Στα 17 μου, άφησα τις Ηνωμένες Πολιτείες και έζησα για ένα έτος σε μια μικρή φάρμα στο Μεξικό, όπου ανακάλυψα μια διαφορετική σχέση με τον χρόνο.
Το ψωμί δεν έβγαινε από μια πλαστική σακούλα, αλλά από φούρνο o οποίος χρειαζόταν ώρες για να ζεσταθεί και από ζύμη που είχε ζυμωθεί την αυγή. Το δείπνο άρχιζε μήνες νωρίτερα, με την καλλιέργεια της γης και τη φύτευση σπόρων. Αν έρχονταν οι βροχές και ο ήλιος ήταν σταθερός, το γεύμα τελικά θα αναπτυσσόταν. Όλα είχαν τον καιρό τους. Τίποτα δεν μπορούσε να επισπευθεί και κάθε μπουκιά μάς φαινόταν πολύτιμη.
Ήταν εκείνο τον καιρό που για πρώτη φορά έμαθα το κινεζικό ρητό: «瓜熟蒂落» — «Όταν το πεπόνι ωριμάζει, πέφτει από τον βλαστό.» Όχι όταν το θέλεις ούτε όταν κουνάς το φυτό. Μόνο όταν είναι έτοιμο — και με πολύ καλύτερη γεύση.
Μερικά πράγματα απλώς δεν γίνεται να τα πιέσεις. Μερικές φορές η μόνη επιλογή είναι η υπομονή.
Σήμερα, χρησιμοποιούμε ανυπόμονα οθόνες αφής, βλέπουμε τα πακέτα σε πραγματικό χρόνο και ενοχλούμαστε αν κάτι χρειάζεται λίγο περισσότερο χρόνο από όσο θα ‘έπρεπε’. Έρευνα έδειξε ότι αν μια σελίδα της Amazon φορτώσει ένα δευτερόλεπτο αργότερα, κοστίζει στην εταιρεία $1,6 δισ. τον χρόνο.
Κάναμε τον χρόνο προϊόν και σχεδιάσαμε ολόκληρα συστήματα για μείωση της αναμονής. Είμαστε μια κοινωνία που τρώει άγουρα πεπόνια.
Η ανυπομονησία είναι ένα καταστροφικό συναίσθημα που υπονομεύει την ψυχική υγεία και, όπως υποδεικνύει η έρευνα, ίσως κλέβει και χρόνια από τις ζωές μας, σε κάθε βιαστική στιγμή.
Ανυπομονησία μέχρι το μεδούλι
Σε έρευνα που εκδόθηκε στο PNAS, ερευνητές δοκίμασαν αυτό που αποκάλεσαν «μείωση καθυστέρησης», τη μέτρηση της υπομονής μέσω οικονομικών επιλογών.
Έδωσαν σε φοιτητές τις ακόλουθες επιλογές: λάβετε $100 αύριο ή $120 σε έναν μήνα.
Οι ερευνητές μετά ανέλυσαν τα τελομερή των συμμετεχόντων. Σκεφτείτε το DNA ως σχοινί. Τα τελομερή είναι προστατευτικά τμήματα στις άκρες και είναι βασικοί δείκτες βιολογικής γήρανσης. Όσο βραχύτερο το τελομερές, τόσο γηραιότερο το κύτταρο, εξήγησε ο Ρίτσαρντ Έμπσταϊν, ειδικός γενετικής και καθηγητής ψυχολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Σιγκαπούρης και συγγραφέας της έρευνας.
Ο Έμπσταϊν απέδωσε τα ευρήματα με δύο υποθετικούς φοιτητές: «Ο Άλεξ επιμένει να πάρει τα $100 τώρα, λέγοντας, ‘Ίσως τα χρειαστώ για μια έξοδο!’ Ο Σαμ περιμένει για τα $120, σκεπτόμενος, ‘Είναι μόνο ένας μήνας — θα βγω αργότερα.’»
Η έρευνα βρήκε ότι, κατά μέσο όρο, οι «Άλεξ» είχαν βραχύτερα τελομερή, δηλαδή τα κύτταρά τους ήταν βιολογικά γηραιότερα. Οι «Σαμ» —οι υπομονετικοί — είχαν κύτταρα που έμοιαζαν νεότερα.
