλογικό σύστημα της Σουηδίας, εκτιμάται ότι μια αριστερή συμμαχία θα εξασφάλιζε σήμερα καθαρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Ωστόσο, ο Κρίστερσον δεν στερείται πολιτικών ερεισμάτων. Πρόκειται για μια τυπικά «σουηδική» φιγούρα, χαμηλών τόνων και τεχνοκρατική, που θεωρείται ικανός και σταθερός. Το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να εντείνει το πολιτικό του μήνυμα ενόψει της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου, δίνοντας έμφαση σε ζητήματα ασφάλειας, ελέγχου των συνόρων και εθνικής άμυνας — τομείς στους οποίους η κυβέρνησή του εξακολουθεί να συγκεντρώνει συγκριτικά υψηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης.
Κατά την προεκλογική εκστρατεία, αναμένεται να αναδείξει τις ευθύνες της αντιπολίτευσης για τα προβλήματα της χώρας, εστιάζοντας στις φιλελεύθερες μεταναστευτικές πολιτικές των Σοσιαλδημοκρατών και στον ρόλο των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης, τα οποία —κατά την κυβερνητική ρητορική— αποσιώπησαν το μέγεθος της εγκληματικότητας. Η στρατηγική αποσκοπεί στο να εμφανίσει τους Σοσιαλδημοκράτες ως αρχιτέκτονες των σημερινών προβλημάτων και συμμάχους των ακραίων αριστερών που ελέγχουν τους Πράσινους και το Αριστερό Κόμμα.
Παρά ταύτα, ο δρόμος παραμένει δύσβατος. Εάν δεν υπάρξει σαφής μείωση της μετανάστευσης, βελτίωση της δημόσιας ασφάλειας και ενίσχυση της οικονομικής εμπιστοσύνης, η κυβέρνηση του Κρίστερσον κινδυνεύει να μείνει στην ιστορία ως ένα σύντομο πολιτικό πείραμα. Η επιστροφή της Αριστεράς στην εξουσία ύστερα από μία μόνο θητεία θα ήταν επίσης συμβατή με την ιστορική κανονικότητα της σουηδικής πολιτικής ζωής, στην οποία κυριαρχούν οι Σοσιαλδημοκράτες σχεδόν αδιάλειπτα από το 1932, με μόνο τέσσερις σύντομες εξαιρέσεις.
