Σχολιασμός
Η είσοδος της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2001 αποτέλεσε κομβικό σημείο για το παγκόσμιο εμπόριο αλλά και για την ίδια τη χώρα. Ναι, οι καταναλωτές παγκοσμίως εξασφάλισαν φθηνά προϊόντα—συχνά αποτέλεσμα εργασίας υπό καθεστώς δουλείας—αλλά το τίμημα αποδείχθηκε τεράστιο.
Η αυταπάτη στις αρχές του 2000 ήταν πως η ενσωμάτωση της Κίνας στο σύστημα εμπορίου που βασίζεται σε κανόνες θα επέφερε άνοιγμα της αγοράς και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως και σταδιακή χαλάρωση της κομματικής αυταρχικής επιβολής σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους. Ξεχάστηκαν, ή μάλλον αγνοήθηκαν εσκεμμένα, τα μαθήματα από το Τιενανμέν και τη σκληρότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ).
Η σκέψη ότι η ένταξη του κομμουνιστικού έθνους στο εμπορικό σύστημα που βασίζεται σε κανόνες θα οδηγούσε σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις και άνοιγμα της κινεζικής αγοράς ήταν στην καλύτερη περίπτωση αφελής. Η προσδοκία ότι το Πεκίνο θα σεβόταν τους κανόνες και θα συμμετείχε στην παγκόσμια οικονομική συνεργασία αποδείχθηκε απλώς ουτοπία ή, καλύτερα, αδιαφορία.
Η πραγματικότητα υπήρξε αμείλικτη: Το κρατικοδίαιτο οικονομικό μοντέλο της Κίνας, σε συνδυασμό με σταθερές και συστηματικές παραβιάσεις των δεσμεύσεων της έναντι του ΠΟΕ, έχει οδηγήσει δεκαετίες τώρα σε αμέτρητα φαινόμενα εκμετάλλευσης και επιθετικών εμπορικών πρακτικών παγκοσμίως.
Από την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας έως τις τεράστιες εμπορικές ανισορροπίες, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις που είναι άμεσες συνέπειες των ενεργειών του κινεζικού καθεστώτος στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Το παγκόσμιο κόστος της «ενσωμάτωσης» του καθεστώτος στον υπόλοιπο κόσμο είναι συγκλονιστικό.
Το ΚΚΚ έχει «ενσωματωθεί» στην παγκόσμια οικονομία με τον ίδιο τρόπο που ο καρκίνος ενσωματώνεται στο ανθρώπινο σώμα.
Επτά τρόποι με τους οποίους ο κόσμος βρέθηκε σε χειρότερη θέση
1. Τεράστια εμπορικά ελλείμματα
Το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας μόνο έναντι των ΗΠΑ εκτινάχθηκε από τα 100 δισ. δολάρια το 2001 σε πάνω από 400 δισ. το 2023, αποτέλεσμα πολιτικών που ενισχύουν τις εξαγωγές και ταυτόχρονα περιορίζουν την πρόσβαση ξένων αγαθών στην κινεζική αγορά. Πολύ συχνά, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές χάνουν έναντι των φθηνών, επιδοτούμενων κινεζικών προϊόντων. Οι χαμηλές τιμές ευνοούν μεν τους καταναλωτές, το τίμημα όμως είναι η εξάρτηση της Δύσης από την κινεζική παραγωγή.
2. Απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας
Η μαζική εισροή κινεζικών εισαγωγών με τη «σφραγίδα» του ΠΟΕ προκάλεσε τεράστιες απώλειες βιομηχανικών θέσεων εργασίας στη Δύση. Μόνο οι ΗΠΑ εκτιμάται, σύμφωνα με το Economic Policy Institute (Ινστιτούτο Οικονομικής Πολιτικής), ότι έχασαν περίπου 3,4 εκατομμύρια θέσεις μεταξύ 2001 και 2015, με ισχυρό πλήγμα κυρίως σε τομείς όπως η κλωστοϋφαντουργία και τα ηλεκτρονικά, καθώς εταιρείες αναζήτησαν φθηνότερο εργατικό δυναμικό ή υποχρεώθηκαν να κλείσουν.
3. Εκτεταμένη κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας
Η ανεξέλεγκτη κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας στην Κίνα είναι ένα καλά τεκμηριωμένο ζήτημα. Η κρατικά υποστηριζόμενη κατασκοπεία και συστηματική παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας εκ μέρους κινεζικών επιχειρήσεων πλήττει διαρκώς Δυτικές εταιρείες, αντίθετα με τις υποχρεώσεις του Πεκίνου απέναντι στον ΠΟΕ. Οι ετήσιες απώλειες για τις αμερικανικές επιχειρήσεις εκτιμώνται από 225 ως και 600 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Office of the U.S. Trade Representative (Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ).
4. Η κλοπή της Βιομηχανίας και το κενό που αφήνει πίσω
Οι κινεζικές επιδοτήσεις, αλλά και η επιβολή κοινοπραξιών με υποχρέωση μεταφοράς τεχνολογίας από Δυτικές επιχειρήσεις -όταν αυτές μετεγκατασταθούν εκεί-, έχουν αποδυναμώσει την οικονομική ανθεκτικότητα και την εθνική ασφάλεια άλλων χωρών.
5. Εξαΰλωση της μεσαίας τάξης στη Δύση – κοινωνικός μαρασμός
Οι απώλειες στη μεταποίηση συνέβαλαν στην αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης, την άνοδο της ανεργίας, τη στασιμότητα των μισθών και την όξυνση των ανισοτήτων.Η ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ υπήρξε η κύρια αιτία, καθώς τα προϊόντα της χαμηλού κόστους ξεπερνούν τον ανταγωνισμό των τοπικών βιομηχανιών. Οι κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις είναι αισθητές σήμερα.