«Γι΄ αυτό η υπομονή, εκτός από αρετή, ίσως είναι και το μυστικό για να μένουμε νέοι, μέσα και έξω», παρατήρησε ο Έμπσταϊν.
Η βιολογία της βιασύνης
Μια μόνο στιγμή ανυπονησίας πιθανότατα δεν θα σκοτώσει αμέσως τα κύτταρα, αλλά η συνήθεια της ανυπομονησίας μπορεί να διατηρεί την κορτιζόλη ψηλά για χρόνια, οξειδώνοντας τα κύτταρα, και να ‘κλειδώνει’ το σώμα σε συμπεριφορές που διευκολύνουν τη φλεγμονή.
«Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να αντέξει μια αναμονή 2 λεπτών, είναι πιο πιθανό να σταματήσει τον διαλογισμό, να αναβάλει τον ύπνο ή να προτιμήσει το φαστ φουντ — όλα αυτά συνδέονται με την υγεία των τελομερών», είπε ο Έμπσταϊν.
Εν τω μεταξύ, ένας άνθρωπος που πίνει το τσάι του με συνειδητότητα κατά τη διάρκεια της αναμονής, πιθανότατα να έχει και την υπομονή για να ετοιμάσει ένα ισορροπημένο γεύμα, και ίσως και να κοιμάται καλύτερα.
Ο ψυχικός φόρτος καταγράφηκε επίσης. Σε έρευνα φοιτητών, όσοι είχαν μεγαλύτερη υπομονή ανέφεραν 47% λιγότερη κατάθλιψη. «Είναι πιθναότερο να έχετε καλές σχέσεις με τους άλλους όταν είστε υπομονετικοί και τους συγχωρείτε», είπε ο συγγραφέας της έρευνας, Νάσερ Αγκαμπαμπέι. Οι θετικές κοινωνικές αλληλεπριδράσεις φυσικά οδηγούν σε καλύτερη ψυχική υγεία, δήλωσε στην Epoch Times. Μια μακροχρόνια έρευνα που εκδόθηκε στο JAMA παρακολούθησε περισσότερους από 3.300 νέους ενήλικες επί 15 χρόνια και διαπίστωσε ότι η ανυπομονησία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο υπέρτασης.
Οι πιο ανυπόμονοι άνθρωποι έχουν 84% μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης υπέρτασης σε σύγκριση με τους πιο υπομονετικούς.
«Η υπομονή δρα προληπτικά», σημείωσε ο Έμπσταϊν.
Η ψυχολογία της αναμονής
Το να καταλάβουμε γιατί κάποιες φορές είναι δύσκολο να περιμένουμε, ενώ άλλες όχι και τόσο, μπορεί να μας βοηθήσει να καλλιεργήσουμε την υπομονή μας και να αντέχουμε καλύτερα παρόμοιες καταστάσεις. Στο δοκίμιό του «Η ψυχολογία της σειράς αναμονής», ο Ντέηβιντ Χ. Μάιστερ προσδιόρισε βασικές αρχές που κάνουν την αναμονή περισσότερο ή λιγότερο εύκολη.
Πρώτη αρχή: Ο χρόνος ενασχόλησης περνά γρηγορότερα από τον χρόνο απραξίας
Ο Ουίλλιαμ Τζέημς, Αμερικανός φιλόσοφος, παρατήρησε ότι η ανία προκύπτει από το να προσέχεις πώς περνάει ο χρόνος — ή αλλιώς «όταν κοιτάζεις το μπρίκι, το νερό δεν βράζει».
Αυτή η γνώση έχει πρακτικές εφαρμογές. Σε ένα ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, κάποιοι πελάτες παραπονέθηκαν επανειλημμένα για παρατεταμένη αναμονή για τους ανελκυστήρες. Η διεύθυνση ανέθεσε σε μηχανικούς την αξιολόγηση μίας αναβάθμισης, το κόστος της οποίας όμως υπερέβαινε τον προϋπολογισμό του ξενοδοχείου και τελικά απορρίφθηκε. Μία πολύ πιο συμφέρουσα πρόταση προήλθε από ένα μέλος του προσωπικού: η τοποθέτηση καθρεπτών στους χώρους αναμονής των ανελκυστήρων.
