Ο ΕΝΦΙΑ (Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων) είναι ένας από τους πιο συζητημένους φόρους στην Ελλάδα, καθώς επιβάλλεται σε κάθε ιδιοκτήτη ακινήτου, ανεξαρτήτως αν το εκμεταλλεύεται ή όχι. Εισήχθη το 2014 ως μέτρο για την αύξηση των δημοσίων εσόδων, αλλά μέχρι σήμερα συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις σε ευρύ φάσμα της κοινωνίας.
Η βασικότερη αντίδραση του κόσμου στον ΕΝΦΙΑ αφορά τη δυσκολία πληρωμής του φόρου. Πολλοί ιδιοκτήτες, ιδιαίτερα όσοι έχουν ακίνητα σε περιοχές με χαμηλές αξίες ή ακίνητα που δεν αποφέρουν εισόδημα, εκφράζουν την αίσθηση ότι ο φόρος είναι υπερβολικός και δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική τους οικονομική κατάσταση. Για παράδειγμα, ιδιοκτήτες παλιών ή εγκαταλελειμμένων ακινήτων αναγκάζονται να πληρώνουν τον ίδιο φόρο με εκείνους που κατέχουν νεότερα ή πιο εμπορικά ακίνητα.
Η επιβάρυνση αυτή γίνεται ακόμα πιο αισθητή για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε χαμηλά ή μέτρια εισοδηματικά κλιμάκια, καθώς συνδυάζεται με άλλες φορολογικές υποχρεώσεις, όπως ο φόρος εισοδήματος, οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και άλλα καθημερινά έξοδα. Για πολλούς, η πληρωμή του ΕΝΦΙΑ θεωρείται ανέφικτη χωρίς να θυσιάσουν άλλες ανάγκες ή ακόμη και να δανειστούν.
Ένας ακόμη λόγος για τις αντιδράσεις αφορά την αντικειμενική αξία των ακινήτων, η οποία χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ. Πολλοί πολίτες θεωρούν ότι οι αντικειμενικές αξίες συχνά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική αξία της αγοράς, κυρίως σε περιοχές όπου η ζήτηση είναι χαμηλή ή η αγορά ακινήτων είναι «παγωμένη». Αυτό δημιουργεί την αίσθηση ότι οι ιδιοκτήτες επιβαρύνονται με φόρους που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ακόμη, το γεγονός ότι ο ΕΝΦΙΑ δεν διαφοροποιείται ανάλογα με την πραγματική οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη (π.χ. αν το ακίνητο αποφέρει ή όχι έσοδα) ενισχύει την αίσθηση αδικίας. Ιδιοκτήτες ακινήτων που δεν έχουν τη δυνατότητα ή τη διάθεση να τα εκμεταλλευτούν, εξακολουθούν να πληρώνουν υψηλό φόρο για ακίνητα που δεν τους προσφέρουν κάποιο οικονομικό όφελος.
Ο νομικός προβληματισμός
Ένα ενδιαφέρον σχόλιο που κυκλοφορεί συχνά στις συζητήσεις γύρω από τον ΕΝΦΙΑ είναι η αναφορά στη συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας. Ειδικότερα, τίθεται το ερώτημα αν ο ΕΝΦΙΑ, ως φόρος που επιβάλλεται σε ιδιωτική περιουσία, είναι συνταγματικός σε μια χώρα όπου το Σύνταγμα αναγνωρίζει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Το Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρει ότι η ιδιοκτησία είναι αναφαίρετο δικαίωμα, αλλά ταυτόχρονα προβλέπει ότι η άσκηση αυτού του δικαιώματος μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως η φορολογία.
Ενώ η φορολόγηση της ιδιοκτησίας θεωρείται συνταγματικά αποδεκτή, ο προβληματισμός παραμένει, καθώς οι πολίτες υποστηρίζουν ότι ο φόρος αυτός μπορεί να συνιστά υπερβολικό περιορισμό του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, ειδικά όταν επιβάλλεται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές συνθήκες και η οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη.
Πολιτική διάσταση και δημόσια συζήτηση
Ο ΕΝΦΙΑ έχει επίσης έντονη πολιτική διάσταση. Από την εισαγωγή του μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει αντικείμενο σφοδρής πολιτικής αντιπαράθεσης. Κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν επανειλημμένα ζητήσει την κατάργησή του ή τη μείωσή του, κατηγορώντας την κυβέρνηση για υπερφορολόγηση των πολιτών. Αντίστοιχα, η κυβέρνηση κατά καιρούς έχει ανακοινώσει ελαφρύνσεις ή μειώσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών, όπως για χαμηλότερες αξίες ακινήτων ή για άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. Ωστόσο, οι εν λόγω μειώσεις δεν έχουν καταφέρει να καλύψουν πλήρως την απογοήτευση που προκαλεί ο φόρος, καθώς η συνολική εικόνα παραμένει αρνητική για έναν σημαντικό αριθμό πολιτών.
Οι αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ είναι θέμα διαρκούς συζήτησης και αναμένονται νέα μέτρα από την κυβέρνηση, όπως η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών ή περαιτέρω στοχευμένες μειώσεις. Ωστόσο, η αλλαγή του φόρου και η εξεύρεση μιας πραγματικά δίκαιης φόρμουλας παραμένει ένα δύσκολο ζήτημα, δεδομένων των οικονομικών πιέσεων και των δημοσιονομικών αναγκών της χώρας.