6. Υπερβολικό χρέος από την BRI
Η φιλόδοξη κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη και Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative-BRI) έχει βυθίσει πολλές αναπτυσσόμενες χώρες σε μη βιώσιμα χρέη, με ορισμένες περιπτώσεις να ξεπερνούν το 10 έως 15 τοις εκατό του ΑΕΠ τους. Χώρες όπως η Σρι Λάνκα και το Πακιστάν έχουν παραχωρήσει στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων λιμανιών, στην Κίνα μετά από αθέτηση πληρωμών δανείων. Ενώ πλαισιώνεται ως βοήθεια για τις υποδομές, η BRI εξυπηρετεί κυρίως τα γεωπολιτικά συμφέροντα του ΚΚΚ, παγιδεύοντας τα φτωχότερα έθνη σε εξάρτηση και υπονομεύοντας την κυριαρχία τους.
7. Έλεγχος «θαλάσσιων πυλών» και παγκόσμιας επιρροής από την Κίνα
Μέσω της BRI και των στρατηγικών επενδύσεων, η Κίνα έχει αποκτήσει τον έλεγχο κρίσιμων θαλάσσιων κομβικών σημείων, όπως το λιμάνι Χαμπαντότα στη Σρι Λάνκα και την επιρροή της στη ζώνη της Διώρυγας του Παναμά. Αυτές οι «θαλάσσιες πύλες» αυξάνουν την ικανότητα του Πεκίνου να προβάλλει ισχύ και να ελέγχει τις παγκόσμιες εμπορικές οδούς, εγείροντας ανησυχίες για στρατιωτική κυριαρχία σε περιοχές-κλειδιά.
Ρήξη με το Πεκίνο…
Το κινεζικό καθεστώς καταπατά συστηματικά τους κανόνες του ΠΟΕ και εκμεταλλεύεται την παγκόσμια αγορά από την πρώτη κιόλας στιγμή της ένταξής του. Το όργιο μη συμμόρφωσης του ΚΚΚ διαβρώνει το κύρος του διεθνούς οργανισμού.
Από το 2001, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταθέσει 23 από τις 43 υποθέσεις εναντίον της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), κατηγορώντας την για πλήθος παραβιάσεων. Ωστόσο, η επιβολή των κανόνων παραμένει ασθενής. Ο αποκλεισμός της Κίνας από τον οργανισμό θα μπορούσε να την πιέσει προς μεταρρυθμίσεις και να συμβάλει στην εξισορρόπηση του ανταγωνισμού — αλλά, αν το παρελθόν αποτελεί ένδειξη, ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαντάζει μάλλον απίθανο.
Οι δασμοί της κυβέρνησης Τραμπ αποσκοπούν στο να περιορίσουν την κυριαρχία της Κίνας στη μεταποίηση και να επαναφέρουν τις βιομηχανικές θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κίνα ήδη βιώνει τις συνέπειες της μειωμένης ζήτησης, των χαμηλότερων μισθών και της αυξανόμενης ανεργίας. Άμεσο αποτέλεσμα είναι η αυξανόμενη πίεση που αισθάνεται το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, καθώς οι εσωτερικές εντάσεις ενδέχεται να εξελιχθούν ακόμη και σε συστημική απειλή.
Ή ρήξη με τον ΠΟΕ;
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ο αποκλεισμός της Κίνας θα αποδυνάμωνε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Αυτό είναι αληθές. Όμως, εδώ και χρόνια αρκετοί επισημαίνουν ότι το συγκρουσιακό εμπορικό μοντέλο του κινεζικού καθεστώτος απειλεί να διαλύσει τον ίδιο τον ΠΟΕ. Στην καλύτερη περίπτωση, η καταχρηστική στάση του Πεκίνου έχει αλλοιώσει –αν όχι υπονομεύσει– τη σημασία του οργανισμού.
Εξάλλου, ποιο είναι το νόημα ύπαρξης ενός ΠΟΕ, αν η λειτουργία του οδηγεί σε οικονομικές ανισορροπίες που απειλούν την ευημερία του υπόλοιπου κόσμου;
Υπό αυτό το πρίσμα, ποιο το νόημα να θεσπίζονται νέοι κανόνες που το Πεκίνο θα αγνοήσει; Το να συνεχίζεται το ίδιο «παιχνίδι» με την ελπίδα ότι η Κίνα θα αλλάξει όσο το Κομμουνιστικό Κόμμα παραμένει στην εξουσία, δεν είναι ρεαλιστικό. Ορισμένοι εκφράζουν φόβους ότι ένας ενδεχόμενος αποκλεισμός θα ωθούσε την Κίνα να δημιουργήσει εναλλακτικά εμπορικά μπλοκ εκτός του ΠΟΕ, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αποσύνθεση της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως αυτό ήδη συμβαίνει.
Η Κίνα πρέπει να αποπεμφθεί από τον ΠΟΕ. Μια δικαιότερη και πιο επωφελής προσέγγιση θα ήταν οι ελεύθερες χώρες να εμπορεύονται μεταξύ τους και να αφήσουν τους δυστοπικούς ηγέτες του Πεκίνου να συναλλάσσονται με όμοιούς τους.
Πόσο καλά θα λειτουργούσε αυτό;
Οι απόψεις που εκφράζονται στο άρθρο ανήκουν στον συντάκτη και δεν αντικατοπτρίζουν αναγκαστικά τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.
Ο Τζέιμς Γκόρι είναι συγγραφέας του βιβλίου «The China Crisis» (Wiley, 2013) και διατηρεί το blog TheBananaRepublican.com. Κατοικεί στη Νότια Καλιφόρνια.