Οι καθρέπτες πράγματι τοποθετήθηκαν, και οι πελάτες περνούσαν τον χρόνο αναμονής εξετάζοντας και διορθώνοντας την εμφάνισή τους ή κοιτώντας άλλους. Η ταχύτητα των ανελκυστήρων παρέμεινε ίδια, αλλά τα παράπονα για τον χρόνο αναμονής μειώθηκαν σημαντικά. Η εμπειρία αναμονής είχε μεταμορφωθεί – όχι από τη μείωση του χρόνου, αλλά από την ποιοτική διαφοροποίηση τού πώς βιωνόταν ο χρόνος.
Ο Μάιστερ αναφέρθηκε σε για άλλους παράγοντες: η απροσδιόριστη αναμονή μοιάζει μεγαλύτερη από την προσδιορισμένη, οι ανεξήγητες καθυστερήσεις μοιάζουν μακρύτερες από αυτές που έχουν εξηγηθεί, και οι άδικες αναμονές (όταν κάποιος περνάει μπροστά στην ουρά) είναι οι χειρότερες όλων.
Σκεφτείτε να περιμένετε στο ταμείο της καφετέριας μετά την παραγγελία, χωρίς αριθμό, απόδειξη ή αναγνώριση. Νιώθετε άβολα: «Πήραν την παραγγελία μου; Θα πρέπει να περιμένω εδώ ή να καθίσω;» Αυτή η αβεβαιότητα — για το αν άρχισε η διαδικασία εξυπηρέτησης — κάνει την αναμονή να μοιάζει πολύ μακρύτερη και περισσότερο πιεστική από το αν κάποιος απλά πει: «Θα σας σερβίρουμε σε λίγα λεπτά».
«Η αλήθεια αυτού του επιχειρήματος έχει ανακαλυφθεί από πολλούς οργανισμούς εξυπηρέτησης», γράφει ο Μάιστερ. Γι΄ αυτό, τα γραφεία γιατρών λένε «ο γιατρός θα έρθει να σας δει σύντομα» και οι αεροπορικές εταιρείες κάνουν συχνές ανακοινώσεις κατά τη διάρκεια των καθυστερήσεων. Αν η αναμονή είναι προγραμματισμένη και έχει εξήγηση, είναι ευκολότερα ανεκτή. Το πώς μας λένε να σκεφτούμε για τον χρόνο διαμορφώνει το πώς τον βιώνουμε.
Αναδιαμορφώνοντας τον εγκέφαλο για την αναμονή
«Η ανυπομονησία, όπως όλα τα συναισθήματα, είναι απολύτως φυσιολογική», είπε στην Epoch Times η Κέητ Σουήνυ, ερευνήτρια ασθενών και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Ρίβερσαϊντ.
Σε κάποιες περιπτώσεις, η ανυπομονησία είναι ευεργετική — χρειάζεται να κινήσετε τα πράγματα ή να μιλήσετε. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μετριάζουμε αυτά τα συναισθήματα. «Είναι σχεδόν πάντα ευκολότερο βραχυπρόθεσμα να αφήνουμε τα συναισθήματά μας να κάνουν ό,τι θέλουν […] αλλά οι αποφάσεις που λαμβάνουμε υπό αυτές τις συνθήκες ίσως έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες», εξηγεί η Σουήνυ.
Ευτυχώς, υπάρχουν διάφορα εργαλεία για τη διαχείριση των συναισθημάτων.
Το πρώτο εργαλείο είναι απλώς το να υιοθετήσουμε μία θετική οπτική. Η Σουήνυ, που ζει στη Νότια Καλιφόρνια, χρησιμοποιεί την εξής μέθοδο όταν έχει κίνηση στον δρόμο: «Η στρατηγική μου σε αυτές τις στιγμές είναι συνήθως επανεξέταση, και σκέψεις όπως ‘τουλάχιστον ακούω μια καλή εκπομπή και έχω πολύ βενζίνη.’»
Η δεύτερη προσέγγιση είναι η πρωτοβουλία διαχείρισης — η αποτροπή της ανυπομονησίας μέσω της διαχείρισης των προσδοκιών. Αν φεύγετε σε ώρα αιχμής, να αναμένετε καθυστερήσεις. Αν ο γιατρός σας λέει ότι η ανάρρωση ίσως χρειαστεί εβδομάδες, μην περιμένετε να είστε η εξαίρεση. «Είναι πιο σπάνιο να νιώσουμε ανυπομονησία όταν η καθυστέρηση είναι αναμενόμενη», επισημαίνει η Σουήνυ.
Ο Έμπσταϊν προτείνει ότι όταν η ανυπομονησία δυναμώνει, να σταματήσετε για 20 δευτερόλεπτα και να πάρετε δύο βαθιές ανάσες (εισπνοή τέσσερα δευτερόλεπτα, εκπνοή έξι δευτερόλεπτα). Μετά ρωτήστε: «Αν πιεστώ σε αυτό θα αλλάξει το αποτέλεσμα;» Η βαθιά αναπνοή ενεργοποιεί το πνευμονογαστρικό νεύρο και μειώνει το άγχος. Έρευνα δείχνει ότι μόνο πέντα λεπτά καθημερινής αργής αναπνοής μειώνουν τους δείκτες οξειδωτικού άγχους.
Για χτίσιμο μακροπρόθεσμης υπομονής, ο Έμπσταϊν προτείνει μια εβδομαδιαία άσκηση: γράψτε για πέντε λεπτά ρωτώντας τον εαυτό σας, «Ποιο είναι ένα πράγμα που μπορώ να κάνω σήμερα για το οποίο ο μελλοντικός εαυτός μου θα με ευχαριστεί;» Αυτό ενισχύει τα κυκλώματα καθυστερημένης ικανοποίησης στον προμετωπιαίο φλοιό.
Πρότεινε επίσης μια καθημερινή άσκηση μικροαναμονής: «πάρτε μια καθημερινή καθυστέρηση — αναμονή σε ανελκυστήρα, βράσιμο καφέ — και εξασκηθείτε στο να μην κάνετε τίποτα. Όχι τηλέφωνο, όχι άλλες δουλειές. Απλώς παρατηρήστε: Μπορώ να ανεχθώ 60 δευτερόλεπτα ανίας;» Αυτό διδάσκει τον εγκέφαλο ότι η αναμονή δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφύγετε και σας εξασκεί για να αντιμετωπίσετε στωικά ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Έρευνες δείχνουν ότι οι πολλές ταυτόχρονες εργασίες και ο φόβος της ανίας αυξάνουν την τάση για επιπόλαιες πράξεις.
Αναμονή με δεξιότητα
«Κανένας δεν μπορεί να έχει μια καλή ζωή χωρίς να ασκεί κάποιο είδος υπομονής», είπε ο Αγκαμπαμπέι. «Τα καλά πράγματα θέλουν χρόνο».
Ωστόσο, επισημαίνει τον εξής κίνδυνο: η υπομονή χωρίς διάκριση μπορεί να γίνει παθητικότητα. Ο στόχος δεν είναι να αναμένεις χωρίς τέλος, αλλά να αναμένεις με δεξιότητα.
Σκεφτείτε την αναμονή ως ένα απαραίτητο συστατικό μίας ισορροπημένης ζωής, εξηγεί. Αν και η υπομονή παραμένει αναγκαία, δεν υπάρχει ανεξάρτητα των άλλων αρετών. Χρειαζόμαστε θάρρος για να δράσουμε, καλοσύνη για να συνδεθούμε με άλλους και σοφία για να γνωρίζουμε πότε να αναμένουμε και πότε να κινηθούμε.
Η υπομονή επιτρέπει σε πράγματα να τραφούν και να ανθίσουν. Δημιουργεί καλοσύνη μέσω προσεκτικής ακρόασης, ευγνωμοσύνη μέσω της εκτίμησης της βραδύτητας των πραγμάτων, και μέλλον όταν φυτεύεις δέντρα κάτω από τα οποία δεν θα καθίσεις ποτέ εσύ, λέει ο Έμπσταϊν.
Την επόμενη φορά που η βιασύνη σας ψιθυρίσει ότι πρέπει να βιαστείτε, θυμηθείτε το πεπόνι.
Είτε σκέφτεστε την υπομονή ως συνήθεια, χαρακτηριστικό ή αρετή, το μάθημα είναι το ίδιο, σημειώνει ο Έμπσταϊν. «Το πώς αναμένουμε διαμορφώνει αυτό που γινόμαστε — μέχρι τα κύτταρά μας».
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι οι απόψεις του συγγραφέα και δεν συμφωνούν απαραιτήτως με τις απόψεις της Epoch Times.
